галада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Адчуваць недахоп у ежы на працягу доўгага часу; пастаянна недаядаць.
Хто ўлетку цяньку шукае, той узімку галадае (прыказка).
2. Устрымлівацца ад яды з пэўнай мэтай.
Г. адзін дзень на тыдні.
|| наз. галада́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ганьбава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; незак.
1. каго-што. Выказваць неадабрэнне ў адносінах да каго-н.
2. кім-чым. Грэбаваць.
Не ганьбуй старым ботам, пакуль новага не пашыў (прыказка).
|| зак. зганьбава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны.
|| наз. ганьбава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ *По́баўка, по́боўка ’прыказка’ (пін., Сл. ПЗБ). Форма з неарганічным оканнем у другім складзе, магчыма, з по‑баўка ад бава ’гутарка’ (Байк. і Некр.), ’доўгая гутарка’ (Бяльк.), ’забава, пацеха’ (Сцяшк. Сл.), параўн. рус. бава ’дастатак’, ’забава’ < прасл. дыял. *bava, што суадносіцца з *baviti (гл. бавіць), якое, у сваю чаргу, разглядаецца як каўзатыў ад *bуіі (ЭССЯ, 1, 168). Брукнер (18) выводзіць *bawa ад być, як sława ад słyć. Параўн. пакажа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падзьму́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Дзьмухаць некаторы час. [Алімпіяда Барысаўна] падзьмухала на свае яркія пазногці, каб хутчэй высыхаў лак. Марціновіч. Апарыўшыся малаком, і на ваду падзьмухаеш. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задаві́ць, ‑даўлю, ‑давіш, ‑давіць; зак., каго-што.
Разм. Тое, што і задушыць. — А! — махнуў рукою Нічыпар, — ёсць прыказка: «Ці памёр Гаўрыла, ці яго скула задавіла». Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад галіць.
2. у знач. прым. Са збрытымі валасамі. У кудлатага папа і ў голенага ксяндза адна праўда. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
беражо́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад берагчы.
2. у знач. наз. беражо́ны, ‑ага, м. Які беражэ сябе, асцярожны, клапатлівы. Беражонага і бог беражэ. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш.-ласк. да асіна; маладая асіна. Як асінка затрасецца, тады волік напасецца. Прыказка.
•••
Асінку заламаць гл. заламаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераслу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Паслухаць усё, многае або ўсіх, многіх. Што па вадзе плыве — не пераняць, што людзі гавораць — усё не пераслухаць. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страшы́цца, ‑шуся, ‑шышся, ‑шыцца; незак.
Разм. Адчуваць страх, баяцца каго‑, чаго‑н. [Сабіна:] — Разведчыкам у нашых быў! Нічога не страшыўся... Ракітны. Вочы страшацца, а рукі зробяць. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)