Спрадве́ку ‘здаўна; заўсёды’ (ТСБМ, Нас., Касп., Гарэц., Бяльк., Байк. і Некр., Стан.), спрадве́ку, спрадвяко́ў ‘тс’ (Сл. ПЗБ). Адваротны дэрыват ад спрадве́чны ‘старадаўні, шматвяковы’ (гл. прадвечны), аформлены паводле прыслоўя спаконвеку (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аўты́зм

(ад гр. autos = сам, адзін)

хваравіты стан псіхікі чалавека, які характарызуецца паглыбленнем ва ўласныя ўнутраныя перажыванні, імкненнем адасобіцца ад знешняга свету і паступовым адрывам ад рэальнай дзейнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дэкампрэ́сія

(ад дэ- + кампрэсія)

1) паступовае змяншэнне ціску, які дзейнічае на вадалазаў пры пад’ёме іх з глыбіні;

2) хваравіты стан, які ўзнікае ад рэзкага паніжэння ціску навакольнага паветра.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

мі́міка

[с.-лац. (ars) mimica = мастацтва жэстаў, ад гр. mimikos = пераймальны]

1) рухі мышцаў на твары, якія выражаюць пачуцці, настрой;

2) мастацтва акцёра перадаваць душэўны стан такімі рухамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сінкрэты́зм

(гр. synkretismos = злучэнне)

1) злітнасць, нерасчлянёнасць, якія характарызуюць першапачатковы, неразвіты стан якой-н. з’явы;

2) разнавіднасць эклектызму, неарганічнае спалучэнне разнародных элементаў — філасофскіх поглядаў, рэлігійных сістэм і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Суста́ў ’рухомае злучэнне касцей або храсткоў у арганізме чалавека, жывёлы’ (ТСБМ, Нас., Касп., Ласт., Байк. і Некр., Сцяшк.), суста́ва ’тс’ (Некр. і Байк.; ашм., Стан.; воран., шальч., Сл. ПЗБ), суста́вы ’тс’ (Ласт., Пятк. 2, Арх. Вяр.), сусто́ўка ’тс’ (Жд. 3), суста́ўкі ’суставы пальцаў’ (круп., чэрв., Сл. ПЗБ), суста́вец ’костачка’ (ТС), суста́во ’сустаў’ (Сцяшк.). Укр. суста́в, рус. суста́в, ц.-слав. сѫставъ ’тс’. У анатамічным значэнні прыставачнае ўтварэнне з *sǫ‑ (су-) ад прасл. *stavъ, *stava ’згіб, сустаў’, параўн. укр. дыял. ставець, польск. staw, чэш. stav, славац. stav ’тс’, в.-луж. staw ’канечнасць’, харв. stav(a) ’згіб, сустаў’, балг. става ’тс’, што да *staviti (гл. ставіць, параўн. стаў). У агульным значэнні прыставачнае ўтварэнне суста́ў ’цела, склад’ (Нас.) суадносіцца з макед. става ’стан, фігура’, параўн. пастава, стан (гл.). Гл. Фасмер, 3, 810; Борысь, Czak. stud., 46; Борысь, 576.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

strona

stron|a

ж.

1. бок;

wziąć kogo na ~ę — адвесці (паклікаць) каго ўбок;

być po czyjej ~ie — стаяць на чыім баку;

po drugiej ~ie ulicy — на іншым баку вуліцы;

na lewej ~ie — на левым баку (вопраткі); на адвароце;

2. грам. стан;

~a zwrotna — зваротны стан;

~a czynna — незалежны стан;

~a bierna — залежны стан;

3. старонка;

4. камп. старонка; сайт;

strona domowa — хатняя старонка;

5. край, старонка;

~y ojczyste — родная старонка; родны край;

odwrotna ~a medalu — адваротны бок медаля;

żart na ~ie — без жартаў, жарты набок;

(cztery) ~y świata — (чатыры) бакі свету;

na ~ie тэатр. набок, убок (пра рэпліку) ;

to ładnie z twojej ~y — вельмі міла з твайго боку

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

нія́каватасць, ‑і, ж.

Разм. Стан, пачуццё няёмкасці, сарамлівасці. Неўзабаве прыйшлі Андрэй Полаз і Раўнаполец. Трымалі яны сябе ў пачатку крыху афіцыйна ці, магчыма, проста адчувалі ніякаватасць у гасцях у дырэктара. Шамякін. Таццяна сумелася, адчула ніякаватасць. Марціновіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ана́рхія, ‑і, ж.

Такі стан грамадства, калі няма арганізаванай улады, законаў, абавязковых нормаў паводзін. // Адсутнасць планавай арганізацыі. Анархія вытворчасці. // Разм. Безуладдзе; беспарадак; хаос. [Бярозін:] У яго [Дулебы] зоне ўсе камбрыгі падпарадкоўваюцца яму, усякая анархія будзе строга карацца. Шчарбатаў.

[Грэч. anarchia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жартаўлі́васць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан жартаўлівага. Сабастыян стараўся падаць свайму голасу як мага больш адценняў жартаўлівасці. Чорны. // Жартаўлівыя адносіны да каго‑, чаго‑н. Нягледзячы на нешта нялёгкае ў сваёй душы, .. [Джулія] ахвотна паддавалася яго жартаўлівасці. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)