Вінны 1 ’вінаваты’ (БРС, Шн.; КЭС, лаг.; Бяльк., Мат. Гом.); ’той, хто мае доўг’ (КЭС, лаг.; Нас.); ’слухмяны, пакорлівы’ (Нас.). Укр. винний ’вінаваты’; ’даўжнік’, рус. пск. винный ’прычынны’, наўг., калін. ’магчымы, такі, які можа адбыцца’, ст.-рус. винный ’прычынны’; ’вінаваты, абвінавачваемы’; ’даўжнік’, польск. winny ’вінаваты, які заслугоўвае пакарання’, в.-луж. уст. winny ’вінаваты’, чэш. vinný ’тс’, славац. vinný ’вінаваты, вінны’. Паўночнаслав. прыметнік, утвораны пры дапамозе суф. ‑ьn‑ъ ад асновы назоўніка віна́ 1 (гл.).

Ві́нны 2 ’які мае адносіны да віна’, вінны спірт, вінны перагар, вінны колер, вінны смак і інш. (БРС, КТС, Янк. Мат.; КЭС, лаг.; Бяльк.), укр. винний ’вінны, вінаградны’, рус. винный ’вінны’, паўн.-рус. ’напоўнены віном’, калуж. винная трава ’грушанка, Pirola secunda L.’ польск. winny ’вінны, вінаградны’, в.-луж. winny, чэш. vinný, славац. vínny, балг. винен ’тс’, винена болест ’эпілепсія’, ст.-слав. виньнъ. Прасл. vinьnь, якое ў некаторых паўднёваслав. мовах даўно змяніла свой канчатак ‑ьnъ на ‑ов, ‑ован, ‑jen, ‑ьски (Скок, 3, 595), відаць, таму, каб пазбегнуць аманіміі з вінны ’вінаваты’. Тое ж мы маем і ў іншых слав. мовах. Утворана ад віно́ (гл.) пры дапамозе суф. ‑ьnъ.

Вінны 3 ’піковы (пра масць у картах)’ (КТС, Нас.). Утворана ад ві́на 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

chalk

[tʃɔk]

1.

n.

1) крэ́йда f., мел -у m.

chalk bed — за́лежы крэ́йды

2) крэ́йда f. (для піса́ньня)

3) паве́р -у m., доўг, до́ўгу m. (асабл. у карчме́)

2.

v.

1) піса́ць, малява́ць крэ́йдаю

2) це́рці, чы́сьціць крэ́йдаю

3) угно́йваць гле́бу ва́пнаю

3.

adj.

крэ́йдавы

chalk lime — крэ́йдавая ва́пна

•

- chalk one up

- chalk out

- chalk up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

back​4 [bæk] adv.

1. зза́ду;

Keep back! Не падыходзь!/Не набліжайся!

2. наза́д;

back and forth уза́д і ўпе́рад;

there and back туды́ і наза́д;

be/get back home

1) вярну́цца даха́ты/дамо́ў

2) вярну́цца на радзі́му;

look back агля́двацца;

step back зрабі́ць крок наза́д

3. (таму́) наза́д;

an hour or so back каля́ гадзі́ны таму́;

far back in ancient times даўны́м-даўно́, у старажы́тныя часы́

4. (паказвае на дзеянне ў адказ) answer back пярэ́чыць;

pay back адда́ць доўг; адплаці́ць; вярну́ць гро́шы;

talk back агрыза́цца

♦

hold back the tears стры́мліваць слёзы

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

quit

[kwɪt]

1.

v.t.

1) спыня́ць

The men quit work when the whistle blew — Мужчы́ны спыні́лі пра́цу, калі́ загудзе́ў гудо́к

2) пакіда́ць (пако́й), выхо́дзіць

He quit the room in anger — Ён пакі́нуў пако́й са зло́сьцю

3) кі́даць пра́цу (назусі́м)

4) плаці́ць, спла́чваць (доўг)

2.

adj.

