кампіля́тар, ‑а, м.
Той, хто займаецца кампіляцыяй, аўтар кампіляцыі. Піша-піша чалавек і раптам бачыць: не туды яго штурхнулі, не тое яму параілі, ды і наогул — які к чорту ён вучоны! Кампілятар, у лепшым выпадку — здольны тлумачальнік чужых думак. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кансерва́тар, ‑а, м.
1. Чалавек кансерватыўных поглядаў, праціўнік новага, прагрэсіўнага. Можна было падумаць, што Булай па натуры быў кансерватарам, перакананым прыхільнікам штурм[аўшчыны] ў канцы месяца і, наогул, працаваў па-старому. Шыцік.
2. У Вялікабрытаніі — член кансерватыўнай партыі. Кансерватары і лібералы.
[Ад лац. conservator — ахавальнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саю́зка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.
Скураная нашыўка (насок і пад’ём у боце) ці наогул пярэдняя частка загатоўкі чаравіка. Вось тут, між акном і сталом, стаяла швейная машына. На ёй.. [Мірон] шыў боты — прышываў перады да халяў, саюзкі... Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіву́ха, ‑і, ДМ ‑вусе, ж.
Дрэнна ачышчаная жытняя гарэлка. [Язэп і Тамаш:] — Колькі мы можам выпіць гэтае самаробнае сівухі. Чорны. // Разм. Пра гарэлку наогул. І алкаголік даўгалыгі Сячэ сябе, сячэ за двух, Нібыта хоча з цела выгнаць Гарэлкі дух, сівухі дух! Сербантовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шахцёрскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шахцёра, уласцівы яму. Шахцёрская праца. □ — А наогул, Мікола ваш хлопец — во! — Аляксей паказвае вялікі палец левай рукі. — Ён тут да-а-аў дразда. Паказаў шахцёрскую хватку. Чыгрынаў. // Прызначаны для шахцёра. Шахцёрскае адзенне. Шахцёрская лямпа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сала́ґа ’хто фанабэрыста’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Вуснае запазычанне рус. размоўн. шутл. і зняважл. сала́га ’малады матрос; малады нявопытны салдат’, наогул ’малады нявопытны чалавек’, якое з марскога слэнга і ўзыходзіць, відаць, да папярэдняга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бар’е́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Перагародка, якая ставіцца як перашкода на бегавой дарожцы, арэне цырка і інш.
2. Наогул перашкода для чаго-н.
Супрацьапоўзневы б.
3. Рыса перад кожным з удзельнікаў дуэлі, якую яны не павінны пераступаць пры стральбе (уст.).
4. перан. Тое, што перашкаджае ажыццяўленню чаго-н., затрымлівае развіццё адпаведнай дзейнасці.
Гукавы б.
|| прым. бар’е́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
лапа́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Невялікая лапата.
2. Тое, што і лопасць (у 2 знач.).
Лапаткі турбіны.
3. Плоская шырокая косць трохвугольнай формы ў верхняй частцы спіны.
4. Плоскі няспелы стручок гароху ці іншай бабовай расліны.
Лапаткі гароху.
◊
Ва ўсе лапаткі (бегчы; разм.) — вельмі хутка.
Палажыць (класці) на лапаткі — пры дужанні (па)валіць саперніка на спіну, а таксама наогул перамагчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
партнёр, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Удзельнік гульні з кім-н. (на сцэне, у карты, у спорце і г.д.), а таксама наогул удзельнік якой-н. сумеснай дзейнасці.
Партнёры згадзіліся на нічыю.
П. па домаўладанні.
2. Краіна — удзельнік якога-н. саюза, блока, пагаднення.
Дзяржавы — гандлёвыя партнёры.
|| ж. партнёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (да 1 знач.; разм.).
|| прым. партнёрскі, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дружба́цкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае адносіны да дружбака, дружбакоў; сяброўскі. [Міхась] наогул быў дружбацкі хлопец і за кампанію гатовы быў аддаць усё. Шахавец. І з тае часіны, дзе б хто з іх ні быў, сувязь дружбацкая між імі не парывалася. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)