ба́цька, ‑і; мн. бацькі, ‑аў; м.

1. Мужчына ў адносінах да сваіх дзяцей; тата. Зачуўшы татаў ход знаёмы, Малыя з хаты высыпалі, За брамай бацьку сустракалі. Колас. // Вядомая і паважаная ў пэўных колах асоба. [Гарун:] — Павел Сцяпанавіч! Добрай раніцы, добрага здароўечка. Бацька ты наш родны! Шамякін. // Разм. Зварот да старога чалавека. Пераехаўшы [цераз рэчку], знаёмы партызан падзякаваў Грысю і зноў назваў яго бацькам. Кулакоўскі.

2. Самец у адносінах да свайго патомства.

3. чаго. Кніжн. Заснавальнік, пачынальнік якой‑н. навукі, вучэння. Акадэмік Карскі — бацька беларускай філалогіі.

•••

Выліты бацька, копія бацька — пра дзіця, з твару вельмі падобнае на бацьку.

Гадзіцца ў бацькі каму гл. гадзіцца.

Імя па бацьку гл. імя.

Пайсці па бацьку гл. пайсці.

Пасаджоны бацька — пры адсутнасці бацькі той з родзічаў, што выконвае на вяселлі ролю бацькі жаніха або нявесты.

Прыёмны бацька — чалавек, які прыняў дзіця ў сваю сям’ю на правах сына (дачкі).

Родны бацька, кроўны бацька — аднаго роду, адной крыві па бацькоўская лініі.

Увесь у бацьку — пра дзіця, якое з твару і характарам падобнае на бацьку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыда́цца ​1, ‑дамся, ‑дасіся, ‑дасца; ‑дадзімся, ‑дасцеся, ‑дадуцца; пр. прыдаўся, ‑далася, ‑далося; зак.

1. Аказацца патрэбным, спатрэбіцца; падысці. [Арлоўскі] добра разумеў, што яго ваенныя веды і вопыт вельмі прыдаліся б там, у Іспаніі, у барацьбе супроць фашызму. Паслядовіч. [Мілючок:] — У добрай гаспадарцы ўсё прыдасца. Брыль. — Дзякую за [з]ычлівае слова, — пачціва адказаў Лабановіч, — не ведаю толькі, як прыдамся да працы. Колас.

2. Выдацца, здарыцца. Сена, як на тое, прыдалося мурожнае, з дзяцелінай і хвошчыкам. Сачанка. Я дабра не спадзяваўся, Я там праўды не чакаў... Нешчаслівы дзень прыдаўся: У той дзень волю пахаваў. Колас.

прыда́цца ​2, ‑дасца; пр. прыдаўся, ‑далася, ‑далося; зак.

1. Дадацца, далучыцца да каго‑, чаго‑н.; перадацца. Змалку Макар быў упарты, а душой як чыстае дзіця — кожны пакрыўдзіць. Цяпер ўпартасці прыдалося. Асіпенка. — Ад тужлівага вока гора малому прыдасца. Савіцкі.

2. Здацца, уявіцца. Як Ганне Сымонаўне прыдалося, яны — старэйшы з маладзейшым — і размаўлялі, а ўсе іншыя проста слухалі. Дубоўка. Я знячэўку падхапіўся нават: Можа, гэта проста прыдалося? Гілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

style​1 [staɪl] n.

1. стыль, спо́саб выражэ́ння, мане́ра;

lofty style высо́кі стыль;

the style of court стыль судо́вых папе́р;

write good English style піса́ць на до́брай англі́йскай мо́ве;

a style of life лад жыцця́

2. напра́мак, шко́ла (у мастацтве);

the Byzantine style візанты́йскі стыль

3. густ, арыгіна́льнасць; шык, бляск;

a woman of style жанчы́на з гу́стам

4. фасо́н, мо́да;

a style setter заканада́ўца мо́ды;

in the latest style па апо́шняй мо́дзе;

of all styles and sizes усі́х фасо́наў і паме́раў

5. bot. пе́сцік (кветкі)

♦

cramp smb.’s style не даць каму́-н. разгарну́цца;

live in grand sty le жыць на шыро́кую нагу́

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

во́ля ж., в разн. знач. во́ля; (вольная жизнь — ещё) приво́лье ср.;

