Спрыт ‘дасканаласць, умельства’, ‘фізічная лоўкасць, паваротлівасць, хуткасць у руках’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), ‘кемлівасць’ (Ласт.), спры́тны, спры́тнасць (Касп., Байк. і Некр., Гарэц., Сцяшк., Сл. ПЗБ, ТС). З польск. spryt, sprytny (Кюнэ, Poln., 99 з літ-рай), якое выступае ў польскай мове з XVIII ст. як запазычанне з франц. esprit ‘дух; задума, розум; здольнасць, талент і да т. п.’; гл. Брукнер, 510; Борысь, 571. Ужо Карскі (Белорусы, 146) сумняваўся ў этымалогіі, прапанаванай упершыню Ліндэ, схіляючыся да выказанай раней Міклашычам (266) думкі пра сувязь з прыць (гл.). Мартынаў (Лекс. Палесся, 16–17) звязвае з гоц. sprauto ‘хутка’, чаму пярэчыць Смулкова (Бел.-польск. ізал., 118–119), якая бачыць тут налажэнне значэнняў розных па паходжанні слоў — паланізмаў спрыт, спрытны і прыткі, прытны (гл.). Гл. таксама Фасмер, 3, 391–392; Булахаў, Бел. мова, 57.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разві́ць, -заўю́, -заўе́ш, -заўе́; -заўём, -заўяце́, -заўю́ць; -звіў, -звіла́, -ло́; -зві́; -звіты (да 1 знач.) і -звіты́; зак.

1. што. Раскруціць, расплесці што-н. звітае, завітае.

Р. вяроўку.

2. што. Даць чаму-н. памацнець, узмацніць; паспрыяць узнікненню і ўмацаванню (якіх-н. якасцей, уласцівасцей).

Р. мускулы.

Р. памяць.

Р. цікавасць да навукі.

3. каго-што. Давесці да якой-н. ступені духоўнай сталасці, свядомасці, культуры.

Р. вучня.

Р. грамадства.

4. што. Падняць узровень чаго-н.

Р. прамысловасць краіны.

5. што. З усёй энергіяй разгарнуць што-н.

Р. грамадскую дзейнасць.

6. Паступова павялічваючы, давесці да значнай ступені.

Самалёт развіў вялікую хуткасць.

7. што. Распаўсюдзіць, паглыбіць і пашырыць змест або прымяненне чаго-н.

Р. думку.

Р. свае доказы.

|| незак. развіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. развіццё, -я́, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разляце́цца, -лячу́ся, -ляці́шся, -ляці́цца; -ляці́мся, -леціце́ся, -ляця́цца; -ляці́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паляцець у розныя бакі.

Птушкі разляцеліся.

2. перан. Раз’ехацца ў розныя бакі, па розных месцах.

Дзеці выраслі і разляцеліся з роднага дому.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Разбіцца, распасціся на часткі, кавалкі ад удару, узрыву.

Талерка разляцелася ўшчэнт.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікнуць, аказацца нерэальным (разм.).

Усе мае мары разляцеліся.

5. У палёце або на бягу набраць вялікую хуткасць (разм.).

Ён так разляцеўся, што не дагнаць.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Хутка распаўсюдзіцца, зрабіцца вядомым многім.

Па вёсцы хутка разляцеліся чуткі.

|| незак. разлята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. разлёт, -у, М -лёце, м. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перавы́сіць сов.

1. превы́сить, превзойти́;

п. план — превы́сить (превзойти́) план;

2. (воспользоваться чем-л. в большей степени, чем дозволено) превы́сить;

п. свае́ правы́ — превы́сить свои́ права́;

п. ху́ткасць (ско́расць) — превы́сить ско́рость;

3. (обнаружить превосходство) превзойти́;

п. усіх спры́там — превзойти́ всех ло́вкостью

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

rate​1 [reɪt] n.

