1. Кідаць на працягу нейкага часу. Пакідаць мячык. Пакідаць стагі да вечара. □ Віхура вайны .. нямала пакідала мяне па беламу свету.Хомчанка.
2. Кінуць, шпурнуць як папала ўсё, многае. Пакідаць усё каменне ў яму. Пакідаць рэчы на воз. □ Пакідаўшы ў кусты вербалозу рыбацкае прыладдзе, дзядзька і пляменнік шыбуюць у вёску.Сачанка.[Салдаты] ад нечаканасці і страху пакідалі свае карабіны і кінуліся .. ў лес.Колас.
3. Скідаць у стог усё, многае (пра сена, салому і пад.); завяршыць стагаванне.
4.(1і2ас.неўжыв.). Пакінуць каго‑, што‑н. назаўсёды або часова — пра ўсіх, многіх. Калгаснікі .. [у час адступлення арміі] пакідалі свае хаты і паехалі далей ад лініі фронту.Федасеенка.І раптам наша рыбацкае захапленне і спакой парушыў страшэнны крык. Мы пакідалі вуды і выскачылі з-за куста.Ляўданскі.
пакіда́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак.да пакінуць (у 1–10 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпыні́цца, ‑пынюся, ‑пынішся, ‑пыніцца; зак.
1. Спыніцца, затрымацца на некаторы час, ненадоўга. Не даходзячы з паўкіламетра якога да вёскі, ён прыпыніўся і прыслухаўся, ці не чуваць чаго.Чорны.Хлопцы прыпыніліся нарадзіцца, як ісці к лесу — ці праз папар, ці загнуць на пасеку, у бок Масткоў.Гартны.Першая [падвода] прыпынілася і стала чакаць астатніх, пакуль падцягнуцца.Васілеўская.// Спыніць свой рух. Цягнік прыпыніўся на глухім паўстанку.Пянкрат.
2. Спыніцца (пра ход, развіццё і пад.). Раптам сівы дзед Змарыўся: Столькі год — не да пацех. Хоць і танец Прыпыніўся, Не сціхае У хаце смех.Дзеружынскі.І жыццё прыпынілася ў дрэве, Бо ўжо сонца рабіну не грэе.Журба.
3.Часова спыніцца дзе‑н., знайсці прыпынак дзе‑н. Таўлай з сям’ёю прыпыніўся ў тым самым сасняку, у адным з зялёных салдацкіх баракаў.Брыль.Як яна маецца, дзе прыпынілася, дзядзька Харытон не ведае.Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыхава́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Зрабіць амаль нябачным; часова схаваць. Малады бярэзнік і альшэўнік атулілі буданы зялёным аксамітам, прыхавалі ад чалавечага вока.Шчарбатаў.Падчас бойкі ля універсітэта яшчэ мінулай восенню.. [Вольга] памагла мне апрытомнець і прыхавала наган, калі ён выпаў у мяне з кішэні.Карпюк.— А я пайду ставіць каня і прыхаваю ў пуньку бярвенне.Чорны.// Зберагчы для будучых часоў; пакінуць на запас. — Трэба нам быць гатовым на ўсё і хоць што-небудзь прыхаваць. Прыйдзецца ў лес бегчы, тады з лесу выходзіць, дык застанешся ў чым стаіш...Карпюк.— Не, брат Стары, тут і танней пражыць можна. Будзеш сабе сталавацца ў бацькі, можна і капейку прыхаваць.Колас.
2.перан. Схаваць, утаіць, скрыць што‑н. У Марыі кальнула ў сэрцы, але яна старалася прыхаваць гэта ад мацеры.Кулакоўскі.Каб прыхаваць сваю збянтэжанасць, я ўнурыўся ў школьны журнал, разглядаючы спісы вучняў мінулых гадоў.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спыні́цца, спыня́цца
1. stéhen bléiben*; Halt máchen, (án)halten*vi; ins Stócken geráten*, stócken vi (затрымацца);
спыні́цца ў гатэ́лі ein Zímmer in éinem Hotél néhmen*;
3. (утрымацца) áufhören vi, Halt máchen;
4. (засяродзіцца) verwéilen vi (начым-н. bei D), sich konzentríeren;
спыні́цца на пыта́нні auf die Fráge éingehen*, éine Fráge berühren;
мой вы́бар спыні́ўся на … méine Wahl fíel auf … (A)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
stay
I[steɪ]1.
v.i.
