дэльтапла́н
(ад гр. delta = назва чацвёртай літары грэчаскага алфавіта, якая мае форму трохвугольніка + -план)
безматорны лятальны апарат з мяккім купалам на трохвугольным каркасе для спартыўнага планіравання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
калафо́н
(гр. kolophon = завяршэнне)
тэкст на апошняй старонцы рукапіснай або старадрукаванай кнігі, у якім змяшчаецца назва кнігі, звесткі аб аўтары, месцы і часе перапісвання або друкавання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ко́кні
(англ. cockney)
1) зняважліва-насмешлівая мянушка прадстаўніка лонданскіх сярэдніх і ніжэйшых слаёў насельніцтва;
2) назва дыялекту, на якім гавораць прадстаўнікі ніжэйшых сацыяльных слаёў насельніцтва Лондана.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
нуклі́ды
(ад лац. nucleus = ядро)
фіз. агульная назва атамаў, якія адрозніваюцца колькасцю нуклонаў у ядры або, пры аднолькавай колькасці нуклонаў, змяшчаюць розную колькасць пратонаў ці нейтронаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
па́рыя
(ад таміл. parajjan = назва касты)
1) чалавек, які належыць да касты «парайян», адной з ніжэйшых каст «недатыкальных» у Паўд. Індыі;
2) перан. прыніжаная, бяспраўная асоба.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Га́ма ’гама (музыч. і да. т. п.)’ (БРС). Рус. га́мма, укр. га́ма. Крыніцай запазычання з’яўляецца франц. gamme ’тс’ або ням. Gamme < франц. У аснове тэрміна ляжыць назва грэч. літары γ (γάμμα), якая трапіла ў франц. і ням. мовы з іт. gamma. Падрабязна гл. Шанскі, 1, Г, 24–25.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́рчык ’гарнец; назва меры’ (Касп., Шат., памянш. ад га́рнец), га́рчык (Сл. паўн.-зах.), укр. га́рчык. Лічыцца памяншальнай формай ад га́рнец (гл.); так думае Шатэрнік (гл. пад гарнец), але можна ставіць пытанне і аб паходжанні ад гарац (гл.). Параўн. і ўкр. га́рець. Так, прынамсі, мяркуе Грынч. (гл. пад га́рець).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гранато́вы ’цёмна-сіні’ (Сцяц.). Ужо ў ст.-бел. кгранатъ, гранатъ ’гранат; цёмна-сіняя тканіна’, кгранатовый (Булыка, Запазыч., 151). Запазычанне з польск. granatowy ’тс’ (Булыка, там жа), як і ўкр. гранато́вий ’тс’ (націск!). Аб паходжанні ўсёй групы слоў гл. Слаўскі, 1, 339 (с.-в.-ням. grān, gran ’назва пэўнай барвы’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзівасі́л ’дзівасіл’. Параўн. рус. девяси́л, укр. девʼяси́л, чэш. devětsil, devesel, divisel, балг. девеси́л, серб.-харв. девѐсиљ і г. д. Прасл. *devęsilъ. Складанае слова: *devę (архаічная форма лічэбніка *devętь) і *sila ’сіла’. Гл. Фасмер, К 491; Бернекер, 1, 189; Трубачоў, Эт. сл., 4, 221. Назва дадзена паводле пэўных уласцівасцей расліны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Забарсні ’вяровачныя петлі, якімі лапаць прымацоўваюць да нагі’ (ТСБМ). Параўн. рус. бранск., смал. за́борстень ’верхні край лапця’, прыбалт. заборска ’шнурок для абутку’, заборсать ’завязваць, зацягваць абору’, в.-луж. zabornicować ’завязваць шнуркі’. Утворана з суфіксам ‑ень як назва прадмета дзеяння забарсаць ’завязваць, працягнуць абору ў лапці’. Гл. барсаць, барскі, абора.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)