Ліхале́цце ’ліха, бяда’ (Ян.; Мат. Гом.), ’дрэнь, пагібель’ (Грыг., Нас., Бяльк.), ’дрэнны год’, ’няшчасце’, ’благое надвор’е’ (Касп.), ’неслух’ (б.-каш., Мат. Гом.), ’час вялікай нягоды’ (ТСБМ). Укр. лихолі́ття ’цяжкія часы’, рус. лихоле́тье ’пара пакут, узрушэнняў’, ст.-рус. лихолѣтие ’тс’. Прасл. lixolětьje (Трубачоў, Эт. сл., 15, 92). Да лі́ха і ле́та (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малёґаць ’угаворваць, прасіць’ (маладз., Янк. Мат., дзярж., Нар. сл.; КЭС, лаг., глус., Мат. Маг.; Федар. 2). Да малі́ць (гл. малі́цца) ’упрошваць’. Утворана пры дапамозе суфікса ‑ёг‑ з працягла-шматразовым значэннем. Параўн. бел. галёкаць, гродз. галякаць ’крычаць, гукаць’ (ТСБМ, Шат., Сл. ПЗБ), а таксама серб.-харв. моља́кати, мољукати з пеяратыўнымі суфіксамі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́ха ’крыло ветрака’ (Некр., Нар. Гом., чачэр., Мат. Гом.), ’крыло птушкі’ (светлаг., Мат. Гом.). Утворана пры дапамозе суф. ‑а ад махаць. А б утварэнні аднакарэнных назоўнікаў м. р. (на ‑ъ/‑ь) і ж. р. (на ‑а) гл. Ільінскі, AfSlPh, 29, 162. Параўн. балг. махово перо ’вялікае пер’е ў крыле птушкі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́хад 1 ’рэшткі пры ўзважванні бульбы, мукі і інш.’ (паўн.-усх., КЭС). Ад хадзіць (гл.) з дапамогай лрыст. по-, параўн. адыход, адход ’рэшткі чаго-небудзь’.
◎ По́хад 2 ’месца над асеццю’ (Мат. Маг.), ’яма перад печкай у асеці’ (Мат. Гом., Бяльк.). Ад хадзіць (гл.) з дапамогай прыст. wo-, аднак матывацыя застаецца нявысветленай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́мачнік ’рамачны вулей’ (ТСБМ), рамо́ўка ’тс’ (Касп.), ра́мавік ’тс’ (Мат. Гом.), рамаві́к ’тс’ (брасл., Сл. ПЗБ), рамо́вачнік, рамча́к ’тс’ (Мат. Гом., Касп.), рамко́вік ’тс’ (докш., Сл. ПЗБ). Ад рама 1 (гл.), што звязана з новай канструкцыяй вулля: не калодачны ці борцавы вулей, а вулей з рамкамі, дзе пчолы робяць соты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ся́нні ’сёння’ (Нас., Шымк. Собр., Растарг., Бяльк., Мат. Маг.), ся́ння ’тс’ (Нас., Бяльк., Яўс.; бялын., Янк. Мат.; Сцяшк., Жд. 1), ся́ння, ся́ня ’тс’ (Сл. ПЗБ), ся́ннячы ’тс’ (Сцяшк. Сл.), ся́нінші ’сягонняшні’ (Сл. ПЗБ). Сюды ж ся́дні ’сёння’ (Нас., Касп., Растарг.), ся́дня ’тс’ (Стан.), се́дне ’тс’ (Сл. Брэс.). Гл. сёння, сягодня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Карава́шнік, каравачнік ’зборшчык утылю, каравак’ (Янк. 1, Янк. III, Мат. АС, Хрэст. дыял., Шатал.). Гл. караўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Квасо́ля ’фасоля, Phaseolus vulgaris L.’ (Касп., ТС, Некр., Янк. II, Юрч., Мат. Маг., Ян.). Гл. фасоля.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кватэ́рачка 1 ’фортачка’ (Мат. Гом.). Гл. кватырка.
◎ Кватэрачка 2 ’чвэрць штофа’ (Шн., Нас.). Да кватэра (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ква́ша ’саладуха’ (ТС, Вешт., Малч.), ’кулеш’ (Мат. Гом.). Да квас‑i̯a (Фасмер, 2, 218). Гл. квас.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)