1) застава́цца
to stay clean — застава́цца чы́стым
Stay here till I call you — Застава́йся тут, паку́ль я не паклічу
2)
а) жыць часо́ва; затры́мвацца, гасьцява́ць
She is staying with her aunt — Яна́ жыве́часо́ва ў свае́ цёткі
We stayed with our friends — Мы затрыма́ліся ў на́шых знаёмых
б) to stay over night — пераначава́ць
3) ба́віцца; засе́джвацца
Don’t stay (too) long — Не засе́джвайся до́ўга
4) спыня́цца, затры́мвацца
We have no time to stay — Мы ня ма́ем ча́су затрыма́цца даўжэ́й
5) чака́ць
6) трыва́ць
2.
v.t.
1) стры́мваць, затры́мваць
2) спыня́ць
3) адклада́ць
to stay judgment — адкла́сьці прысу́д
4) адтэрміно́ўваць
3.
n.
1) знахо́джаньне n., по́быт -у m.
a pleasant stay in the country — прые́мны по́быт на вёсцы
2) перашко́да f.; абмежава́ньне n. (у дзе́йнасьці)
3) адтэрміно́ўка f.; прыпыне́ньне n.
•
- stay away
- stay out
- stay put
II[steɪ]
n.
падпо́рка f.; апо́ра f.
•
- stays
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
БЕРАСЦЕ́ЙСКАЯ ЗЯМЛЯ́,
гістарычная вобласць у 10—16 ст. у бас. сярэдняга цячэння рэк Зах. Буг і Нараў. Найб. гарады: Бельск, Берасце (Брэст), Драгічын над Бугам, Камянец, Кобрын, Мельнік. З 10 ст. ў складзе Кіеўскай Русі, з канца 11 да сярэдзіны 12 ст. ва ўладанні тураўскіх, пасля — валынскіх князёў. У 11—13 ст. тут сутыкаліся інтарэсы кіеўскіх, тураўскіх, пінскіх, менскіх, галіцка-валынскіх, а з пач. 14 ст. і князёў ВКЛ з інтарэсамі польскіх феадалаў. Польскія князі Казімір II у 1179 і 1182, Конрад Мазавецкі і Лешка Кракаўскі ў 1210 часова захоплівалі Берасцейскую зямлю Драгічынскую воласць захапілі ням. рыцары, якіх у 1237 разбіў валынскі кн. Даніла Раманавіч. Паводле ўскосных звестак Іпацьеўскага летапісу, у 1240 у Берасцейскую зямлю з Пд уварваліся манголы. З пач. 14 ст. Берасцейская зямля ў складзе ВКЛ, ва ўладанні вял. князя Кейстута. У 1349 на некат. час Берасцейскую зямлю захапіў польскі кароль Казімір III. У 1382 кн. Януш Мазавецкі асадзіў Берасце, захапіў Драгічын, Мельнік і інш. З 1413 Берасцейская зямля ў складзе Трокскага ваяв. У 1566 створана Берасцейскае ваяводства.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГО́МЕЛЬСКАЯ ВО́ЛАСЦЬ, Гомельскае староства,
буйное феад. ўладанне. Цэнтр — г.Гомель. З 12 ст. ўваходзіла ў Чарнігаўскае, з канца 14 ст. — у Старадубскае княства ВКЛ. Ахоплівала сучасную тэр. Добрушскага, частку Гомельскага, паўд. часткі Буда-Кашалёўскага і Веткаўскага р-наў. У 1435—46 належала непасрэдна вял. князю літоўскаму. У гэты час з яе вылучаны некалькі сёл, аддадзеных у прыватную ўласнасць феадалам. Астатняя частка воласці паслядоўна перадавалася ўдзельным князям серпухаўскаму і бароўскаму Васілю Яраславічу, Свідрыгайлу, мажайскаму Івану Андрэевічу і яго сынам. У 1500 занята Маскоўскай дзяржавай і ўключана ў Старадубскі пав. У 1535 вернута ў ВКЛ, уключана ў Віленскае ваяв. Да 1770-х г.дзярж. ўласнасць, называлася староствам. З 1565 у Рэчыцкім пав. Мінскага ваяв. У розныя часы ахоплівала ад 20 да 60 паселішчаў, частка з іх часова вылучалася ў якасці ленных маёнткаў. З 1772 у Рас. імперыі, уключана ў Гомельскі павет, з 1777 — Беліцкі павет Магілёўскай губ. У 1775 і 1778 дзвюма часткамі падаравана Кацярынай II графу П.А.Румянцаву-Задунайскаму, з 1836 уладанне графа І.Ф.Паскевіча-Эрыванскага, з 1856 дзярж. ўласнасць.
