мато́р, ‑а, м.

Машына, якая ператварае розныя віды энергіі ў механічную; рухавік. Побач ляжалі расцягнутыя танкавыя гусеніцы і стаяў немаведама адкуль і як дастаўлены матор танка. Хадкевіч. Скончылася змена. На некалькі хвілін спыніўся шум матораў. Шыцік.

[Ад лац. motor — які прыводзіць у рух.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ракіро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.

У шахматнай гульні — адначасовы ход каралём і ладдзёй, калі караля пераносяць цераз адно поле ў бок ладдзі, а ладдзю пераносяць цераз караля і ставяць побач з ім.

[Ад фр. roc — ладдзя (у шахматах).]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чыгу́начны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да чыгункі. Чыгуначная станцыя. Чыгуначны мост. Чыгуначны насып. □ А побач праходзіў чыгуначны шлях, Прарэзаўшы Нівы, лясы, гарады; Па ім несупынна па днях і начах З палёў Беларусі ішлі паязды. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Касары́ ’сузор’е (тры побач зоркі)’ (Нар. лекс.), ’сузор’е Плеяд, стажары’ (Сл. паўн.-зах.), укр. косарі ’сузор’е Арыёна’, рус. косари ’адно з сузор’яў Млечнага шляху’, польск. kosarze ’сузор’е Арыёна’, да касар (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Міна́ць ’праходзіць побач’ (Нас., Шат., Касп., Растарг.), ’абыходзіць’ (вільн., Сл. ПЗБ; ТС), ’прапускаць, абганяць’ (паўд.-усх., КЭС), міна́цца ’сустракацца’ (Нас.), ’праяжджаць, праходзіць міма’ (Растарг., ТС; стаўбц., Сл. ПЗБ). Да міну́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

БЕ́ЛАЯ ГАРА́

(Bilá Hora),

гара ў Чэхіі, побач з Прагай. Тут 8.11.1620 у час Трыццацігадовай вайны 1618—48 імперска-баварскія войскі (Каталіцкая ліга) разбілі чэшскія войскі (Пратэстанцкая унія). З гэтага часу Чэхія страціла сваю самастойнасць і на 300 гадоў трапіла пад уладу аўстрыйскіх Габсбургаў.

т. 3, с. 72

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Мурга́ць ’міргаць’ (Жд. 1), рус. пск., цвяр. му́ргать ’тс’ можна разглядаць як балтызмы (параўн. літ. murgai, лат. mùrgi ’мроі’, літ. murgsóti ’сядзець зажмурыўшыся’), якія, аднак, утвараліся побач з бел. мі́ргаць, марга́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пералажы́ць ’заперці (дзверы)’ (лід., Сл. ПЗБ). Фармальна да пера- і лажы́ць (гл.), аднак семантычна падобна да літ. užkélti ’замкнуць, зачыніць (вароты)’, у якім kélti мае (побач з іншымі) значэнне ’перамяшчаць; пераводзіць, пераносіць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

nebeneinander, Nebeneinkommen

I nebeneinánder

adv адзі́н каля́ аднаго́, по́бач

~ stéllen — супастаўля́ць, параўно́ўваць

II Nébeneinkommen

n -s, пабо́чныя дахо́ды

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

драні́ца, ‑ы, ж.

Тое, што і дранка. Млын ад хаты аддзяляе грэбля, такая высокая, што, седзячы на прызбе, Толя бачыць толькі другі паверх млына ды шэры дах з драніцы і, побач з ім, верхавіны надрэчных алешын. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)