1. Агульная назва хлебных злакаў: жыта, пшаніцы, аўса, ячменю. Сеяць збажыну. Зжатая збажына. □ Схіляюцца ў палях у пояс Збажыны калгаснай Каласы.Аўрамчык.
2.зб. Зерне хлебных злакаў; збожжа. Хлопчык, баязліва аглядваючыся на бацьку, сяк-так ускарабкаўся на мяшок са збажыною, што стаяў на лаўцы.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сямігадо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які працягваецца сем год. Сямігадовая вайна. □ Віктар Сяргеевіч прыехаў у калгас, калі ўпершыню тут пачатковая школа пачала пераўтварацца ў сямігадовую.Якімовіч.// Разлічаны, прызначаны на сем гадоў. Сямігадовы план.
2. Узростам у сем год. Сямігадовы хлопчык.
3. Які мае адносіны да сямігоддзя (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Júnge
I
m -n, -n, plразм.тс. Jungs i Júngens хло́пчык, юна́к, хло́пец
II
subn -n, -n дзіцяня́ (жывёл)
~ bekómmen* [wérfen*] — дава́ць пато́мства
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
1. Натрудзіць ногі ад доўгай хады. Мужчыны ідуць паперадзе, жанчыны за імі. А хлопчык — апошні, ззаду. Мусіць, зусім падбіўся.Арабей.
2. Падлашчыцца, падкаціцца. Да яе — сцвярджаюць хлопцы — Аніяк не падступіцца, Аніхто не змог падбіцца: А ні я, ні ён, ні ты.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праспа́цца, ‑сплюся, ‑спішся, ‑спіцца; зак.
1. Выспацца. Праспаўся хлопчык, есці хоча, З калыскі вылезці гатоў.Колас.
2. Працверазіцца пасля сну (пра п’янага). Калі ж нахабнік заваліўся спаць, Дык Ліс каля бярлогі сеў чакаць, Пакуль Мядзведзь праспіцца, Каб запрасіць назаўтра пахмяліцца.Корбан.— Ідзі, брат, праспіся. Ад цябе нясе яшчэ перагарам.Прокша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калібры, нескл., м. і ж.
Надзвычайна маленькая птушка з прыгожым яркім апярэннем (водзіцца ў Амерыцы). Хлопчык не ведаў, што птушачка, якую ён трымаў у руцэ, называецца калібры, што гэта — самая маленькая птушка ў свеце і што ў Бразіліі гэтых рэдкіх і каштоўных птушак засталося ўжо вельмі і вельмі мала.Арабей.
[Ісп. colibri.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ганары́сты, ‑ая, ‑ае.
Які пагардліва ставіцца да людзей, лічыць сябе лепшым за іншых; фанабэрысты, самаўпэўнены. Ехалі ўладары багаццяў, біржавікі-спекулянты, іх слугі — гвардзейцы і ўрадавыя чыноўнікі, іх каханкі — ганарыстыя выпеставаныя арыстакраткі.Самуйлёнак.Рыгорка — хлопчык здольны і вельмі ганарысты.Колас.// Які выражае пагарду. Ганарыстая, з’едлівая ўсмешачка перасмыкнула яе [Чэсі] румяныя вусны.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мальчэк ’слупок у калаўроце, які служыць для падтрымання рагаткі’ (барыс., Шатал.). Рус.ёнаўск. (ЛітССР) ма́льчик ’прыстасаванне, у якое ўстаўляецца шпулька з пражай пры перамотванні’, кубан. ’драўляны стрыжань, злучаны з верацяном (у млыне)’. У выніку семантычнага пераносу паводле падабенства ад ма́льчык ’хлопчык’. Параўн. аналагічны перанос лексемы дзед ’апорны слуп у гаспадарчым будынку’, ’лучнік, светач’, ’прыстасаванне для трапання льну’, ’прыстасаванне, у якое ўстаўлялі матавіла’ (Сл. ПЗБ).
1. Загінуць, разбурыцца, пацярпець катастрофу ў выніку выбуху. На другі дзень у Выселках здарылася няшчасце: падарваўся на міне хлопчык.Шамякін.
2.перан. Зрабіцца горшым, аслабець. Здароўе падарвалася.// Захварэць ад цяжкай працы або ад падымання чаго‑н. цяжкага. — Па два [кашы] не цягай! — крыкнуў.. [Івану] Андрэй. — Падарвешся!Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыто́мнасць, ‑і, ж.
Стан, у якім чалавек здольны ўсведамляць, успрымаць навакольны свет (звычайна ў словазлучэннях: страціць прытомнасць, прывесці да прытомнасці, прыйсці да прытомнасці і пад.). Ад вострага болю ў назе хлопчык страціў прытомнасць.Сіняўскі.Прытомнасць зноў вярнулася, і Сідар пачуў дзесьці зусім блізка мужчынскія галасы.Галавач.Жанчына была без прытомнасці і трызніла.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)