во́льны

I gave him money to be quit of him — Я даў яму́ гро́шы, каб расквіта́цца зь ім

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

адда́ць сов.

1. в разн. знач. отда́ть; (подвергнуть действию чего-л.) преда́ть; (осудить на что-л.) обре́чь; (в школу и т.п. — ещё) определи́ть;

а. доўг — отда́ть долг;

а. усе́ сі́лы спра́ве выхава́ння мо́ладзі — отда́ть все си́лы де́лу воспита́ния молодёжи;

а. сябе́ на паку́ты — обре́чь себя́ на муче́ния;

а. дзіця́ ў шко́лу — отда́ть (определи́ть) ребёнка в шко́лу;

а. пад суд — отда́ть под суд (преда́ть суду́);

за касцю́м адда́ў мно́га — за костю́м о́тдал мно́го;

а. распараджэ́нне — отда́ть распоряже́ние;

2. (об оружии) отда́ть;

○ а. го́лас — отда́ть го́лос;

◊ а. нале́жнае — отда́ть до́лжное;

а. бо́гу душу́ — отда́ть бо́гу ду́шу;

а. дані́ну — отда́ть дань;

а. апо́шні доўг — отда́ть после́дний долг;

а. на суд — (каму) отда́ть на суд (кого);

а. пакло́н — отда́ть покло́н;

а. агню́ і мячу́ — преда́ть огню́ и мечу́;

а. жыццё — (за каго, што) отда́ть жизнь (за кого, что);

а. галаву́ ў закла́д — отда́ть го́лову в закла́д;

што ві́нен, а. паві́нен — посл. долг платежо́м кра́сен

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

пакрыва́ць

1. bedécken vt; zúdecken vt;

пакрыва́ць дом (дахам) das Haus décken;

пакрыва́ць зямлёй mit Érde bedécken;

2. разм (адлегласць) zurücklegen vt;

3. (доўг, выдаткі) begléichen* vt, bestréiten* vt; ábdecken vt, tílgen vt (запазычаннасць);

4. (наносіць):

пакрыва́ць фа́брай Fárbe áuftragen*; überstréichen* vt;

пакрыва́ць ла́кам lackíeren vt;

5. разм (утойваць) verdécken vt, verstécken vt, verschléiern vt;

пакрыва́ць злачы́нства ein Verbréchen décken;

6. карт stéchen* vt;

◊ пакрыва́ць сябе́ сла́вай sich mit Ruhm bedécken;

пакрыва́ць таямні́цай in Gehéimnis hüllen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

пе́рад​II прыназ

1. vor (A на пыт «куды?», D на пыт «дзе?»);

ён спыні́ўся пе́рад дзвяры́ма er blieb vor der Tür stehen;

пакладзі́ гэ́та пе́рад дзвяры́ма leg(e) es vor die Tür;

2. (да пачатку чаго-н) vor (D);

пе́рад пача́ткам заня́ткаў vor Begínn des Únterrichts;

пе́рад ядо́й vor dem Éssen;

пе́рад усі́м vor állem;

быць вінава́тым пе́рад кім-н j-m gégenüber schúldig sein;

доўг пе́рад радзі́май die Pflicht der Héimat gégenüber;

адка́зваць пе́рад зако́нам sich vor Gerícht verántworten (müssen)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

verléihen

* vt (D)

1) пазыча́ць, дава́ць у доўг [напрака́т]

sein Ohr j-m ~ — вы́слухаць каго́-н.

2) надава́ць (бляск, сілу і г.д. чаму-н.)

éinem Gedánken Áusdruck ~ — вы́казаць ду́мку

3) узнагаро́джваць (ордэнам каго-н.), прысво́йваць (званне каму-н.); прысуджа́ць (прэмію каму-н.)

ihm wúrde ein Órden verlíehen — яго́ ўзнагаро́дзілі о́рдэнам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

спра́ва¹, -ы, мн. -ы, спраў, ж.

1. Работа, карысны занятак; тое, чым хто-н. заняты; дзейнасць.

