пазна́ць сов.
1. узна́ть, призна́ть; (установить тождество кого-, чего-л.) опозна́ть;
2. филос. позна́ть;
п. су́тнасць рэ́чаў — позна́ть су́щность веще́й;
3. (пережить) позна́ть, испыта́ть, изве́дать, претерпе́ть;
4. (получить истинное представление) позна́ть; узна́ть;
п. ся́бра ў бядзе́ — узна́ть (позна́ть) дру́га в беде́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
крэ́сла, ‑а, н.
1. Прадмет мэблі, звычайна са спінкай, прызначаны для сядзення аднаго чалавека. Венскае крэсла. □ Вялікая гасціная была ўстаўлена добрым дзесяткам крэслаў вакол круглага стала. Ваданосаў. // Такі прадмет мэблі з мяккай абіўкай і ручкамі-падлакотнікамі. [Дзяўчына] падышла пад акно, зірнула на двор і толькі тады вярнулася і села ў мяккае крэсла каля канапы. Мурашка.
2. перан.; звычайна з азначэннем. Разм. Месца работы, пасада. Заняць міністэрскае крэсла. □ Летась залічыў у штат жонку майго лепшага сябра Радзівонава — раскрытыкавалі так, што ледзь у крэсле ўтрымаўся. Вірня.
•••
Крэсла-ложак — раскладное крэсла, якое можна выкарыстоўваць у якасці ложка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
як-нія́к, прысл.
1. У нейкай меры, пэўным чынам. Гэту прапанову Турсевіч зразумеў, як захады з боку сябра вярнуць згоду і ранейшую дружбу паміж імі, што як-ніяк былі парушаны нядаўнімі спрэчкамі. Колас. Слон пакуль што як-ніяк трымаўся на нагах. Маўр.
2. у знач. пабочн. Усё ж такі. Вось і ўсё. Канчаецца дарога, Я Еўропу шчыра ўсю абняў. Разглядаў і строга і не строга, Як-ніяк, а з ёю мы радня. Панчанка. Як-ніяк, тыя людзі, з якімі можа давядзецца жыць і працаваць, глядзяць на яго [Сцяпана] няласкава. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Cave amicum credas, nisi quem probaveris
Не лічы кагосьці сябрам, пакуль яго не выпрабаваў.
Не считай кого-либо другом, пока его не испытал.
бел. Хто ў бядзе і ў вялікім няшчасці не быў, той і праўдзівых прыяцеляў не знае. Шукай сабе сябра ў бядзе. Не той друг, што мёдам мажа, а той, які ў вочы праўду скажа.
рус. Человек не орех: сразу не раскусишь. Друг не испытанный, что орех не расколотый. Без беды друга не узнаешь. Чтобы узнать человека, надо с ним пуд соли съесть. Не изведан ‒ друг, изведан ‒ два. Не узнавай друга в три дня, узнавай в три года.
фр. C’est dans le besoin qu’on reconnaît ses véritables amis (Истинные друзья узнаются в беде).
англ. A friend in deed is a friend indeed (Друг в беде ‒ истинный друг).
нем. Den Freund erkennt man in der Not (Друга узнают в беде).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
шанава́ць (каго, што) несов.
1. (бережно относиться) бере́чь; щади́ть; (бояться потерять — ещё) дорожи́ть (кем, чем);
ш. во́пратку — бере́чь оде́жду;
ш. здаро́ўе — бере́чь (щади́ть) здоро́вье;
2. (относиться с почтением) чтить, почита́ть; уважа́ть;
ш. па́мяць ся́бра — чтить па́мять дру́га;
◊ шану́й го́нар за́малада — береги́ честь смо́лоду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
boon
I [bu:n]
n.
дар -у m.; вы́гада, кары́сьць f.
II [bu:n]
adj.
1) вясёлы
2) Poet. блі́зкі па душы́, ве́льмі мі́лы, прые́мны, ве́тлы
a boon companion — вясёлы кампаньён, ся́бра
III [bu:n]
n.
кастры́ца f. (лёну)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
mutual
[ˈmju:tʃuəl]
adj.
1) узае́мны
mutual promises — узае́мныя абяца́ньні
mutual help — узае́мная дапамо́га
mutual enemies — узае́мныя во́рагі
2) informal супо́льны
our mutual friend — наш супо́льны ся́бра
3) саўдзе́льны
a mutual company — саўдзе́льная фіна́нсавая кампа́нія
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Inopi nullus amicus
У беднага няма сябра.
У бедного нет друга.
бел. Як я быў багаты ‒ звалі ў кумы і сваты, а як стаў бедны ‒ кожны морду верне. Калі батат, то мой брат, калі худы, адыдзі туды. Хто батат ‒ усім брат, хто ж нічога не мае, таго ніхто не знае.
рус. Царь да нищий без товарищей. Бедному зятю и тесть не рад. Нищему нет друга. Богатого и в чуже знают, убогий и в своих невидим. Без денег Панфил никому не мил. Худ Роман, коли пуст карман.
фр. Pauvreté n’a pas de parenté (Бедность не знает/не имеет родства).
англ. He that has a full purse never wanted a friend (У кого полный кошелёк ‒ никогда не нуждается в друзьях).
нем. Ein reicher Bauer kennt seine Verwandten nicht (Богатый крестьянин не знает своих родственников). Ja, reich Timoshka, er hat einen Hund und eine Katze (Да, богат Тимошка: у него собака и кошка).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
по́зна,
1. прысл. Пад канец якога‑н. часу, калі прайшла большая частка яго. Госці разышліся позна ўночы, але Мікола не адразу лёг спаць. Краўчанка.
2. безас. у знач. вык. Пра позні час. Было ўжо і сапраўды позна, і Салаўёў не стаў затрымліваў сябра. Шахавец.
3. прысл. Пасля звычайнага, устаноўленага часу. Участак быў засеяны позна, у чэрвені, і цяпер авёс толькі пачаў выходзіць у трубку. Асіпенка. Міхалка ўстаў позна, ніхто яго не турбаваў. Чорны.
4. безас. у знач. вык. Аб прапушчаным зручным моманце. Толя з Міхасём убачылі .. [салдат] зусім блізка — метраў за трыста, на дарозе. Уцякаць было позна. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mate1 [meɪt] n.
1. BrE, infml ся́бра;
workmate/room-mate/schoolmate той, з кім ра́зам працу́еш/жыве́ш у адны́м пако́і/ву́чышся ў шко́ле
2. AmE муж або́ жо́нка
3. са́мка або́ саме́ц (з адной пары)
4. па́рная рэч, друга́я з па́ры рэ́чаў;
Here’s one sock, where is its mate? Вось адна шкарпэтка, дзе ж другая?
5. naut. памо́чнік капіта́на
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)