дзя́ка, ‑і, ДМ дзяцы, ж.
Разм. Падзяка. — От, дзякуй вам, Філіпавіч, — і гэтую дзяку, як вастрыё, кінула дзяўчына ў мяне. Наўроцкі. Дзякай сыт не будзеш. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упо́дбежкі, прысл.
Абл. Подбегам. Убачыўшы Тэклю, .. [Алёшка] ўподбежкі кінуўся да калодзежа з усмешкай бесклапотнага і вясёлага хлапца. Краўчанка. Дзяўчына завярнула назад і ўподбежкі стала ўцякаць ад Рыгора. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пу́нця ’бесхарактарны, заняпалы чалавек’ (Цых.). Няясна, параўн., аднак, фармальна і семантычна блізкія балг. пу́нчо ’ненармальны, дурны чалавек’ (няяснага паходжання, гл. БЕР, 5, 854), в.-луж. punca, риса, н.-луж. punca ’weibliche Scham’ (з ням. Bume, puncen ’тс’, гл. Шустар-Шэўц, 2, 1186), славен. punca ’лялька, дзяўчына, каханка’ (з італ. pulcella ’дзяўчына, дзеўка’ < лац. pullus ’юнак’, гл. Бязлай, 3, 136) і пад., у аснове якіх, магчыма, экспрэсіўныя словы дзіцячай мовы, параўн. рус. дыял. пуня ’плаксівы чалавек, недарэка; ахламон’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перакра́са (перэкра́са) ’непрыгожая, брыдкая дзяўчына’ (Растарг.). Да пера- і краса́ 1 (гл.). Прыстаўка пера- абазначае празмернасць дзеяння — аж да адмоўнага выніку, як у дзеясловаў перахвалі́ць, перае́сці, перасі́ліць і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́нна 1 ’гатунак груш’ (ТС, Мат. Гом.). З польск. panna ’тс’.
Па́нна 2 ’касач жоўты, Iris pseudacorus L.’ (Бес.). Пераноснае значэнне ад панна < польск. panna ’дзяўчына’. Семантычную матывацыю гл. па́нка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паіранізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., з каго-чаго і без дап.
Іранізаваць некаторы час. «Што гэта я такі — як дзяўчына?! — падумаў незадаволена. — Глядзі, каб не заплакаў!» — паіранізаваў [Зыбін]. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падго́рны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца пад гарой, на схіле гары. Падгорная рэчка. □ А пад спевы Хваль падгорных Стан дзяўчына нагінае, У сукенку краскі горне Ды вяночкі завівае. Трус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыплю́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; зак., што.
Прыкрыць павекамі (вока, вочы); прыжмурыць. Дзяўчына ад яркага прамяністага святла прыплюшчыла вочы. Мележ. Падбярэцкі павярнуў галаву і прыплюшчыў падслепаватае вока, усміхнуўся. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канфу́злівы, ‑ая, ‑ае.
Які лёгка канфузіцца, бянтэжыцца; сарамлівы. Канфузлівая дзяўчына. □ На фронце [Саламон] не быў ні палахлівыя, ні канфузлівым, а тут — канфузіцца... Бядуля. // Які выражае канфуз, збянтэжанасць. Канфузлівы выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяўчо́, ‑чаці, н.
Разм. Дзяўчына-падлетак. Прыйшло са школы-інтэрната шаснаццацігадовае дзяўчо. «Работніца і сялянка». [У кожнай] хаце За вымытым блакітам рам Расце па добраму дзяўчаці — Галовы ўскружваць юнакам. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)