1. но́рма; паме́р;

birth rate нараджа́льнасць;

crime rate пака́зчык злачы́ннасці

2. ста́ўка, тары́ф; та́кса

3. ху́ткасць; тэмп;

the rate of growth тэмп ро́сту

4. finance курс;

the rate of exchange валю́тны курс; абме́нны курс;

dollar rate курс до́лара

♦

at any rate infml ва ўся́кім ра́зе

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

АБАРО́ТНЫЯ СРО́ДКІ,

грашовыя сродкі, прызначаныя на ўтварэнне абаротных вытв. фондаў і фондаў абарачэння. Адна іх частка дзейнічае ў вытв. сферы і набывае форму вытв. запасаў, незавершанай вытворчасці і наступных затрат, другая абслугоўвае сферу абарачэння і набывае форму гатовых вырабаў, грашовых сродкаў і сродкаў у разліках. Асн. крыніца фарміравання першых — даход (прыбытак), другіх — кароткатэрміновы крэдыт. Эфектыўнасць выкарыстання абаротных сродкаў характарызуецца колькасцю абаротаў (каэфіцыентам абарачэння) і працягласцю аднаго абароту (хуткасцю абароту).

Колькасць абаротаў вызначаецца па формуле Ка=РП:А, дзе РП — аб’ём рэалізаванай прадукцыі за дадзены перыяд, А — сярэднегадавая сума абаротных сродкаў за гэты ж перыяд. Хуткасць абароту (у днях) вызначаецца па формуле: Ха=Д:Ка, дзе Д — колькасць дзён у перыядзе. Паскарэнне абарачальнасці абаротных сродкаў — адна з важных умоў эканоміі сродкаў, павышэння эфектыўнасці вытв-сці.

т. 1, с. 15

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

pace​1 [peɪs] n.

1. тэмп, ху́ткасць;

at a steady/gentle/leisurely pace цвёрдаю/лёгкаю/паво́льнаю хадо́ю;

gather pace набіра́ць ху́ткасць;

put on pace ісці́ хутчэ́й;

pace of life тэмп жыцця́

2. крок;

take one pace forward зрабі́ць (адзі́н) крок напе́рад;

He quickened his pace. Ён пакрочыў шпарчэй.

♦

go through one’s paces/show one’s paces пака́зваць свае́ здо́льнасці;

keep pace with smb./smth. не адстава́ць ад каго́-н./чаго́-н.;

off the pace адстава́ць;

put smb./smth. through their/its paces выяўля́ць чые́-н. здо́льнасці; правяра́ць каго́-н./што-н. у спра́ве;

set the pace

1) быць пры́кладам

2) задава́ць тэмп;

at a snail’s pace чарапа́шым кро́кам

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

лине́йный ліне́йны;

лине́йная геоме́трия мат. ліне́йная геаме́трыя;

лине́йная фу́нкция мат. ліне́йная фу́нкцыя;

лине́йная кома́нда воен., уст. ліне́йная кама́нда;

лине́йные ме́ры ліне́йныя ме́ры;

лине́йный кора́бль ліне́йны карабе́ль;

лине́йные войска́ ліне́йныя во́йскі;

лине́йная та́ктика ліне́йная та́ктыка;

лине́йная ско́рость физ. ліне́йная ско́расць (ху́ткасць).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

преде́льный грані́чны; (крайний) кра́йні; (последний) апо́шні; (наибольший) найбо́льшы;

преде́льная ско́рость грані́чная (найбо́льшая) ско́расць (ху́ткасць);

преде́льная температу́ра грані́чная (кра́йняя) тэмперату́ра;

преде́льное напряже́ние то́ка физ. грані́чнае (кра́йняе) напру́жанне то́ку;

преде́льные уси́лия апо́шнія (кра́йнія) намага́нні;

преде́льный срок апо́шні тэ́рмін;

преде́льные углеводоро́ды хим. грані́чныя вуглевадаро́ды.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ліне́йны

1. прил., в разн. знач. лине́йный;

~ная фу́нкцыя — мат. лине́йная фу́нкция;

~ныя во́йскі — лине́йные войска́;

~ная та́ктыка — лине́йная та́ктика;

л. дыспе́тчар — лине́йный диспе́тчер;

2. в знач. сущ., воен. лине́йный;

○ ~ная ху́ткасць (ско́расць) — лине́йная ско́рость;

~ныя ме́ры — лине́йные ме́ры;

л. карабе́ль — лине́йный кора́бль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)