Ізалява́ць. Празпольск.izolować з франц.isoler, якое ўзыходзіць да вульг.-лац.isula < лац.insula ’востраў’. SWO 319; Шанскі, 2, I, 39.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Інжы́р, рус.инжи́р, укр.інжи́р. Запазычанне з цюркскіх моў. Фасмер, 2, 133; Шанскі, 2, I, 77; Крукоўскі, Уплыў, 73 (праз рускую мову).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прале́зці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; зак.
1. Пранікнуць куды‑н. праз які‑н. вузкі праход, адтуліну, шчыліну. Пад ганкам можна пралезці пад насціл, на які выгружаюць з вагонаў багаж, грузы.Лынькоў.На .. губах [мужчыны] бегаў салодзенькі смяшок, сам ён увесь варушыўся, ківаўся, гатовы, здаецца, пралезці ў самую маленькую шчылінку.Колас.//Разм. З цяжкасцямі прабрацца праз што‑н. Снегу намяло столькі, што цяжка пралезці.Жычка.
2.перан.Разм. Прабрацца, трапіць куды‑н., злоўжываючы чыім‑н. давер’ем. Магчыма, у арганізацыю пралезлі людзі, звязаныя з нямецкімі карнікамі.Няхай.// Прыстасаваўшыся і хітруючы, дабіцца выгаднага сацыяльнага становішча, незаконна прасунуцца па службе і інш. І падхалімскае майстэрства яго вяло. Пасля вайны вярнуўся, у Мінск і ў міністэрстве пралез у важныя чыны.Панчанка.
3. Улезці, прасунуцца. Прыадчынены дзверы крыху — Абы толькі пралезла міска. Вязень бачыць чужую руку — Валасатую, пульхную — зблізку.Сіпакоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прарэ́заць, ‑рэжу, ‑рэжаш, ‑рэжа; зак., што.
1. Зрабіць у чым‑н. адтуліну, разрэз чым‑н. рэжучым. У дарозе мы прарэзалі дзверы вагона, зламалі засаўку і на хаду саскочылі з поезда.Краўчанка.// Прасячы ці прапілаваць (дзверы, акно і пад.). Шырэй прарэзалі вокны [у хаце], атынкавалі лепшы канец.Лось.
2. Прайсці праз што‑н., упоперак чаго‑н.; пранізаць. Цёмнае неба над возерам прарэзала ад краю да краю доўгая і няроўная агністая лінія маланкі.В. Вольскі.// Пралегчы, працягнуцца праз што‑н. Дзве доўгія стужкі — чыгуначная і аўтамабільная магістралі — прарэзалі лясы, палі.Дадзіёмаў.// Перадачы, пралегчы (пра маршчыны, шрам). — Пра канвеер я думала, — як здалося Мікіту Мікітавічу, бесклапотна сказала Дзіміна, але лоб яе ўпершыню прарэзала маршчынка.Карпаў.
3. Пранесціся, раздацца (пра рэзкія, моцныя гукі). Крык, такі ўжо блізкі, яшчэ раз прарэзаў ветраную цёмную ноч і заціх.Пестрак.
4. Рэзаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Галу́н1 ’галун’ (БРС). Рус.галу́н, укр.галу́н ’тс’. Запазычанне з франц.galon (параўн. і іт.gallone), магчыма, празпольск.galon. Гл. Фасмер, 1, 390 (Шанскі, 1, Г, 20, неабгрунтавана аспрэчвае магчымасць польск. пасрэдніцтва: націск у слове можа адлюстроўваць націск ва ўскосных склонах). Бел. слова, здаецца, празрус. мову (няма ў ст.-бел. помніках; гл. Булыка, Запазыч.).
Галу́н2 ’галын’ (БРС, Шат., Касп., Нас.). Рус.галу́н, укр.галу́н ’тс’. Запазычанне празпольск.ałun, hałun ’тс’, а гэта з ням. (с.-в.-ням.) alûn (< лац.alumen) ’тс’ (ням.Alaun). Гл. Міклашыч, 2; Фасмер, 1, 390; Брукнер, 4. Не вельмі зразумелы варыянт бел.галын ’тс’ (БРС, Касп.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
propagate
[ˈprɑ:pəgeɪt]1.
v.i.
1) радзі́ць пато́мства
2) размнажа́цца
Trees propagate themselves by seeds — Дрэ́вы размнажа́юцца праз насе́ньне
Sound is propagated by vibration — Гук перадае́цца празь вібра́цыю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
in3[ɪn]prep.
1. (у прасторавым знач.) у, на; пад;
in France у Фра́нцыі;
in town у го́радзе;
in the street на ву́ліцы;
in the theatre у тэа́тры;
in the factory на заво́дзе
2. (у часавым знач.) у; праз; за;
in the twentieth century у двацца́тым стаго́ддзі;
in May у ма́і;
in peacetime у мі́рны час;
in future у бу́дучыні;
in an hourпраз гадзі́ну;
He is in his fifties. Яму за пяцьдзясят.
3. (у розных знач.: перадаецца тв. скл. з прыназоўнікам або прыслоўем) in winter/summer зімо́й/уле́тку;
in the morning/evening ра́ніцай/уве́чары;
in pairs па́рамі;
in a whisper шэ́птам;
in detail дэталёва;
in Belarusian па-белару́ску;
in the rain пад дажджо́м
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Бэ́рва ’кладка, жэрдачка праз рэчку ці праз канаву’ (Сцяшк. МГ), бе́рва ’кладка з бярвенняў ці тоўстых жардзін на гразкім месцы’ (Яшкін). Ст.-рус.бервь ’плыт’, укр.бе́рва ’кладка’, чэш.břev перакладзіна, мосцік’, балг.бръв ’перакладзіна; мосцік; брод’ і г. д. Прасл.*bьrvь, *brьvь, *bьrьvь. Бясспрэчна, звязана з бервяно́ (гл.). Параўн. яшчэ барвя́к ’брод’ (гл.). Сюды адносіцца і бе́рба ’кладка’ (Яшкін). Гэта апошняя форма — вынік асіміляцыі (берва > берба).