Газ-газ-газ ’падзыўныя словы для гусей’ (ДАБМ, 896). Падзыўныя словы наогул вельмі цяжка паддаюцца этымалагізацыі. Гэта ж форма адзінкавая, таму пра яе нельга нічога сказаць пэўнага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сыр’ё ’ўсё наогул сырое’, ’не высахлае’ (Нас.), ’уся садавіна і тая гародніна, якую ядуць сырой’ (Варл.), ’сырыя дровы; садавіна, гародніна’ (Юрч. Вытв.). Зборны назоўнік ад сыры, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
whole1 [həʊl] n. цэ́лае;
the whole and the parts цэ́лае і ча́сткі;
the whole of the year уве́сь год, цэ́лы год
♦
as a whole у цэ́лым;
on the whole нао́гул, уво́гуле;
in whole по́ўнасцю, ца́лкам
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ Печанцы́ ’печань, вантробы наогул’ (Бяльк.): у печанцох сядзіць (Стан.). Відаць, архаізм; параўн. рус. печенец ’жоўцевы пузыр’, ст.-рус. печенца — памянш. ад печень (XVI ст.). Да печань, пячонка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
І́нчыма ’стары шынель і наогул усякая старая адзежа’ (Шпіл.). Відаць, форма р. скл. назоўніка айчым (гл.), часткова перааформленая фанетычна ў пачатку слова. Першапачатковае значэнне ’адзежа, якая належыць айчыму’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апеты́т
(лац. appetitus = жаданне)
1) жаданне есці;
2) перан. жаданне наогул, імкненне да чаго-н. (напр. уласніцкі а.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
насле́днік, ‑а, м.
1. Асоба, якая атрымала спадчыну або мае права на яе атрыманне. Прамы наследнік. Законны наследнік. □ Не шанцавала майму бацьку на сыноў.. А што гэта за гаспадар без наследніка. Скрыган. // Разм. Дзіця, сын. Віншаваць з наследнікам. □ — Ну, Валюха, як наш наследнік? — Вадзім абняў .. [жонку] за плечы, прыхінуў да сябе. Гаўрылкін.
2. перан. Пераемнікі, прадаўжальнікі якой‑н. справы. Наследнікі рэвалюцыйных традыцый. □ [Навум:] — Рыгор Піліпавіч забыўся, што мы наследнікі не толькі беларускай культуры, але і лепшага, што стварыла чалавецтва наогул. Мікуліч.
•••
Наследнік прастола — сын манарха або наогул асоба, да якой павінна перайсці ўлада ў манархічнай дзяржаве.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́ўчык, ‑а, м.
1. Разм. Прыкметнае біццё артэрыі (пераважна на скроні); нервовае торганне павека. [Верхаводка:] І наогул, давай пра жонку не будзем. А то ў мяне ажно жыўчык пад вокам пачаў дрыжаць. Вось, бачыш? Губарэвіч.
2. Мужчынская палавая клетка; сперматазоід.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зарулява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак.
Тое, што і заруліць (у 1 знач.). // Наогул загнаць куды‑н. машыну, рулюючы. [Валера] дабраўся ўжо да горада, заруляваў у двор аўтобуснай станцыі. Перад апошнім рэйсам у яго ёсць у запасе каля сарака мінут. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саты́ра
(лац. satira)
1) літаратурны твор, у якім рэзка высмейваюцца адмоўныя з’явы жыцця;
2) наогул высмейванне, ганьбаванне чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)