ко́сы

1. schräg, schief; wíndschief;

ко́сы по́чырк schräge Schrift [Hándschrift];

ко́сы праме́нь schräger Strahl;

ко́сая рыс(к)а Schrägstrich m -(e)s, -e;

2. (касавокі) schíelend;

3. (пра вочы) scheel; schräg stehend, schräg geschlítzt (з косым разрэзам);

4. (непрыязны):

ко́сы по́гляд schíefer [schéeler] Blick, Séitenblick m -(e)s, -e;

◊

кі́даць ко́сыя по́зіркі j-n schief [scheel] ánsehen*;

5. у знач. наз. м. (заяц) Háse m -n, -n; Méister Lámpe (у казцы)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

réiben*

1. vt

1) це́рці, націра́ць;

sich (D) den Schlaf aus den Áugen ~ це́рці во́чы спрасо́нку

2) це́рці, чы́сціць

3) націра́ць (рабіць пашкоджанне, раздражненне);

sich (D) die Füße ~ наце́рці (сабе́) но́гі

4) паціра́ць (лоб, рукі);

2. ~, sich це́рціся;

sich an j-m ~ це́рціся каля́ каго́-н.; чапа́ць, крана́ць, задзіра́ць каго́-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

sleep

[sli:p]

1.

v.i. slept

1) спаць

He cannot sleep — Яму́ ня сьпі́цца

2) дава́ць начле́г

A hotel that sleeps 500 people — Гатэ́ль, які дае́ начле́г пяціста́м асо́бам

2.

n.

1) сон сну m.

to go to sleep — засну́ць

to get a sleep — паспа́ць

to put to sleep —

а) пакла́сьці спаць (дзіця́)

б) усыпля́ць (жывёлу)

eyes heavy with sleep — заспа́ныя во́чы

2) сьпя́чка f.

•

- last sleep

- sleep away

- sleep in

- sleep like a log

- sleep off

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

brim

[brɪm]

1.

n.

1) верх -у m. (ку́бка, мі́скі), край -ю m., беражо́к -ку́ m.

to fill to the brim — налі́ць ро́ўна зь беражка́мі, по́ўна да ве́рху

2) палі́ капелюша́

2.

v.i.

быць ро́ўным зь берага́мі

The pond is brimming with water — У са́жалцы вады́ ро́ўна зь берага́мі

brimming with patriotism — перапо́ўнены патрыяты́змам, ве́льмі патрыяты́чны

her eyes brimming with tears — е́йныя во́чы по́ўныя сьлёз

3.

v.t.

наліва́ць да ве́рху, ро́ўна зь беражка́мі

•

- brim over

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

е́сці, ем, ясі́, есць; ядзі́м, ясце́, яду́ць; еў, е́ла; еш; незак.

1. каго-што і без дап. Ужываць ежу.

Е. яблыкі.

Чаго не ясі, таго ў рот не нясі (прыказка).

2. толькі ў інф. (у спалучэнні з дзеясловам). Ежа, харч.

Наварыць е.

Хацець е.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Разбураць хімічна, раз’ядаць.

Іржа есць жалеза.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Выклікаць пякучы боль, раздражняць (пра дым і пад.).

Густы дым еў вочы.

5. перан., каго-што. Не даваць спакою, мучыць (пра сумленне, тугу, боль).

Сэрца маё есць туга.

6. перан., каго (што). Папракаць, назаляць, не даваць спакою (разм.).

Кожны дзень грызуцца, ядуць адзін аднаго.

◊

Дарэмна хлеб есці (разм.) — не прыносіць ніякай карысці, гультаяваць.

Есці вачамі (разм.) — пільна ўглядацца, не адрываючы позірку.

Есці, як не ў сябе (разм.) — прагна есці.

Пасаліўшы, есці можна (разм.) — пра што-н. пасрэднае, цярпімае.

Поедам есці (разм., неадабр.) — бесперапынку папракаць.

|| зак. пае́сці, паем́, паясі́, пае́сць; паядзі́м, паясце́, паяду́ць; пае́ш (да 1 знач.: ужыць для ежы) і з’е́сці, з’ем, з’ясі́; з’есць; з’ядзі́м, з’ясце́, з’яду́ць; з’еш; з’е́дзены (да 1, 3, 5 і 6 знач.).

|| наз. яда́, -ы́, ДМ ядзе́, ж. (да 1 знач.).

У час яды.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адкры́цца сов., в разн. знач. откры́ться;

засло́на ~ры́лася — за́навес откры́лся;

з’езд ~ры́ўся ро́ўна ў пяць гадзі́н — съезд откры́лся ро́вно в пять часо́в;

~ры́ліся магчы́масці — откры́лись возмо́жности;

пе́рада мно́ю ~ры́ўся ціка́вы краяві́д — пе́редо мной откры́лся интере́сный пейза́ж;

а. пе́рад кім-не́будзь — откры́ться пе́ред ке́м-л.;

◊ во́чы ~ры́ліся — (у каго) глаза́ откры́лись (у кого);

свет адкры́ўся — (каму) свет откры́лся (кому); свет уви́дел (кто)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

набе́гчы сов.

