Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Відок1 ’віднае месца, відовішча’; ’адкрытае, высокае месца’ (Бел.-польск. ізал.), ст.-бел.видокъ ’відовішча, агляд’ (з XVIII ст.) запазычана з польск.widok ’тс’ (Булыка, Запазыч., 62).
Відок2 ’чалавек, які добра бачыць’ утворана ад відзець (< видети) і суф. ‑ок (паводле тыпу ходо́к). Такім жа чынам можна тлумачыць паходжанне польск.widok (Дарашэўскі, Podstawy, 1, 287).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гваздзі́к ’гваздзіка (БРС), гваздзі́ка ’тс’ (Сцяшк.). Ст.-бел.гвоздикъ ’тс’ (Булыка, Запазыч.). Рус.гвозди́ка, укр.гвозди́ка, гво́здик. Лічыцца запазычаннем з польск.gwoździk (а гэта калька з с.-в.-ням.negelkin). Фасмер, 1, 399; Слаўскі, 1, 330; Брукнер, 166. Шанскі (1, Г, 41–42) хоча тлумачыцьрус. назву расліны як самастойнае ўтварэнне на рус. глебе.
to unfold the country’s past — прадста́віць міну́лае краі́ны
2.
v.i.
1) распуска́цца (пра пупы́шкі); разьвіва́цца
2) разго́ртвацца, раскрыва́цца (пра парасо́н)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
паслухмя́ны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які слухаецца каго‑н.; пакорны. Марцінава жонка Анэта была ціхая, паслухмяная жанчына. Бывала, нідзе не пачуеш яе голасу, ні дома, ні на вуліцы.Чарнышэвіч.Пятрок самы паслухмяны ў брыгадзе работнік.Ракітны.А разумны, паслухмяны конь сам і дарогу выбіраў, сам, без падгону, дзе трушком бег, дзе клыпаў памалу.Хомчанка.// Які лёгка падпарадкоўваецца жаданню, волі каго‑н. Не вельмі паслухмяныя пальцы пані Генавефы самаахвярна гоцалі па клавішах.Брыль.І мая паслухмяная настрою памяць адразу ж замест новага дасціпнага паркану ставіць стары частакол.Васілевіч.//перан. Які лёгка прыводзіцца ў дзеянне, лёгка паддаецца апрацоўцы; падатлівы. Майстар пачаў тлумачыць, што трэба рабіць, каб станок быў паслухмяны.Шахавец.А скора паслухмяныя машыны святло сваё адсюль дадуць акрузе.Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Акура́т (БРС, Бір. дыс., Касп., Шат., Нас.) з польск.akurat (Карскі, Белорусы, 150; Кюнэ, Poln., 39). Месца націску ў беларускім слове можна тлумачыць як вынік прыпадабнення да словаспалучэння як у рад. Аб гэтым сведчыць кантамінаваная форма якурат (гл. Міхневіч, БЛ, 1973, 3, 76). Рус.аккурат запазычана праз беларускую мову (XVIII ст.), гл. Шанскі, 1, А, 63.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аціра́цца (экспр.) ’хадзіць без справы, гультайнічаць’ (КТС), рус. разм. отираться. Ад аціраць, церці, параўн. аціраць бакі ’марнатравіць час’ (Юрч. Фраз., I), церціся ’губляцца, прападаць, хадзіць без справы па суседзях’ (Шат.), церці час ’дарэмна губляць час’ (Шат.); апошняе адпавядае рус.терять время і, магчыма, тлумачыць паходжанне рус.терять ’губляць’ ад церці (тереть), сувязь якіх устанаўлівае Фасмер, 4, 50.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дагма́тык ’дагматык’ (БРС). Запазычанне з рус. мовы. Параўн. рус.догматик, якое Шанскі (1, Д, Е, Ж, 151) лічыць уласна рус. словам, якое ў сучасным значэнні адзначаецца ў слоўніках з 1891 г. (раней яно мела некалькі іншую семантыку: ’царкоўны пісьменнік, які тлумачыць дагматы веры’, ’від царкоўных песнапенняў’). Першакрыніцай рус. слова з’яўляецца грэч.δογματικός, якое ўжывалася як эпітэт вядомых багасловаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дро́цік ’від зброі’ (БРС). Запазычанне з рус.дро́тик ’тс’ (у рус. мове слова вядома з 1682 г.). Паходжанне рус. слова не вельмі яснае. Лічыцца запазычаннем з грэч.δόρυ ’кап’ё’. Іншыя шукаюць іранскую крыніцу; агляд версій у Фасмера, 1, 542. Трубачоў (Дополн., 1, 542) тлумачыцьрус. слова з *гротик < грот ’дроцік’. Параўн. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 195.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зго́мтаць ’украсці’, ’скамячыць’ (Сл. паўн.-зах.). Рус.калым.сго́мтать ’скамячыць’. Другое значэнне гэтага экспрэсіўнага слова ўказвае на магчымасць сувязі з коранем ком‑ (скамячыць; параўн. рус.скомкать), тады першае можна тлумачыць як ’скамячыўшы, схаваць’ і ’ўкрасці’. Фанетыка: азванчэнне ск‑ у зг‑, магчыма, экспрэсіўна ці ў выніку асіміляцыі ‑к‑ да прэфіксальнага з‑; т замест к, як экспрэсіўная дысіміляцыя ці проста субстытуцыя.