в. наро́да — зако́н — во́ля наро́да — зако́н;

у ва́шай во́лі — в ва́шей во́ле;

вы́йсці на во́лю — вы́йти на во́лю;

тут дзе́цям в. — тут де́тям приво́лье;

◊ во́льнаму в. — во́льному во́ля;

в. ва́ша — во́ля ва́ша;

дава́ць во́лю — (каму) дава́ть во́лю (кому); потака́ть (кому);

даць во́лю рука́м — дать во́лю рука́м;

жале́зная в. — желе́зная во́ля;

лю́дзі до́брай во́лі — лю́ди до́брой во́ли;

на во́лю лёсу — на во́лю ро́ка; на произво́л судьбы́;

даць во́лю сляза́м — дать во́лю слеза́м;

даць во́лю сваі́м пачу́ццям — дать во́лю свои́м чу́вствам;

твая́ (яго́ і г.д.) до́брая в. — твоя́ (его́ и т.д.) до́брая во́ля;

па до́брай во́лі — по до́брой во́ле;

апо́шняя в. — после́дняя во́ля;

бо́жая в. (ла́ска) — а) во́ля бо́жья; б) ми́лость бо́жья;

браць во́лю — (над кім) брать во́лю (над кем);

во́льнаму в., шалёнаму по́ле — посл. во́льному во́ля, а шально́му по́ле;

языко́м мялі́, а рука́м во́лі не дава́й — погов. языко́м мели́, а рука́м во́ли не дава́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Ruf

m -(e)s, -e

1) крык

2) (по́)кліч, за́клік, зваро́т;

auf den érsten ~ па пе́ршаму по́клічу

3) сла́ва, рэпута́цыя;

ein Wíssenschaftler von ~ навуко́вец [вучо́ны] з і́мем;

éinen gúten [schléchten] ~ háben карыста́цца до́брай [дрэ́ннай] сла́вай;

j-n in üblen ~ bríngen* ствары́ць [зрабі́ць] каму́-н. дрэ́нную сла́ву

4) запрашэ́нне, вы́клік

5) ну́мар (тэлефона)

6) паляўн. мано́к, свісто́к для прына́джвання дзічы́ны

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Mensch

m -en, -en

1) чалаве́к, асо́ба; чалаве́чы род, лю́дзі

víele ~en — мно́га людзе́й

jéder ~ — любы́ [ко́жны] чалаве́к

ein ~ von Formát — незвыча́йная [выда́тная] асо́ба

~en gúten Wíllens — лю́дзі до́брай во́лі

ein únfertiger ~ — няста́лы чалаве́к

2) разм. у звароце ~!

чалаве́ча!, бра́це!

~, was machst du (da)? — ты, што ты там ро́біш?

~, was soll das? — паслу́хай, што (гэ́та) зна́чыць?

◊ únter die ~en kómmen* — быць [знахо́дзіцца] у грама́дстве [сяро́д людзе́й]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Ма́тачнік 1, маточнік ’ячэя ў сотах, дзе выводзіцца пчаліная матка’, ’скрыначка для адсадкі пчалінай маткі пры раенні’ (ТСБМ, Бес., Шат., Некр., Анох., Мат. Гом., Сл. ПЗБ, Бел. хр. дыял.; ашм., З нар. сл.), слаўг. ма́тышнік ’тс’ (Нар. сл.), матачніца ’тс’ (віл., З нар. сл.; Мат. Гом.), ма́тушнік ’тс’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Укр. ма́точник ’тс’, рус. ма́точник, свярдл. ма́точница ’скрыначка для пчалінай маткі’, польск. matecznik, чэш. matečník, серб.-харв. ма̏тичњак, макед. матичник. Культурнае слова, утворанае ў паўд.-слав. мовах ад матица ’матка ў пчол’, а ў паўночных ад матка, matka.

Ма́тачнік 2 ’сярэдзіна пушчы, цалкам недасягальная, у якой жыве лясун’ (Багд.). З польск. matecznik ’тс’.

Ма́тачнік 3, ма́тъчнік ’зарніца звычайная, Linaria vulgaris Mill.’ (маг. Кіс.; міёр., Жыв. сл.). Назва паходзіць ад матка ’маці’, параўн. польск. Panny Marii len, ст.-чэш. len Matky Boží ’лён багамацеры’, аналагічна ням. unser Frauen Flachs.

