Verbum

ганары́сты, ‑ая, ‑ае.

Які пагардліва ставіцца да людзей, лічыць сябе лепшым за іншых; фанабэрысты, самаўпэўнены. Ехалі ўладары багаццяў, біржавікі-спекулянты, іх слугі — гвардзейцы і ўрадавыя чыноўнікі, іх каханкі — ганарыстыя выпеставаныя арыстакраткі. Самуйлёнак. Рыгорка — хлопчык здольны і вельмі ганарысты. Колас. // Які выражае пагарду. Ганарыстая, з’едлівая ўсмешачка перасмыкнула яе [Чэсі] румяныя вусны. Брыль.

калібры, нескл., м. і ж.

Надзвычайна маленькая птушка з прыгожым яркім апярэннем (водзіцца ў Амерыцы). Хлопчык не ведаў, што птушачка, якую ён трымаў у руцэ, называецца калібры, што гэта — самая маленькая птушка ў свеце і што ў Бразіліі гэтых рэдкіх і каштоўных птушак засталося ўжо вельмі і вельмі мала. Арабей.

[Ісп. colibri.]

падбі́цца, падаб’юся, падаб’ешся, падаб’ецца; падаб’ёмся, падаб’яцеся; заг. падбіся; зак.

1. Натрудзіць ногі ад доўгай хады. Мужчыны ідуць паперадзе, жанчыны за імі. А хлопчык — апошні, ззаду. Мусіць, зусім падбіўся. Арабей.

2. Падлашчыцца, падкаціцца. Да яе — сцвярджаюць хлопцы — Аніяк не падступіцца, Аніхто не змог падбіцца: А ні я, ні ён, ні ты. Панчанка.

праспа́цца, ‑сплюся, ‑спішся, ‑спіцца; зак.

1. Выспацца. Праспаўся хлопчык, есці хоча, З калыскі вылезці гатоў. Колас.

2. Працверазіцца пасля сну (пра п’янага). Калі ж нахабнік заваліўся спаць, Дык Ліс каля бярлогі сеў чакаць, Пакуль Мядзведзь праспіцца, Каб запрасіць назаўтра пахмяліцца. Корбан. — Ідзі, брат, праспіся. Ад цябе нясе яшчэ перагарам. Прокша.

загна́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад загнаць.

2. у знач. прым. Змучаны, стомлены яздой, пагоняй і пад. Загнаны конь. Загнаны воўк.

3. перан.; у знач. прым. Забіты, запалоханы, прыніжаны. Бедны хлопчык быў загнаны, У бацькоў нялюбы сын. Колас. // Заняволены, прыгнечаны. Загнанае слова, ты, роднае слова. Грымні ж над радзімай зямлёй. Купала.

падарва́цца, ‑рвуся, ‑рвешся, ‑рвецца; ‑рвёмся, ‑рвяцеся; зак.

1. Загінуць, разбурыцца, пацярпець катастрофу ў выніку выбуху. На другі дзень у Выселках здарылася няшчасце: падарваўся на міне хлопчык. Шамякін.

2. перан. Зрабіцца горшым, аслабець. Здароўе падарвалася. // Захварэць ад цяжкай працы або ад падымання чаго‑н. цяжкага. — Па два [кашы] не цягай! — крыкнуў.. [Івану] Андрэй. — Падарвешся! Чарнышэвіч.

прыто́мнасць, ‑і, ж.

Стан, у якім чалавек здольны ўсведамляць, успрымаць навакольны свет (звычайна ў словазлучэннях: страціць прытомнасць, прывесці да прытомнасці, прыйсці да прытомнасці і пад.). Ад вострага болю ў назе хлопчык страціў прытомнасць. Сіняўскі. Прытомнасць зноў вярнулася, і Сідар пачуў дзесьці зусім блізка мужчынскія галасы. Галавач. Жанчына была без прытомнасці і трызніла. Мележ.

пяцігадо́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які працягваецца пяць гадоў. Пяцігадовы тэрмін. // Разлічаны на пяць гадоў. Пяцігадовы план.

2. Які мае пяць гадоў. Пяцігадовая яблыня. □ На падлозе каля стала забаўляліся дзеці. [Дзяцей] было двое: малы хлопчык Пятрусь, гадкоў трох, і старэйшая пяцігадовая дзяўчынка Насця. Колас.

3. Які мае адносіны да пяцігоддзя (у 2 знач.). Пяцігадовы юбілей.