1) лінія ўяўнага судакранання неба з зямной або воднай паверхняй, а таксама прастора неба над гэтай лініяй;
2) уся бачная навокал зямная паверхня, далягляд;
3) перан. круг магчымасцей, перспектыва (напр. адкрыліся новыя гарызонты ў навуцы);
4) перан. сума ведаў, кругагляд чалавека (напр. чалавек з шырокім гарызонтам).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
мірга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Тое, што і маргаць (у 1, 2 знач.). [Маці] стаяла сярод хаты з падарункам і часта-часта міргала вачыма.Скрыпка.Касірка міргае дзяўчынцы з раздачы [у сталовай], каб падышла да стала.Мыслівец.
2.перан. Мігаць, мігцець. Навокал было цёмна, толькі паасобныя агеньчыкі хат міргалі на ўзгорку.Броўка.Дзве вісячыя лямпы задыхаліся .. ад сціснутага паветра, міргалі і капцілі.Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падса́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Маладыя дрэвы, кусты і пад., якія выраслі ў лесе сярод дрэў іншай пароды. За просекай то тут, то там зелянеў бярэзнік з лазовай падсадай.Асіпенка.У астатнія ж дні не вылазіла [маці] з лесу: то збірала грыбы і ягады, то зарабляла капейку — паліла лаўжы, акопвала на дзялянках падсаду.Сачанка.Навокал .. заходзяцца ў падсадзе салаўі.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вёрткі, ‑ая, ‑ае.
1. Здольны да хуткіх і спрытных рухаў. Каля става ў празрыстай вадзе мігцелі вёрткія плоткі.Броўка.Сівы па старасці год, Далодка быў яшчэ вёрткім чалавекам.. і не пераставаў цікавіцца ўсім, што адбывалася навокал.Грамовіч.
2.перан.Разм. Які хутка знаходзіць выхад з цяжкага становішча; пранырлівы. [Дзяжэвіч:] — Я чалавек вёрткі: ты мяне пад лёд, а я адтуль з рыбкай у руцэ.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размахну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1.чым. Зрабіць моцны ўзмах чым‑н.; прымусіць што‑н. хістацца. Максімецкі ўсхапіўся, хапіў сваю вінтоўку за рулю, размахнуў ёю навокал сябе і палажыў на месцы аднаго немца.Чорны.
2.што. Развесці ў бакі, раскінуць. Размахнуць крылы.
3.што. Разм. Развіць, разгарнуць што‑н. у вялікіх маштабах. Вось і сядзіба! Можна размахнуць Такі маёнтак.З. Астапенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mantle
[ˈmæntəl]1.
n.
1) накі́дка без рукаво́ў, ма́нтыя f.
2) пакрыцьцё n., по́крыва n.
a mantle of snow — сьне́жнае по́крыва
3) Tech.
а) кажу́х -а́m. (футара́л з жале́за)
б) се́тка (наво́кал га́завага ліхтара́)
2.
v.t.
пакрыва́ць; аху́тваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Úmkreis
m -es, -e
1) навако́лле, вако́ліца
im ~ von 10 km — на 10 км наво́кал
er ist im gánzen ~ bekánnt — яго́ ве́дае ўсё навако́лле
2) матэм. акру́жнасць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
1. Узрыць, ускапаць паверхню чаго‑н. у многіх месцах. Свінні пакорпалі навокал [агароджы] зямлю, першая ад разгароджанага месца града была здрасавана ўшчэнт.Чорны.
2. Корпаць (карпаць) некаторы час. Стары рыбак пакорпаў галінкай абгарэлае сучча ў вогнішчы — проста так, ні для чаго, — і пачаў [расказваць]...В. Вольскі.[Мароз] выняў з шуфляды запалку, пакарпаў ёю ў люльцы. Лобам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысу́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які прысутнічае, знаходзіцца дзе‑н. у пэўны час. [Жанчына] нават не засмяялася і тады, калі навокал яе прысутныя людзі зарагаталі.Карпюк.Завязваецца гутарка з прысутнымі тут калгаснікамі аб іх жыцці ва ўмовах партызанскага краю.Залескі.
2.узнач.наз.прысу́тныя, ‑ых. Тыя, хто прысутнічае. Мароз абвёў вачамі ўсіх прысутных — ці не будзе пярэчанняў.Лобан.— Устаць! — строга крыкнуў вартаўнік суда. Прысутныя ўсталі.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
квадра́т, ‑а, М ‑раце, м.
1. Роўнастаронні прамавугольнік. // Пра ўсё, што мае такую форму. [Любка] сядзела і абыякава ўглядалася ў шэры квадрат акна, за якім было пуста і глуха.Лынькоў.А навокал — шырокімі палатнінамі паслалася калгаснае поле, парэзанае на роўныя квадраты сеткай палявых дарог.Зарэцкі.
2. Здабытак ад памнажэння якога‑н. ліку на самога сябе. Квадрат ліку 5 раўняецца 25.
•••
Узвесці ў квадратгл. узвесці.
[Ад лац. quadratus — чатырохвугольны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)