1. в разн. знач. набежа́ть; (о жидкости — ещё) нате́чь; (о волне — ещё) накати́ться;

~гла шмат людзе́й — набежа́ло мно́го люде́й;

у ва́нну набе́гла вада́ — в ва́нну набежа́ла (натекла́) вода́;

хва́ля ~гла на бе́раг — волна́ набежа́ла (накати́лась) на бе́рег;

~гла ва́рта — набежа́ла стра́жа;

~гла пе́ня — набежа́ла пе́ня;

2. нали́ться;

во́чы ~глі кро́ўю — глаза́ налили́сь кро́вью;

◊ жыць як набяжы́ць — погов. жить как придётся

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Рак м., астр. Рак

рак I м., зоол. рак;

◊ чырво́ны як р. — кра́сный как рак;

сядзе́ць як р. на ме́лі — погов. сиде́ть как рак на мели́;

паказа́ць, дзе ра́кі зіму́юць — посл. показа́ть, где ра́ки зиму́ют;

на бязры́б’і і рак — ры́ба — посл. на безры́бье и рак — ры́ба;

гро́зны р., ды во́чы зза́ду — посл. гро́зен рак, да глаза́ сза́ди

рак II м., мед. рак

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пры́сак 1 ’гарачы, распалены попел з вугольчыкамі’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Пал., Касп., Шат., Бір. Дзярж., Сцяшк., Стан.; шальч., лях., ст.-дар., Сл. ПЗБ), прыск ’тс’ (Гарэц.; маладз., Янк. 1), пруск, прі́сок ’тс’ (Маш.), пры́сак ’тс’ (Клім.; пін., Сл. ПЗБ; ТС), прысак ’гарачы, распалены (на агні) пясок’ (Др.-Падб.), пры́сак ’попел’: сей жыта ў прысак, авёс у гразь, то будзеш князь (Янк. БП), ’прах, зямля’: скорей мне прыском вочы засыплюць, покуль я гета забуду (Нас.), прысо́к ’месца на прыпечку, куды змятаецца жар’; ’гарачы, распалены попел з вугольчыкамі’; ’попел’; ’прах, пыл’ (Ласт.), прыс́ык ’гарачы попел’; ’перапалены пясок’ (Бяльк.), з іншым суфіксальным афармленнем пры́сіць, пры́снік ’попел’, пры́сець ’попел; пыл’, пры́сінка ’пылінка’ (Ласт.), таксама ўсечанае прыс ’прысак, гарачы попел’ (ТС, ПСл). Рус. смал., бранск. при́сак, пры́сок ’гарачы попел’, бранск. при́сык ’тс’, прыск ’дробныя вугольчыкі, ад якіх яшчэ ідзе жар’; укр. при́сок ’гарачы попел з агнём’, польск. prysk ’гарачы попел; распалены на (сонцы) пясок’, палаб. prüstʼau ’попел, жар’. Нульсуфіксальны дэрыват ад *pryskati, гл. пры́скаць (Брукнер, 440; Трубачоў, Этимология–1968, 62). У формах тыпу пры́сак, пры́сок і да т. п. устаўная галосная на месцы збегу зычных або ўплыў суфіксальных дэрыватаў на ‑ак, ‑ок і г. д. Паўночнаславянская семантычная інавацыя. Гл. яшчэ прыск.

Пры́сак 2 ’пясчаны ўзгорак’ (бяроз., Сл. ПЗБ). Да папярэдняга. Семантычны пераход: ’(распалены) пясок’ → ’пясок’ → ’пясчаны ўзгорак’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

bić

незак.

1. біць, удараць, стукаць, лупцаваць, збіваць;

2. узбіваць;

bić śmietanę — узбіваць смятанку (вяршкі);

3. біцца; пульсаваць;

serce bije — сэрца б’ецца;

4. біць, званіць; вызвоньваць;

zegar bije godziny — гадзіннік вызвоньвае гадзіны (час);

dzwony biją na mszę — званы склікаюць на імшу; званы абвяшчаюць пра пачатак імшы;

5. біць; страляць;

bić do kogo — страляць у каго;

6. біць; струменіць;

źródło bije — крыніца б’е (струменіць);

bić pokłony — біць паклоны;

bić brawo — апладзіраваць;

bije w oczy — б’е ў вочы; кідаецца ў вочы;

bije z niego dobroć — ён свеціцца дабрынёй;

bić w wielki dzwon — узнімаць шум (галас);

bić na alarm — біць (узнімаць) трывогу

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)