Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
obuwać
незак.абуваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wzuwać
незак.разм.абуваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Абу́ць, абуваць ’надзець абутак’ (БРС, Шат., Касп.), абувацца (Бір. дыс., Касп.), абуцца да *ob‑uti, рус.обуть, укр.обути, чэш.obout, славац.obuť, в.-луж.wobuć, н.-луж.wobuś, польск.obuć, славен.obúti, серб.-харв.о̀бути, балг.обуя. Бліжэйшая паралель: літ.ap‑aũti ’абувацца’, apaũtas ’абутак’, лат.aut ’абуваць’, ст.-іран.aoϑra ’абутак’, лац.exuō ’разуваюся’ і г. д. Траўтман, 21; Гуер, IF, 46, 343; Фасмер, 3, 109. Дзеяслоў, бясспрэчна, яшчэ праіндаеўрапейскі, але тое, што прэфіксацыя прасл.ob‑uti супадае з прабалт.ap‑auti, дае падставу сцвярджаць аб балта-славянскай словаўтваральнай інавацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wdziewać
незак.
1. надзяваць, апранаць, абуваць;
2. уцягваць, зацягваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
прыгразі́ць, ‑гражу, ‑грозіш, ‑грозіць; зак.
З пагрозай папярэдзіць аб чым‑н., паабяцаць зрабіць што‑н. непрыемнае. Прыгразіць судом. □ Косцік ніяк не хацеў абуваць важкіх чаравікаў — прывык бегаць босыя. Ды сястра прыгразіла, што не возьме яго, і хлопчык паслухмяна абуўся.Даніленка.Лявонка ад страху замірае, бо маці толькі што прыгразіла яму дзедам Запрудам, які можа яго забраць.Асіпенка.// Зрабіць пагражальны жэст, рух. — Падлогу запэцкаеш, хіба не бачыш, толькі што памылі, — Паліна Антонаўка прыгразіла яму пальцам і зачыніла дзверы на зашчапку.Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
shoe
[ʃu:]1.
n., pl. shoes
1) чараві́к -а m.
2) падко́ва f. (у каня́)
3) накане́чнік -а m.
4) тармазна́я кало́дка
5) гумо́вая шы́на
2.
v.t. shod, shoeing
1) абува́ць
2) падко́ўваць (каня́)
•
- be in another’s shoes
- fill another’s shoes
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
get on
а) узье́хаць, узыйсьці́; узьле́зьці (на гару́)
б) апрана́ць, адзява́ць; абува́ць(чараві́кі)
в) мець по́сьпех, до́бра ме́цца
How is he getting on? — Як ён ма́ецца? Як у яго́ спра́вы?
г) ла́дзіць з кім
д) увайсьці (у гады́)
to get on in years — старэ́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
усхапі́цца, ‑хаплюся, ‑хопішся, ‑хопіцца; зак.
1. Хутка ўстаць. Гарбачоў усхапіўся з крэсла, захадзіў па кабінеце.Шашкоў.Хлапчукі паўзком па разоры, па разоры — назад да гумна. Усхапіліся, пабеглі.Паўлаў.// Хутка стаць на ногі. Усхапіўся [Назар] на ногі і хуценька пачаў абуваць чаравікі, быццам і яму трэ было спяшацца на работу.Сабаленка.//Разм. Прачнуўшыся, хутка падняцца з пасцелі; рана ўстаць. Будзіць не давялося: і Раечка і Сямён усхапіліся.Лобан.Назаўтра Міхась усхапіўся да сонца.Якімовіч.
2.перан. Хутка і нечакана пачацца. Пасля адлігі ўсхапіўся мароз. □ Хутка ўсхапілася полымя. Затрашчала, загуло.Гаўрылкін.
3. З’явіцца, ускочыць (пра мазалі, прышчы і пад.). На далонях у хлопцаў усхапіліся крывавыя мазалі.Карпаў.А з Адамам Капам здарылася бяда — ён заснуў на сонцы і назаўтра ў яго ажно пухіры на жываце ўсхапіліся.Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)