дзень, дня;
1. Частка сутак, час ад усходу да заходу сонца, ад раніцы да вечара.
2. Суткі, прамежак часу ў 24 гадзіны.
3. Дакладна вызначаны тэрмін, дата, прысвечаная якой‑н. падзеі, святкаванню чаго‑н.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раз 1, ‑у;
1. У спалучэнні з колькаснымі і неазначальна-колькаснымі лічэбнікамі або без іх абазначае аднакратнасць дзеяння.
2. У спалучэнні з прыметнікамі і ўказальнымі займеннікамі ўказвае на час дзеяння ў адносінах да раду падобных дзеянняў.
3. У спалучэнні з прыназоўнікам «у» і колькаснымі або неазначальна-колькаснымі лічэбнікамі выражае ступень павелічэння або змяншэння суб’екта або аб’екта дзеяння, якой‑н. уласцівасці і пад.
4.
•••
раз 2,
Аднойчы.
раз 3,
Ужываецца ў даданых умоўных сказах, у якіх умова з’яўляецца абгрунтаваннем таго, аб чым гаворыцца ў галоўным сказе (часта ў адпаведнасці з суадноснымі словамі «то», «дык»); калі (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БРЭСЦКАЯ ЎНІЯ 1596,
акт пра арганізацыйнае аб’яднанне
Літ.:
Коялович М.О. Литовская церковная уния. Т. 1—2. СПб., 1859—61;
Жукович П.М. Сеймовая борьба православного западнорусского дворянства с церковной унией.
Мараш Я.Н. Роль Ватикана в подготовке и утверждении Брестской унии 1596
Никольский Н.М. История русской церкви.
Likowski E. Dzieje kościoła unickiego na Litwie I Rusi w XVIII і XIX wieku. Cz. 1. 2 wyd. Warszawa, 1906;
Panucevič V. Bierasciejskaja vunija. Chicago, 1972.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГУМАНІ́ЗМ
(ад
сістэма светапогляду, кірунак
У сучасную эпоху ідэі і прынцыпы гуманізму набылі асаблівую актуальнасць, сталі жыццёвай неабходнасцю для кожнага народа і чалавецтва ў цэлым.
У Беларусі
Літ.:
Очерки истории философской и социологической мысли Белоруссии (до 1917
Идеи гуманизма в общественно-политической и философской мысли Белоруссии (дооктябрьский период).
Холличер В. Личность и гуманизм:
Конан У.М. Ля вытокаў самапазнання: Станаўленне духоўных каштоўнасцей у святле фальклору.
Самосознанне европейской культуры XX
У.М.Конан.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пры,
Спалучэнне з прыназоўнікам «пры» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца для ўказання на непасрэдную блізкасць ад якога‑н. месца.
2. Ужываецца для ўказання на прадмет, установу ці арганізацыю, якія ўключаюць у свой склад што‑н. дапаможнае, падсобнае.
3. Ужываецца для ўказання на месца, установу і пад., дзе хто‑н. займае якое‑н. службовае становішча або дзе што‑н. адбываецца.
Часавыя адносіны
4. Ужываецца для ўказання на падзею ці з’яву, у момант якой адбываецца што‑н.
5. Ужываецца для ўказання на эпоху, перыяд, час, на працягу якіх што‑н. адбываецца, здзяйсняецца.
Аб’ектныя адносіны
6. Ужываецца для ўказання на прадмет, які знаходзіцца ў наяўнасці, які ёсць у каго‑н.
7.
8. Ужываецца для ўказання на асобу, у якой хто‑н. знаходзіцца, жыве.
Акалічнасныя адносіны
9. Ужываецца для ўказання на якую‑н. з’яву, акалічнасць, якія суправаджаюць што‑н.
10. Ужываецца для ўказання на асобу ці калектыў, у прысутнасці якіх што‑н. адбываецца.
11. Ужываецца для ўказання на стан, у якім хто‑, што‑н. знаходзіцца.
Прычынныя адносіны
12. Ужываецца для ўказання на прычыну, падставу чаго‑н.
13. Ужываецца для ўказання на наяўнасць якіх‑н. уласцівасцей, якасцей і пад., якія выклікаюць што‑н., з’яўляюцца прычынай чаго‑н. або падставай для чаго‑н.
Умоўныя адносіны
14. Ужываецца для ўказання на падзею, факт або абставіны, якія з’яўляюцца ўмовай для ажыццяўлення чаго‑н.
Уступальныя адносіны
15. Ужываецца для ўказання на прадмет або абставіны, нягледзячы на якія што‑н. існуе, адбываецца.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
той, таго́,
1. Паказвае на асобу ці прадмет, якія знаходзяцца не перад вачамі, не побач, а аддалены ў прасторы і часе, як падобныя ім;
2. Паказвае на прадмет ці асобу, што вылучаецца з ліку іншых.
3. Паказвае на які‑н. прадмет, асобу, пра якія гаварылася раней.
4.
5. Паказвае на вядомую ўжо асобу ці прадмет.
6. Іменна ён, не іншы,
7. Уваходзіць у састаў: а) складаных злучнікаў: «дзякуючы таму што», «з прычыны таго што», «да таго што», «да тых пор пакуль», «за тое што», «у той час як», «нягледзячы на тое што», «пасля таго калі» і інш.; б) словазлучэнняў, звычайна пабочнага характару, якія звязваюць розныя часткі выказвання: «апрача таго», «акрамя таго», «разам з тым», «між тым» і інш.
8. то́е,
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кажу́шак 1 ’паўкажушок, кароткі кажух’ (
Кажу́шак 2 ’шчупак; шчупак наогул і шчупак сярэдняга памеру’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wind
I1) ве́цер ве́тру
2) віхо́р ві́хру -ру
3)
4)
5) дыха́ньне
6)
а) пустаме́льства
б) пыхлі́васьць
1) ве́трыць, праве́трываць
2) праню́хваць
3) задыха́цца, выкліка́ць зады́шку
4) дава́ць перадыхну́ць
•
- be out of wind
- break wind
- down the wind
- fair wind
- get wind of
- in the teeth of the wind
- in the eye of the wind
- in the wind
- on the wind
- the way the wind blows
- throw caution to the wind
- winds
IIv., wound, winding
1) ві́цца, абвіва́цца
2) кружы́ць
3) скру́чвацца
1) абвіва́ць, абкру́чваць
2) мата́ць, абмо́тваць, сука́ць
3) заво́дзіць
4) нала́джваць (музы́чны інструмэ́нт)
3.1) вы́гін -у
2) паваро́т, заваро́т -у
3) віто́к -ка́
•
- wind down
- wind off
- wind up
- wind up in
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
адкры́цца, ‑крыюся, ‑крыешся, ‑крыецца;
1. Аказацца адкрытым, адчыніцца.
2. Паказацца, паўстаць перад вачамі.
3.
4. Расказаць пра сябе адкрыта, шчыра; прызнацца ў чым‑н.
5. Пачаць сваё існаванне, дзейнасць (пра ўстанову, прадпрыемства і пад.).
6. Перастаць зажываць, гаіцца; прарваць (пра рану).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апа́сці, ападзе;
1. Асыпацца, адваліцца (пра лісце, кветкі і пад.).
2. Паменшыцца ў аб’ёме, спасці.
3. Апусціцца; упасці.
4. Асесці, накрыць сабою ўсю паверхню.
5.
6.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)