ствол, ствала́, мн. ствалы́, ствало́ў, м.
1. Асноўная частка дрэва ад каранёў да верхавіны, якая трымае на сабе галіны і лісты.
2. Частка агнястрэльнай зброі ў выглядзе трубы, праз якую праходзіць, атрымаўшы напрамак палёту, куля або снарад.
3. Частка шахты ад паверхні да дна.
Праходка ствала.
4. У тэхніцы, анатоміі: назва розных прадметаў або органаў, якія маюць форму прамой трубы.
С. пажарнага рукава.
С. соннай артэрыі.
|| прым. ствалавы́, -а́я, -о́е, ствало́вы, -ая, -ае (да 1, 3 і 4 знач.) і ство́льны, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разарва́цца
1. (zer)réißen* vi (s); (áuf)spríngen* vi (s); (áuf)plátzen vi (s) (пра шво);
2. (пра снарад і г. д) explodíeren vi (s);
◊ хоць разарві́ся man kann sich doch nicht zerréißen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
рэакты́ўны хім фіз Reaktións-, reaktív; Reagénz-;
рэакты́ўны рухаві́к Stráhltriebwerk n -(e)s, -e, Düsenantrieb m -(e)s, -e;
рэакты́ўны самалёт Stráhlflugzeug n -(e)s, -e, Düsenflugzeug n;
рэакты́ўны снара́д Rakétengeschoss n -es, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
rakietowy
rakietow|y
ракетны;
pocisk ~y — ракетны снарад;
napęd ~y — рэактыўная цяга;
wyrzutnia ~a — пускавая ўстаноўка; устаноўка для запуску ракет;
baza ~a — ракетная база
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
даляце́ць, ‑лячу, ‑ляціш, ‑ляціць; зак.
1. Летучы, дасягнуць якога‑н. месца. Арол даляцеў да вяршыні гары. Даляцець да Месяца. □ Снарад, відаць, прабіў браню, бо танк узарваўся. Ажно да гарматы са свістам даляцелі кавалкі металу. Шамякін.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Распаўсюджваючыся, дасягнуць якога‑н. месца (пра гукі, пахі і пад.); данесціся. З ветрам даляцеў да вушэй Янавых чалавечы крык. Галавач. Весць аб наступе Чырвонай Арміі даляцела і да партызан. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ірвану́ць сов., однокр.
1. рвану́ть; дёрнуть;
і. за валасы́ — рвану́ть (дёрнуть) за́ волосы;
2. в др. знач. рвану́ть;
конь ~ну́ў з ме́сца — ло́шадь рвану́ла с ме́ста;
~ну́ў снара́д — рвану́л снаря́д;
і. до́бры — кусо́к рвану́ть изря́дный куш
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
project
1. [ˈprɑ:dʒekt]
n.
1) заду́мка f., прае́кт -у m., схэ́ма f.; плян -у m.
2) прадпрые́мства n.; пачына́ньне n.
2. [prəˈdʒekt]
v.t.
1) праектава́ць, плянава́ць
2) вытырка́цца, выступа́ць
3) выкіда́ць, выпушча́ць (снара́д)
4) кі́даць сьвятло́, цень
5) дэманстрава́ць кінафі́льм
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
разарва́цца, -ву́ся, -ве́шся, -ве́цца; -вёмся, -вяце́ся, -ву́цца; -ві́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раздзяліцца на часткі ад рэзкага руху або ад старасці; парвацца.
Вяроўка разарвалася.
Кашуля разарвалася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Узарвацца знутры, распасціся на часткі.
Снарад разарваўся.
3. перан. Пра неабходнасць адразу выканаць многа спраў, паспець усюды (разм.).
Я на ўсё не разарвуся.
|| незак. разрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 2 і 3 знач.).
○
Душа (сэрца) разрываецца — пра пачуццё вострай жаласці, шкадавання.
Хоць разарвіся! — ужыв. пры ўказанні на незвычайна вялікую занятасць, неабходнасць быць адразу ў некалькіх месцах.
|| наз. разры́ў, -ры́ву, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паршы́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Хворы на паршу; шалудзівы. Паршывы кот.
2. перан. Разм. Вельмі дрэнны. — Натура мая, — тут Лапкоў голас загучаў злосцю: — паршывая натура! Але я зламлю яе!.. Колас. Які недаступны калісьці быў лес пры панах! Колькі збожжа ці грошай трэба было аддаць за кубаметр сасны або вазок паршывых дроў!.. Брыль. // Груб. Агідны, нікчэмны, не варты ўвагі. Усю вайну ў пяхоце — і ніводнай драпіны, а тут нейкі паршывы прыстрэлачны снарад — і па ім, па Андрэю Лялюгу. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набо́й, ‑ю, м.
1. Зарад пораху са шротам, карцеччу або куляй для паляўнічай стрэльбы; патрон з такім зарадам. Дзед Піліп узяў сваю двухстволку, праверыў набоі і павесіў над самым ложкам. Ваданосаў. [Бацька] выбраў сыну стрэльбу і сам набіў тры набоі на качак. Караткевіч. // Зарад шроту, карцечы і пад. Дзік ходу, а паляўнічыя яшчэ па набат ў бакі ўсадзілі яму. Пальчэўскі.
2. Уст. Баявы снарад, патрон і пад. — Трос акопы, ірваў целы Гарматы набой. Куляшоў. Сярод .. [нямецкіх] танкаў пачалі рвацца набоі з артылерыі, якая абазвалася з горада. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)