1. Раскрывацца, распускацца (пра кветкі). Спарыш і дзяцельнік гусціліся ля дарог, цвілі і вялі жоўтыя кветкі.Чорны.Усцяж дарогі цвілі буйныя белыя рамонкі.Арабей.// Мець кветкі; быць пакрытым кветкамі. На полі першая раса. І сталі яблыні цвісці...Броўка.Сад цвіў густа і дружна.Дуброўскі.Касі луг, як цвіце.З нар./уперан.ужыв.Паглядзі, як наўкол прыгожа, Калі неба цвіце на ўсходзе.Гілевіч.На Санькавым твары цвіце вясёлая ўсмешка.Якімовіч.Густою чырванню цвілі На мне мае бінты.Пысін.
2.перан. Знаходзіцца ў стане фізічнага росквіту; быць здаровым, прыгожым. «Цвіце кабета, хоць і турбот у яе багата», — мімаволі падумаў Ваўчок.Хадкевіч.//Быць радасным, ажыўленым. Пералічваючы ў лагеры захопленыя трафеі, партызаны цвілі ад радасці.Бураўкін.Аляксей заўсёды цвіце ўсмешкай, яго можна назваць сімпатычным.Навуменка.
3.перан. Паспяхова развівацца, квітнець. Нядаўна тут цвіло, дыхала прыгожае, зайздроснае жыццё.Лупсякоў.Наша мова, якая вякамі пагарджалася, нарэшце цвіце і красуе разам з народам.Дамашэвіч.
4. Пакрывацца цвіллю. Спрадвеку цвіла вада ў гэтых сажалках.«Звязда».Уставайце, хлеб даядайце, а то вы спіцё, а хлеб цвіце.З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *По́перадня, попэродня ’чалавек, які перабівае другіх’ (бяроз., Сл. Брэс.). Назва асобы па схільнасці да адпаведнага дзеяння з экспрэсіяй непахвальнасці уласціва народнай мове. Можа быць утворана з суф. ‑ня ад папярэдзіць / папярэджваць або ад папярэдні, дзе акцэнтаваў значэнне ’быць першым, перад кімсьці’, параўн. поперэдзь, пэперэду ’спераду, паперадзе, першы’ (ТС), укр.поперед ’перад кімсьці, чымсьці’, рус.дыял.попередь (придти) ’першым, напачатку’, попережане ’тыя. хто едуць наперадзе’, польск.poprzednik poprzedca, poprzedzicieІ ’той, хто быў першым, перад кімсьці’, славац.popredku ’спераду’. Гл. перад, пярэдні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бэ́стынь ’бессаромны, нахабны’ (Сцяшк. МГ). Утварэнне ад польскага дзеяслова bestwieć, bestwić się ’дзічэць, рабіцца бессаромным і г. д.’ Параўн. бэ́сціць. Не выключаецца, што бэ́стынь (суф. ‑ынь?) можа быць утварэннем ад bestia.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лапа́ная ’карцёжная гульня, у якой мяняюць карты для складання пар, і калі адна карта можа быць няцотнай, лішняй, таго, хто застаецца з ёй, называюць свінкай’ (Нас.). Дзеепрыметнік ад лапаць ’хапаць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маць, ма́тэ ’мець’ (Янк. 1, ТС, Ян., Яруш.; гор., Мат. Маг.; драг., КЭС), ма́цца ’быць у стане чаго-небудзь’ (ТС), ’жыць багата’ (паўд.-усх., КЭС). Да мець (гл.). Уплыў укр. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паве́стка ’афіцыйнае пісьмовае паведамленне з выклікам куды-н.; кола пытанняў, якія павінны быць абмеркаваны на сходзе, пасяджэнні’ (ТСБМ, Бяльк., Яруш., Сл. ПЗБ). Запазычанне з рус.пове́стка ’тс’, якое ад повестить ’паведаміць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патыха́ць ’веяць, слаба дзьмуць’, ’пахнуць’, ’быць адчувальным’ (ТСБМ, Сцяшк.). Да тхаць ’тс’, якое з прасл.tъxati, роднаснага з dъxati, duxъ > дух (гл.). Сюды ж экспр., перан. віл.патыха́ць ’наведвацца’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэа́льны ’які існуе ў рэчаіснасці’, ’які можа быць здзейснены’ (ТСБМ). Паўторнае запазычанне з рус.реальный. Ст.-бел.реалный ’рэальны’ < ст.-польск.realny ’тс’ < с.-лац.realis ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 196).