заці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак.
1. каго-што. Затрымаць, зашчаміць, абхапіўшы з усіх бакоў.
З. манету ў кулаку.
З. болт у ціскі.
2. што. Шчыльна заткнуць, сціснуўшы.
З. вушы далонямі.
З. рот (таксама перан.: не даць свабодна выказацца).
3. што. Паменшыць у аб’ёме або зрабіць больш тугім, сціснуўшы.
З. вузел.
4. перан., каго-што. Абмежаваць свабоду ў чым-н., перашкодзіць развіццю, праяўленню чаго-н.
З. крытыку.
З. ініцыятыву.
5. каго. Ціскаючы, замучыць, задушыць (разм.).
З. у натоўпе.
|| незак. заціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прыбі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -бі; -біты; зак.
1. што. Прымацаваць цвікамі.
П. маснічыну.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Шчыльна прыціснуць.
Траву прыбіла ліўнем да зямлі.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Сунучы, штурхаючы, давесці куды-н.
Хваляй прыбіла лодку да берага.
4. каго. Моцна пабіць (разм.).
П. злодзея да паўсмерці.
|| незак. прыбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).
|| наз. прыбіва́нне, -я, н. (да 1 знач.) і прыбі́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
stow
[stoʊ]
v.t.
1) грузі́ць, нагружа́ць
to stow a ship — грузі́ць вадапла́ў
2) шчы́льна пакава́ць; запаўня́ць
They stowed the little cabin with supplies for the trip — Малу́ю кабі́ну яны́ запо́ўнілі запа́самі для падаро́жжа
•
- stow away
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
згатава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
Зварыць, прыгатаваць (пра ежу). [Бабка Наста] шчыльна пазавешвала вокны, разлажыла на прыпечку агонь, каб згатаваць вячэру неспадзяваным гасцям. Колас. Кухары хацелі згатаваць суп, а атрымалася каша. Але ўсё роўна елі са смакам. Жычка. // Закіпяціць (пра ваду). — Кінь, галубок. Мы табе лугавых смолак назбіраем, чаборыку. Вось бабка Вікця нам к вечару на тым чаборыку чаю згатуе. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
легенда́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да легенды 1; з’яўляецца легендай 1 (у 1 знач.). Легендарнае апавяданне. // Вядомы толькі па легендах; казачны. Легендарнае тэматыка.
2. Авеяны легендамі 1; незвычайны, небывалы. Легендарныя подзвігі. Легендарнае слава. Легендарны горад.
3. перан. Непраўдападобны, неверагодна, выдуманы. Легендарныя чуткі. □ Так многія з нас першы раз трапілі ў гэты край, дзе легендарнае і рэальнае перапляталіся так шчыльна. Залескі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́глуха, прысл.
1. Вельмі шчыльна, без адтулін. [Блецька] стараўся ўвайсці праз чорныя дзверы, але яны былі наглуха забіты цвікамі. Чорны. Вокны наглуха завешаны чорнай паперай. Алешка. // Вельмі моцна, так, што нельга перамясціць, ссунуць, адвярнуць. Рабочыя падчышчалі і падмяталі пуці, замыкалі стрэлкі і наглуха забівалі іх кастылямі. Лынькоў.
2. На ўсе гузікі, кручкі, засцежкі (зашпіліцца). Людзі ішлі па вуліцы, наглуха зашпіленыя. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панаса́джваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-чаго.
1. Насадзіць 1 вялікую колькасць якіх‑н. раслін. [Астаповіч:] — Цяпер мы пасадзім з табой дрэвы каля свае хаты! Усялякіх дрэў папасаджваем. Чорны.
2. Змясціць, размясціць дзе‑н. вялікую колькасць каго‑, чаго‑н. Панасаджваць людзей на аўтамашыну. Панасаджваць булак у печ.
панаса́джваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Насадзіць 2, шчыльна надзець на што‑н. усё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абле́гчы, -ля́гу, -ля́жаш, -ля́жа; -ля́жам, -ля́жаце, -ля́гуць; -лёг, -ле́гла і -лягла́, -лягло́; -ля́ж; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Пакрыць, абвалачы, ахутаць.
Хмары аблеглі ўсё неба.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Шчыльна прылегчы да чаго-н. з усіх бакоў, абхапіць што-н.
Сукенка добра аблегла стан.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апусціцца, панікнуць, абвяць.
Бульбоўнік аблёг ад гарачыні.
4. Злегчы, захварэць.
Аблегла бабуля, не ўстае.
|| незак. абляга́ць, -а́е (да 1—3 знач.).
|| наз. абляга́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
цвёрды, -ая, -ае.
1. Які складаецца са шчыльна прылеглых частак, не мяккі, стабільны па форме пры нармальных умовах, у адрозненне ад вадкага і газападобнага.
Цвёрдае паліва.
Цвёрдае рэчыва.
2. Які з цяжкасцю паддаецца сцісканню, згінанню, рэзанню і пад.
Цвёрдая драўніна.
Цвёрдая зямля.
3. перан. Стойкі ў сваіх перакананнях, непахісны.
Ц. намер.
Цвёрдае рашэнне.
4. Устойлівы, трывалы, стабільны.
Цвёрдыя цэны.
Цвёрдая зарплата.
5. Добра засвоены, трывалы, грунтоўны.
Цвёрдае веданне прадмета.
○ Цвёрды знак — назва літары «ь» у рускай азбуцы.
Цвёрдыя зычныя — зычныя гукі, якія вымаўляюцца без набліжэння сярэдняй часткі языка да цвёрдага паднябення.
|| наз. цвёрдасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
урбані́зм
(фр. urbanisme, ад лац. urbanus = гарадскі)
1) напрамак у літаратуры і мастацтве, аб’ектам якога з’яўляецца паказ гарадскога жыцця;
2) напрамак у архітэктуры, паводле якога гарады павінны развівацца без тэрытарыяльных абмежаванняў і шчыльна забудоўвацца вялікімі будынкамі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)