Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
goof
[gu:f]1.
n., Sl.
1) прасьця́к -а́m.; ду́рань -ня m., дурні́ца m. & f.
2) дурна́я памы́лка f.
2.
v.i.
рабі́ць памы́лку, памыля́цца
3.
v.t.
парта́чыць, псава́ць спра́ву
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
сентымента́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сентыменталізму (у 1 знач.). Сентыментальны раман. □ У «Мёртвых душах» парадзіруецца таксама карамзінскі сентыментальны стыль.«Полымя».
2. Залішне чуллівы, пяшчотны, здольны лёгка расчуліцца. Сентыментальны чалавек. □ Няшчасце з Лёдзяй зрабіла Міхала трохі сентыментальным.Карпаў.// Уласцівы залішне чулліваму чалавеку. [Максім:] — Ну і дурань жа ты, Андрэй. Адкуль у цябе такая сентыментальная схільнасць да самабічавання.Машара.Мяккае сутонне і густая пахучая цеплыня парку неяк абязвольвалі Веру, скіроўвалі думкі на сентыментальны лад.Асіпенка.// Прасякнуты залішняй чуллівасцю; прытарна-саладжавы. Сентыментальная гісторыя. Сентыментальная сцэна.
[Фр. sentimental.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ашалапу́цець ’страціць (на некаторы час) здольнасць рэагаваць у выніку моцнай стомленасці або ў сувязі з нечаканым здарэннем’ (Янк. I), ашылапець ’аслупянець, скамянець’ (Бяльк.). Да шолап выкл. ’шась!’, параўн. шало́паць ’разумець, разбірацца’, першаснае ’корпацца, шастаць’, шалапут ’разгублены, узрушаны, няўважлівы чалавек’, параўн. драг.ошолоп ’асталоп, дурань’ (Клім.), укр.шолопати шастаць, корпацца’ (Карпат, диал. оном., 474), шалопокіти ’выдаваць глухі гук, шастаць’. Гл. ашалапуціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́рапень ’гультай, лежабок’ (Бяльк.). Магчыма, з варапай (гл.) з прычыны генералізацыі адмоўнай ацэнкі. Але параўн. рус.дыял.воропи́счина ’дубіна, палка’ і літ.vir̃ptis ’жэрдка, шост’, vir̃pstas ’тс’ (Іванаў, Тапароў, Иссл., 248), якія ставяцца ў сувязь з вороп, варапай. У такім выпадку мы, магчыма, маем справу з пераносным значэннем ворапень *’дубіна, жэрдка’ (перанос ’дубіна’ → ’лежабок, дурань’ звычайны) і з захаваннем архаічнай семантыкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
osioł
м.заал. асёл (Equus asinus L.);
uparty jak osioł — упарты як асёл;
skończony osioł — поўны асёл; закончаны дурань
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
stupid
[ˈstu:pəd]1.
adj.
1) дурны́, бязглу́зды; тупы́
a stupid person — дурны́ чалаве́к
2) неціка́вы
a stupid book — неціка́вая кні́га
2.
n.
дурны́ -о́га m., дурна́я f.; ду́рань -ня m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Бла́зан. Рус.дыял.бла́зень ’прастафіля; дурнаваты; жартаўнік’, укр.бла́зень ’дурань’, польск.błazen, чэш.blázen ’вар’ят; дурны і г. д.’ Сюды ж дзеяслоў *blazniti ’абдурыць, дурыць, вар’яцець’. Ст.-рус., ст.-слав.блазнъ ’памылка’. Усё да праслав.blazniti ’памыляцца; дурыць’, blaznъ ’памылка, спакушэнне і г. д.’ З першапачатковага абстрактнага значэння развілося потым больш канкрэтнае ’дурань, вар’ят, звар’яцелы’ (параўн. развіццё значэння ў blędь: ст.-слав. яшчэ ’памылка і да т. п.’, а ва ўсх.-слав. мовах і ’meretrix’). Этымалогія прасл.blazniti, blaznъ не вельмі ясная. Можа, да лат.blāzt ’мігаць’, blāzma ’міганне, бліск, водбліск’. Гл. Фасмер, 1, 171–172 (там і агляд іншых версій); Брукнер, 30; Бернекер, 59; Слаўскі, 1, 36; Махэк₂, 55; Рудніцкі, 142. Ст.-бел.блазен, блазан Булыка (Запазыч.) лічыць паланізмам. Сюды далей адносяцца: бла́зан ’свавольнік’ (Сцяшк. МГ), бла́зен ’малакасос’ (Нас., Касп.), бла́зян ’падлетак’ (Сцяшк. МГ), ’малакасос’ (Шат.), бла́зні ’малеча’ (Бяльк.), блазню́к ’малалетак’ (Бяльк.), блазно́та ’малады, малы’ (Бяльк.), ’дзетвара’ (Нас., Касп.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Plus potest negare asinus, quam probare philosophus
Дурань можа больш запярэчыць, чым разумны даказаць.
Глупый может больше возразить, чем умный доказать.
бел. Што дурны папсуе, тое і разумны не паправіць. Дурань вузел завяжа, разумны не развяжа. 3 дурнем спрачацца ‒ усё роўна што пляваць супраць ветру. Разумны ў спрэчцы заўсёды ўступіць дурню.
рус. Умный не всегда развяжет, что глупый завяжет. Один дурак в воду камень бросит, а умных десять не вытащат. Дурак узел завяжет ‒ умный не развяжет. Глупый завяжет, и умный не развяжет.
фр. Un fol émeut ce que quarante sages ne pourraient apaiser (Дурак взволнует так, что сорок мудрецов не смогут успокоить). Un fol fait enrager un sage (Дурак доведёт умного до бешенства).
англ. A fool may throw a stone into a well which a hundred wise men can’t pull out (Дурак бросит камень в колодец, так что сто умных не достанут).
нем. Ein Narr kann mehr fragen als sieben/zehn Weise antworten (Один дурак может больше спрашивать, чем семь/десять мудрых отвечать).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Бамбу́ла ’вялікі, рослы і тоўсты чалавек’ (Ніканч.). Укр.бамбу́ла ’непаваротлівы, нехлямяжы чалавек або жывёла’, польск.bambuła ’тс’, чэш.bambula ’дурань’. Махэк₂ (44) бачыць крыніцу ў венг.bamba ’дурны’ (гукапераймальнае, гл. MESz, 1, 235). Тады бел. і ўкр. словы (націск!) праз польск. мову. Для ўкр. слова (без матэрыялу іншых слав. моў) Рудніцкі (70) прыводзіць франц.bamboula ’сенегальскі негр’ (са спасылкай на О. Горбача). Вельмі няпэўна.