Тыра́да ‘доўгая шматслоўная фраза’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ‘месца, узятае цалкам з другога твору’ (Ласт.). Запазычана літаратурным шляхам праз рус.тира́да або польск.tyrada, якія з франц.tirade < італ.tirata ‘працягванне, цягненне’ з народнага лац.tirare ‘цягнуць’ (ЕСУМ, 5, 571; Фасмер, 4, 60; SWO, 1980, 786; Арол, 4, 72).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэ́мень, -меня іраме́нь, -мяня́, мн. рамяні́, рамянёў, м.
1.Доўгая паласа вырабленай скуры, моцнай тканіны, якая ўжыв. для звязвання, замацавання чаго-н., у якасці пояса, для перадачы руху ад шківа.
Сумка на рэмені.
Падперазацца рэменем.
Р. для вастрэння брытваў.
Прывадны р.
Прывязныя рамяні (у самалёце, аўтамашыне).
2.мн. Дзве злучаныя перамычкай палоскі скуры (або моцнай тканіны, заменніка) са спражкамі і ручкай для ўвязвання і пераноскі ручнога багажу.
Перавязаць клунак рамянямі.
|| памянш.раме́ньчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым.раме́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Раменная вупраж.
Раменная пуга.
Раменная перадача.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
до́сыцьнареч.
1. (в достаточном количестве) доста́точно, дово́льно, вво́лю, вдо́воль;
2. (в знач. приказания, предложения) доста́точно, дово́льно, хва́тит, по́лно;
3. (в сочетании с прил. или нареч.) дово́льно;
д. по́зна — дово́льно по́здно;
д. до́ўгая ву́ліца — дово́льно дли́нная у́лица
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыпо́н ’вяроўка, папруга для прывязвання жывёлы’ (ТСБМ, ТС), ’канавязь’ (Байк. і Некр.), прыпуо́н ’кол ці металічны стрыжань, да якога прывязваюць жывёлін’ (беласт., Сл. ПЗБ), прыпо́н ’кароткі раменьчык на поясе, на якім вісіць нож’ (Маш.), ’забарона’ (ТС), прыпу́на ’мера стрымлівання’ (кам., Жыв. сл.). Рус.дыял.припо́н ’торба з аўсом, якую надзяваюць на храпу каня’, укр.припі́н, припо́на ’вяроўка, якой прывязваюць жывёлу на пашы’; ’перашкода’, польск.przypon ’павадок’, серб.-харв.при́пон ’доўгая вяроўка, на якую навязваюць каня для пасьбы’, балг.при́пун ’доўгая вяроўка для прывязвання снапоў або сена на возе; папруга для прывязвання жывёлы, якую падкоўваюць’. Прасл.*priponъ, аддзеяслоўнае ўтварэнне ад *pripęti з чаргаваннем галосных (БЕР, 5, 731), гл. прыпінаць, да пяць, пну. Параўн. запан (гл.). Гл. таксама Мяркулава, Этимология–1963, 16.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прут, ‑а, М пруце, мн. пруты, ‑оў; м.
1. Тонкая доўгая палка без сучча. Выбіраецца [для вуды] прамы, моцны і гнуткі прут.Матрунёнак.Дзед доўгім прутам спорваў спелыя яблыкі, а ўраднік збіраў.Мурашка.
2. Доўгі металічны стрыжань. [Юрка] стаіць у сваім ложку.., трымаецца аберуч за жалезны прут і то смяецца адназубым роцікам, то.. зусім як бацька ляскае языком.Брыль.[Паўліку] і дзеду ўступілі месца пад акном, пераплеценым жалезнымі прутамі.Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кій, кія, м.
1. Прамая тонкая палка. Выламаць кій. Арэхавы кій.// Палка для апоры пры хадзьбе. Цётка абапіралася на тоўсты бярозавы кій (дагэтуль ніхто яе з кіем не бачыў), і рукі яе калаціліся.Шамякін.
2.Доўгая прамая палка з патанчэннем на канцы для гульні ў більярд.
•••
Не кіем дык палкай; ці кіем ці палкай — усё роўна, тое самае.
У старца кій адабраць — забраць у беднага апошняе.
[Польск. kij.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шост, шаста, М шасце, м.
1. У спорце — спецыяльная бамбукавая ці пластмасавая жэрдка, якая выкарыстоўваецца ў якасці апоры для скачкоў у вышыню.
2.Доўгая тонкая палка ці жэрдка. На беразе нас ужо чакалі чаўны. На іх стаялі хлопцы з вёсламі і шастамі.Няхай.У зямлю быў уваткнут высокі шост, а на ім вісеў вялікі чырвоны сцяг.Гарэцкі.
•••
Шастом галавы (носа) не дастацьгл. дастаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
trough
[trɔf]
n.
1) кары́та n., жо́лаб -а m.
2) но́чвы, начо́ўкі pl. only.
3) ры́на f., вадасьцёк -у m., вадасьцёкавая труба́
4) до́ўгая ўпа́дзіна, катлаві́на f.
5) упа́дзіна
the trough between two waves — упа́дзіна паміж дзьвюх хва́ляў
6) Geol. му́льда f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
смуг
Ст.-бел.
1. Вузкая і доўгая палоска поля, доўгі лужок і наогул усё тое, што мае выгляд паласы (Гарб.).
2. Міжгор'е, цясніна (Гарб.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Масталы́га1 ’частка каравячай тушы’ (Растарг.). Рус.ёнаўск. (ЛітССР) мостолы́жка ’косць’, мостолы́га ’перадплечча’, ’галёнка’; цвяр. ’рука без кісці, нага без ступні’, валаг. ’доўгая худая рука’, алан.мостолю́га ’вялікая косць з мясам’. Беларуска-рускае. Да масол (гл.). Утварылася ў выніку семантычнага пераносу паводле сумежнасці: ’косць’ > ’мяса’ > ’туша’.
Масталы́га2 ’буркун, прыдзірала’ (Растарг.). Да масол (гл.).