Ён заняты важнаю справаю — вучыць дзяцей.

Гаспадарчыя справы.

2. Работа, заняткі, звязаныя са службай, вытворчасцю, грамадскімі абавязкамі і пад.

Бягучыя справы.

Здаваць справы.

3. Абавязак, доўг; кола чыіх-н. паўнамоцтваў.

Добрасумленная праца — с. кожнага грамадзяніна.

Гэта с. адміністрацыі.

4. Патрэба; тое, што неабходна вырашыць.

Зайсці па важнай справе.

5. (з азначэннем), у знач. вык. Рэч, з’ява.

Гэта с. не з лёгкіх.

6. Спецыяльнасць, галіна ведаў ці навыкаў.

Ваенная с.

Кулінарная с.

7. Судовы разбор, працэс.

Крымінальная с.

Слухаецца с. аб забойстве.

8. Збор дакументаў, якія маюць адносіны да якой-н. асобы, здарэння.

Папкі для спраў.

Завесці справу на каго-н. (таксама перан.: пачаць разбор).

9. Здарэнне, факт, падзея; становішча дзе-н., стан каго-, чаго-н.; абставіны.

С. гэта пачалася летась.

С. не з лепшых.

10. Учынак.

Добрую справу робяць шэфы школы.

○

Асабовая справа — папка з дакументамі якой-н. асобы, што працуе ў пэўнай установе.

◊

Ваша (твая, яго) справа (разм.) — рэпліка ў знач. рабіце, як знаеце, вам вырашаць, толькі вас датычыцца.

Ёсць такая справа (разм.) — добра, згодзен, няхай будзе так.

На самай справе — у сапраўднасці.

На справе — па сутнасці, на практыцы.

Не мая (твая, яго, яе, наша, ваша, іх) справа (разм.) — мяне (цябе і пад.) не датычыцца.

Такая справа (разм.) — вось у чым справа.

У чым справа? (разм.) — што здарылася?

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

атрыма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Узяць ад каго‑н. што‑н. перададзенае, перасланае. Атрымаць тэлеграму. Атрымаць падарунак. // Узяць грашовую ці якую іншую плату за працу, дзейнасць. Атрымаць зарплату. Атрымаць пенсію. // Аказацца ўзнагароджаным або пакараным. Атрымаць прэмію. Атрымаць ордэн. Атрымаць пяцёрку на экзамене. Атрымаць падзяку. Атрымаць папярэджанне. // Узяць на карыстанне. Атрымаць кватэру. Атрымаць новую машыну. // Пакарыстацца чыімі‑н. паслугамі. Атрымаць медыцынскую дапамогу. Атрымаць кансультацыю. Атрымаць параду. // Набыць якое‑н. званне, годнасць. Атрымаць ступень кандыдата навук. Атрымаць званне народнага паэта. Атрымаць назву. // Узяць на падставе папярэдняй дамоўленасці, згоды. Атрымацца спадчыне. Атрымаць у доўг. // Набыць папулярнасць. Атрымаць прызнанне. Атрымаць шырокую вядомасць. // Набыць якую‑н. якасць у выніку чаго‑н. Атрымаць добрае выхаванне. Атрымаць спецыяльнасць.

2. Прыняць да выканання. Атрымаць загад. Атрымаць заказ. // Набыць права на выкананне чаго‑н. Атрымаць згоду. Атрымаць дазвол. Атрымаць права. Атрымаць слова.

3. Дабіцца, дамагчыся чаго‑н. Атрымаць высокі ўраджай. Атрымаць вялікі надой малака. Атрымаць добрыя вынікі. Атрымаць перамогу. // Аказацца прызначаным куды‑н. Атрымаць пасаду. Атрымаць месца.

4. Здабыць, вынайсці што‑н. у працэсе пошукаў, даследаванняў. Атрымаць бялок хімічным шляхам. Атрымаць новае паліва.

5. Разм. Аказацца пабітым. Атрымаць па заслугах. Атрымаць па шыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)