1. Моцным гукам, шумам часова пазбавіць здольнасці чуць. Асляпіў горад сваім святлом, аглушыў грукатам, здзівіў сваёй прыгажосцю.Каваль.Свет страсянуўся, жудасны гук аглушыў яго, і стала цёмна.Чорны.//перан. Напоўніць аглушальнымі гукамі (паветра, прастору). Калі, бывала, грому ўдары аглушаць ціхае сяло, на фоне цёмна-сіняй хмары мільгае белае крыло.Вялюгін.
2.Разм. Моцна ўдарыць па галаве; ударам давесці да непрытомнасці. Дзед непрыкметна падабраўся кустамі да карнікаў і, высока ўзмахнуўшы дубінай, аглушыў аднаго ў зялёнай касцы.Шчарбатаў.//перан. Чым‑н. нечаканым моцна ўразіць, ашаламіць. Не сказаць, каб Сымона Чуйку вельмі аглушыла навіна, што ягонага Рыгора няма на лесапільні ўжо можа больш за тры гады.Чорны.Гітлераўцы разлічвалі, што начное забойства страшэнна ўразіць людзей, аглушыць іх.Шамякін.
3.перан.Разм. Выпіць вялікую дозу чаго‑н. (гарэлкі, спірту). [Міхась] выняў з кішэні портак паўлітроўку. — Поўненькая. З чырвонай галоўкай. Адну такую, Вася, сам аглушыў.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Скласці, скруціць што‑н., загінаючы краі. [Жанчына] згарнула хустку, у якую было загорнута дзіця, і, узяўшы яе, як бяруць дзяцей, хутка пайшла па дарозе назад.Шамякін.Сяброўкі згарнулі ватнік у скрутак і параілі аднесці яго ціхенька дамоў.Машара.// Загарнуць, закрыць. Згарнуць газету. □ Аліна згарнула кніжку.Кулакоўскі.
2.Разм. Зрабіць што‑н. скручваннем. [Якаў] выняў партабак, згарнуў папяросу і падаў партабак брату.Чарнышэвіч.Многія падаюць Стрыжаку капшукі з тытунём, але той паказвае, што сам згарнуць не можа — рукі звязаны.Вітка.
3. Зграбаючы, сабраць у адно месца. Згарнуць збожжа ў кучу. □ Адразу ж захліпнуўся і сціхнуў гармонік, гулякі згарнулі ў кучу сваё даміно, заціх гоман.Краўчанка.
4.перан. Паменшыць, скараціць (у колькасці, памерах, працягласці і пад.). Згарнуць будаўніцтва.//Часова скараціць або спыніць дзейнасць чаго‑н. Згарнуць прадпрыемства.
5. Склаўшы, надаць якое‑н. становішча (рукам). Ксавэр згарнуў рукі і стаў над Адамам.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)