ме́сячны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Месяца (у 1 знач.). Пад месячным святлом іскрыўся іней, і звонкая цішыня стаяла над сусветам. Чарнышэвіч. // Асветлены Месяцам. Толькі аднаму Музыку Ноччу месячнай не спіцца. Танк.
2. Які працягвацца месяц. Месячны адпачынак. // Якому споўніўся адзін месяц. Месячныя шчаняты. // Які належыць за месяц. Месячная зарплата. Месячная пенсія. // Разлічаны на месяц. Месячны план. □ — Пакуль вы будзеце эксперыментаваць, мы месячны план завалім, — рэзка перабіў Булай. Шыцік.
3. у знач. наз. ме́сячныя, ‑ых. Разм. Тое, што і менструацыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адгуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.
1. Правесці некаторы час на гуляннях. Вось ужо цэлае лета адгулялі.. [Антон і Надзя] на вечарынках. Грамовіч. // што. Выкарыстаць чарговы адпачынак, водпуск, дазволены за звышурочныя работы, дзяжурствы. Адгуляў сын-афіцэр свой водпуск у вёсцы. Ракітны.
2. што. Адсвяткаваць; згуляць. — У гэтым доме, — заўважае брат, — на Новы год вяселле адгулялі. Гілевіч.
3. Перастаць, кончыць гуляць. [Лятун:] — Стары я, браткі, недалугай раблюся. Што год, то горш. Але не шкада, сваё адгуляў, сваё адмазоліў. Лынькоў. // перан. Прайсці, закончыцца. Адгрымела маразамі зіма, адгуляла завеямі ў палях. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кампенса́цыя, ‑і, ж.
1. Аплата, узнагарода за якую‑н. работу; пакрыццё выдаткаў, страт і інш. Грашовая кампенсацыя. □ Паколькі ж адкупілася Староста ад жаніха занадта дарагой цаной, царква, у парадку, так сказаць, кампенсацыі, залічыла яе ў святыя. Краўчанка. // Выплата рабочаму або служачаму грашовых сум звыш зарплаты ў прадугледжаных законам выпадках. Кампенсацыя за нескарыстаны адпачынак.
2. Ураўнаважванне, выраўноўванне ў арганізме парушаных функцый шляхам іх нейтралізацыі. Кампенсацыя парока сэрца гіпертрафіяй.
3. Ліквідацыя знешніх уздзеянняў (тэмпературы, атмасфернага ціску і пад.) на работу дакладных механізмаў. Кампенсацыя компаса. Кампенсацыя маятніка.
[Лац. compensatio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rest2 [rest] v.
1. адпачыва́ць; спаць
2. дава́ць адпачы́нак (у розных знач.);
The matter cannot rest there. Гэтую справу нельга так пакінуць.
3. (on/upon) апіра́цца (на што-н.);
Rest your hand on my shoulder. Трымайся за маё плячо.
♦
rest assured (that…) fml быць упэ́ўненым, што…
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
кампенса́цыя
(лац. compensatio)
1) аплата, узнагарода за што-н., пакрыццё якіх-н. выдаткаў, страт (напр. грашовая к. за нявыкарыстаны адпачынак);
2) мед. рэакцыя арганізма на пашкоджанне, пакрыццё функцый пашкоджанага органа або тканкі за кошт здаровых органаў і тканак (параўн. дэкампенсацыя);
3) псіх. аднаўленне парушанай раўнавагі псіхічных і псіхафізіялагічных працэсаў праз стварэнне процілегла накіраванай рэакцыі ці імпульсу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Адхлы́н ’адпачынак, перадышка’ (Юрч. Сін., Яўс.), рус. отхлянуть, отхленуть ’адпачыць’. Сюды ж рус. хлын ’лодар, гультай’ і хлынь ’замаруджаны ход каня’. Неверагодна Фасмер, 3, 173, рус. отхлянуть звязвае з хлебать. Супастаўленне Праабражэнскім, 2, 130, рускага слова з бел. адхлан (гл.) таксама спрэчнае, абедзве формы ён выводзіць з холад. Ільінскі (ИОРЯ, 20, 4, 157) лічыць генетычна роднаснымі рус. хлын, хлынь і хлынуть. Паколькі апошняе звязваецца з укр. хлюнути, польск. chlunąć, балг. хлун і інш., існуе магчымасць для рэканструкцыі *xlunǫti (* < xlǫnǫti < *xlǫbnǫti/xlębь). Параўн. бел. хляба і хлюпа ў значэнні ’дрэннае надвор’е’ з бел. адхлуп (гл.) і адхлын (гл. Мартынаў, Слав. акком., 131; ён жа, Бел.-рус. ізал., 69).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пра предлог с вин. (для указания на предмет мысли, речи, чувства и т.п.) о, об (ком, чём); про;
гавары́ць п. літарату́ру — говори́ть о литерату́ре;
я ўспаміна́ю п. цябе́ — я вспомина́ю о тебе́ (про тебя́);
пагавары́ць п. адпачы́нак — поговори́ть об о́тпуске
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
odpoczynek, ~ku
odpoczyn|ek
м. адпачынак;
korzystać z ~ku — карыстацца адпачынкам;
nie dawać komu ~ku — не даваць каму роздыху (спачыну; спакою);
wieczny ~ek — вечны спакой
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
spout1 [spaʊt] n.
1. но́сік, дзю́бка, го́рлачка, гарлаві́на бутэ́лькі
2. струме́нь;
dark spo uts of smoke цёмныя клубы́ ды́му;
a sand spo ut пясча́ны смерч;
a spout of blasphemies пато́к ла́янкі
♦
go up the spout BrE, slang : His holiday plans have gone up the spout. Яго планы на адпачынак ляснуліся.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
extend
[ɪkˈstend]
1.
v.t.
1) праця́гваць, падава́ць (руку́)
2) падаўжа́ць (адпачы́нак)
to extend a table — рассу́нуць стол
3) павялі́чваць; пашыра́ць (уплы́ў, дзе́йнасьць); разбудо́ўваць (дом)
4) дава́ць
to extend help — дава́ць дапамо́гу, дапамага́ць
2.
v.i.
1) распасьціра́цца; цягну́цца
2) бо́льшаць, павялі́чвацца
3) сяга́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)