1. Брус, які кладзецца ўпоперак чыгуначнага насыпу як апора пад рэйкі. Пахла мазутам, пагрэтымі за дзень шпаламі, жвірам і нечым асаблівым, станцыйным.Карпаў.Ідзе Сцёпка, дзе чыгункаю па шпалах, а дзе вузенькаю сцежкаю.Колас.Адноўлены Касцюковіцкі райпрамкамбінат пачаў вырабляць шпалы для Беларускай чыгункі.Лыч.
2. Знак адрознення старшага каманднага саставу ў Савецкай Арміі (да 1943 г.), які меў форму прамавугольніка. Наперадзе ўсіх ішоў высокі чалавек, на пятліцах камандзірскай гімнасцёркі ў яго было па чатыры «шпалы», а на рукаве гарэла пяціканцовая зорка палітработніка.Лупсякоў.
[Ад гал. spalk — падпорка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
печа́тьIIж. (пресса, печатание, шрифт) друк, род. дру́ку м.;
День печа́тиДзень дру́ку;
периоди́ческая печа́ть перыяды́чны друк;
появи́ться в печа́ти з’яві́цца ў дру́ку;
рабо́тники печа́ти рабо́тнікі дру́ку;
отда́ть кни́гу в печа́ть адда́ць кні́гу ў друк;
моногра́фия ещё в печа́ти манагра́фія яшчэ́ ў дру́ку;
ме́лкая печа́ть дро́бны друк;
свобо́да печа́ти свабо́да дру́ку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хлопота́тьнесов.
1.(быть в хлопотах) быць у кло́паце, мець кло́пат; (стараться) стара́цца, увіха́цца; (суетиться) мітусі́цца, бе́гаць, круці́цца;
он це́лый день всё хлопо́чет ён цэ́лы дзень усё ў кло́паце;
она́ хлопота́ла на ку́хне яна́ ўвіха́лася на ку́хні;
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Краса́1 ’хараство, прыгажосць’ (ТСБМ, Шат., ТС). Укр.краса, ст.-рус.краса ’тс’, ст.-слав.краса ’тс’, ст.-польск.krasa, чэш.krasa, славац.krasa, в.-луж.krasa, н.-луж.krasa ’тс’. На ўнутраную форму прасл.krasa пралівае святло этымалогія, якая звязвае гэту лексему з прасл.krěsъ (Ваян, Зб. Младэнаву, 284–285). Прасл.krasa на падставе пашыранага пераважна абстрактнага значэння ’прыгажосць’ і канкрэтнага ’чырвоны колер’ рэканструявалася ў гэтым значэнні. Пры параўнанні з прасл.krěsъ (рус.крес ’ажыванне, адраджэнне’, серб.-харв.кре̏с ’Іванаў дзень’) была звернута ўвага на тое, што krasa (параўн. лац.cresco ’вырошчваю’) магло першапачаткова абазначаць ’колер жыцця, ажыўленне’. Канкрэтнае значэнне для краса і краска1 (гл.) не захавалася на беларускай глебе таму, што прасл.krěsъ было выцеснена ўсходне-славянскай інавацыяй Купала (гл.). Прасл.krasa страціла ў гэтым рэгіёне сакральнае значэнне (Мартынаў, Лекс. Палесся, 29–30). Параўн. агляд іншых этымалогій у Трубачова, Эт. сл., 12, 95–97.
1. Есці, хапаючы ежу дзюбай (пра птушак). Каля дарогі шпацыравалі вароны, нешта дзяўблі ў каляінах і зусім не палохаліся фурманкі.Чорны.Галубы цэлы дзень нічога не елі, але на другі дзень пачалі патроху дзяўбці хлебныя крошкі і піць ваду.Навуменка.
2. Біць, удараць дзюбай. Куры хваталі ежу і з зайздрасцю дзяўблі адна адну ў галаву.Чорны.Крумкач выдру дзюбаю дзяўбе, а выдра крумкача зубамі грызе.Якімовіч.//Разм. Біць, стукаць чым‑н. вострым. Узяліся дружна салдаты і ну дзяўбці слупам у дзверы.Лынькоў.
3. Паслядоўнымі частымі ўдарамі па чым‑н. рабіць паглыбленне, адтуліну. На ўзлессі дзяцел гулка дзёўб кару.Куляшоў.Дзяўблі ломам, секлі мёрзлую зямлю сякерай.Шамякін.// Вырабляць што‑н. дзяўбаннем, выдзёўбваннем. Дзяўбці долатам паз. □ Дзяды дзяўбуць ночвы ці выразаюць лыжкі.Брыль.
4.перан.Разм. Бесперапынна гаварыць, паўтараць адно і тое. — Ты яму пра вяселле гавары. Няхай жэніцца. Ты яму штодзень дзяўбі пра гэта.Чарнышэвіч.Што каму наўме, той тое і дзяўбе.Прыказка.
5.перан. Даймаць папрокамі, нападкамі. — Думаеце, так ужо і скінуць Галушкіна. Яго не ў першы раз дзяўбуць. І ўсё сухім з вады выходзіць.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)