Ма́тачнік 4 ’чабор звычайны, Thymus serpyllum L.’ (рэч., добр., ветк., Мат. Гом.). У аснове гэтай назвы, як і інш. слав.: укр. матеріду́шка, богоро́дская (богоро́дицына) трава, ст.-польск. macierza duszka, суч. macierzanka, чэш. mateřídouška, славац. materina duška, славен. materna dušica, харв. materina dušica, ляжыць першаснае значэнне ’душа багародзіцы — дзевы Мэрыі, маці Харыста’, звязана з прыемным пахам краскі (Махэк, Jména, 202). Бернекер (1, 235) у аснову матывацыі кладзе пчаліную матку і пах, які прыцягвае пчол. Фасмер (2, 582) прытрымліваецца таго веравання, што ў гэту расліну ператварылася маці, якая рана памерла (гл. мацярдушка).

Ма́тачнік 5, ма́ташнік (брасл., віл., даўг., швянч., Сл. ПЗБ) ’падбел звычайны, Tussilago farfara L.’, астрав. ’настой падбелу’ (Сл. ПЗБ), ’падбел’ (маг., Смал., Кіс.; Нас.). Рус. паўн., смал., ёнаў. (ЛітССР), прэйл. (ЛатССР) ма́точник ’тс’. Ад ма́тка ’пчаліная матка’: падбел з’яўляецца добрай пераноснай і нектараноснай раслінай.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

nail​1 [neɪl] n.

1. цвік, гвозд;

drive a nail home забіва́ць цвік па са́мую пле́шку;

2. но́гаць, пазно́гаць;

do one’s nails рабі́ць манікю́р;

bite one’s nails гры́зці но́гці

♦

(as) hard as nails

1) жо́рсткі, бязду́шны, бессардэ́чны;

2) за гартава́ны, выно́слівы; у (до́брай/выда́тнай) фо́рме (пра спартсмена);

drive a nail home даво́дзіць спра́ву да канца́;

hit the nail on the head папа́сці ў са́мую кро́пку;

pay (down) on the nail BrE, infml плаці́ць на ме́сцы/тут жа/адра́зу ж/неадкла́дна (гато́ўкаю/ная́ўнымі грашы́ма);

Pay on the nail! Грошы на бочку!

fight tooth and nail бі́цца не на жыццё, а на смерць;

one nail drives out another ≅ клін клі́на выбіва́е

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

night [naɪt] n.

1. ноч; ве́чар;

at night уначы́, уно́чы, но́ччу; уве́чары, уве́чар, ве́чарам;

by night на праця́гу ўсёй но́чы, (праз) усю́ ноч;

last night учо́ра ве́чарам;

all night long усю́ ноч напралёт

2. ве́чар, адве́дзены ці вы́значаны для яко́га-н. мерапрые́мства;

first night прэм’е́ра, пе́ршы пака́з (спектакля, цыркавой праграмы і да т.п.)

♦

at/in the dead of night глыбо́кай но́ччу; у глуху́ю по́ўнач;

night and day/day and night і дзень і ноч, уве́сь час; беспераста́нку, безупы́нна;

have an early/a late night ра́на/по́зна кла́сціся спаць;

have a good/bad night до́бра/дрэ́нна спаць;

good night! до́брай но́чы!, дабра́нач!;

make a night of it infml прагуля́ць/прап’я́нстваваць усю́ ноч

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

like​4 [laɪk] prep.

1. падо́бны (да каго-н./чаго-н.); так, як хто-н./што-н.;

She’s like her mother. Яна падобная да сваёй маці;

a house like yours дом як у вас/як ваш;

It sounds like thunder. Як быццам бы грыміць (гром);

It’s like nothing on earth. Гэта ні да чаго не падобна;

something like каля́, пры́кладна, прыблі́зна;

there’s nothing like infml няма́ нічо́га лепш за;

There’s nothing like a nice cup of coffee! Няма нічога лепш за кубачак добрай кавы!

2. : feel like doing smth. хаце́ць зрабі́ць што-н.;

I felt like crying. Мне хацелася плакаць.

♦

more like дакла́дней, хутчэ́й;

It’s his advice – well, orders, more like. Гэта ягоная парада, дакладней – загад.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)