даўбе́шка ж
1. (палена для забівання) Háuklotz m -es, -klötze; dícker Stock; Knüppel m -s, -;
2. разм, лаянк (не зусім разумны чалавек) stúrer, éinfältiger und dúmmer Mensch; Tölpel m -s, -; Tóllpatsch m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ Недачупа́лле ’недарэка, някемлівы чалавек’ (пух.; чэрв., Жыв. сл.), недачупилы ’недаразвіты, мізэрны’ (там жа), ’не зусім разумны’ (Сл. ПЗБ). Відаць, з неда- і цупаць ’экспр. ісці’ (чэрв., Сл. ПЗБ), параўн. дакладны структурны адпаведнік названаму прыметніку — нядошлы ’слабак, хваравека’ (ТС); для некаторых значэнняў не выключана сувязь з тупіць ’кеміць, цяміць’. Праблематычнай застаецца сувязь з літ. čiupaila ’неразумны’, якую прапануюць аўтары «Слоўніка беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча», у сувязі з няяснасцю паходжання самога літоўскага слова (вытворнае ад čiupti ’хапаць’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
geschéit
a разу́мны, ке́млівы
daráus kann man nicht ~ wérden — тут нічо́га не зразуме́еш
ein ~er Kerl — талко́вы [разу́мны] чалаве́к
~er Éinfall — дасці́пная [тра́пная, слу́шная] ду́мка [ідэ́я]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
п’едэста́л, ‑а, м.
1. Па-мастацку аформленае ўзвышэнне пад помнік, калону і пад.; пастамент. П’едэстал абеліска. □ Словы з палымянай «Варшавянкі» высечаны золатам на п’едэстале помніка. Маўзон. // Спецыяльнае ўзвышэнне, на якое ўзнімаюцца пераможцы ў спартыўных спаборніцтвах, конкурсах і пад. для атрымання ўзнагароды. Паводле традыцыі пераможца ўзняўся на п’едэстал пашаны і пакланіўся ўсім чатыром трыбунам. Шыцік.
2. перан. Высокае грамадскае становішча; аўтарытэт. Іменна такі разумны і бескарыслівы жыццёвы прынцып узвёў Марыю Дубадзелаву на п’едэстал усеагульнай павагі і добрай славы. Данілевіч.
•••
Звесці з п’едэстала гл. звесці.
[Фр. piédestal.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bright
[braɪt]
adj.
1) сьве́тлы, я́сны; паго́дны
a bright moon — я́сны ме́сяц
a bright day — паго́дны дзень
2) ке́млівы, ця́мкі, ця́млівы; разу́мны; здо́льны
a bright answer — разу́мны адка́з
a bright boy — ке́млівы, здо́льны хло́пец
3) жывы́, зы́ркі, асьляпля́льны, я́ркі
a bright fire — асьляпля́льны аго́нь
bright colors — жывы́я ко́леры
4) аптымісты́чны, жыцьцяра́дасны, сьве́тлы
a bright outlook for the future — аптымісты́чны пагля́д на бу́дучыню
bright hopes — сьве́тлыя надзе́і
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Слу́шны ‘разумны, абгрунтаваны; практычна карысны’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Варл., Байк. і Некр., Барад., Сл. ПЗБ), сюды ж ст.-бел. слушне ‘справядліва’ (Ст.-бел. лексікон). Укр. слу́шний ‘належны, адпаведны, прыстойны’, польск. słuszny, в.-луж. słušny ‘справядлівы, уласцівы, належны’, н.-луж. słušny ‘належны’, чэш. slušný ‘прыстойны, добры’. Паўночнапрасл. *slušьnъ прыметнік ад прасл. *slušati ‘чуць’ (гл. слухаць), дыял. паўн. ‘быць прыналежным, належаць, служыць; стасавацца’; гл. яшчэ Махэк₂, 558 і наст.; Брукнер, 501 і наст. У беларускай і ва ўкраінскай з польскай; гл. ЕСУМ, 5, 311.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sensible
[ˈsensəbəl]
adj.
1) разва́жны, разу́мны
2) адчува́льны; відаво́чны; зна́чны
a sensible difference in temperature — адчува́льная ро́зьніца тэмпэрату́ры
a sensible reduction in expenses — зна́чнае зьме́ншаньне выда́ткаў
3) ура́жлівы, чу́лы
4) практы́чны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
wise
[waɪz]
adj.
1) му́дры, разва́жны
2) разу́мны
wise advice — разу́мная пара́да
3) зь вялі́кімі ве́дамі, вучо́ны
to be wise to, Sl. — быць сьве́дамым чаго́; быць у ку́рсе спра́вы
•
- wise up
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
uczony
uczon|y
1. разумны, адукаваны, вучоны;
~y człowiek — адукаваны чалавек;
2. ~y м. навуковец, вучоны;
3. ~a ж. вучоны (жанчына)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
основа́тельный
1. (обоснованный) абгрунтава́ны; (дельный) слу́шны; (веский) ва́жкі; (разумный) разу́мны;
2. (вдумчивый, серьёзный) грунто́ўны; сур’ёзны;
3. (о человеке) пава́жны, ста́лы; (серьёзный) сур’ёзны;
4. (прочный) мо́цны;
5. (большой по размеру, весу) разг. здаро́вы, ла́дны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)