Клу́нак ’пажыткі, звязаныя хусткай або складзеныя ў торбу, вязка’ (ТСБМ, Шат., Сл. паўн.-зах., Бір., Гарэц., Сержп.). Укр. клунок, клумок ’тс’. Дзендзялеўскі (Бел.-укр. ізал., 24) разглядае гэтыя лексемы як супольную беларуска-ўкраінскую інавацыю. Этымалогія застаецца няяснай. Кантамінацыя ўкр. тлумок ’торба, мяшок’ і клуня (ЕСУМ, 2, 467) вельмі праблематычная. Апрача гэтага, этымалогія першага з гэтых слоў таксама няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спа́льны Schlaf -;
спа́льны ваго́н Schláfwagen m -s, -;
спа́льнае ме́сца Schláfplatz m -es, -plätze; Schláfgelegenheit f -, -en;
спа́льныя прыла́ды Béttzeug n -(e)s, Schláfzeug n;
спа́льны мяшо́к Schláfsack m -(e)s, -säcke
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
перакі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.
1. каго-што. Кінуць цераз каго-, што-н. ці далей за якую-н. мяжу.
П. мяшок з аднаго пляча на другое.
П. мяч за рысу.
2. што. Палажыць што-н. упоперак чаго-н. для пераправы.
П. кладку цераз ручай.
3. перан., каго-што. Перамясціць, адправіць на іншае месца.
П. тэхніку ў раён меліярацыі.
П. брыгаду тэхнікаў на новы аб’ект.
|| незак. перакіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і перакі́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перакі́дванне, -я, н. і перакі́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пузы́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Напоўнены паветрам празрысты шарык у вадкасці, вадкай масе.
П. у шкле (ужо застылы). Пузыры ў цесце.
2. Балючае ўздуцце скуры; пухір.
П. ад апёку.
3. Перапончаты полы орган у целе чалавека, жывёлы, які змяшчае ў сабе якую-н. вадкасць.
Мачавы п.
Жоўцевы п.
4. Гумавы мяшок, напоўнены паветрам або вадой, які ўжыв. для розных мэт (разм.).
Вучыцца плаваць з пузырамі.
|| памянш. пузыро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 і 2 знач.); прым. пузырко́вы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
|| прым. пузы́рны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
рэч, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Асобны прадмет, выраб.
Антыкварная р.
2. Тое, што належыць да асабістай рухомай маёмасці.
Чамадан з рэчамі.
Цёплыя рэчы.
3. Пра творы навукі, мастацтва.
Ён напісаў цудоўную р.
Слабая р.
4. Нешта, нейкая з’ява, абставіны.
Складаная р. жыццё.
Дзіўная р.! (вокліч, які паказвае на моцнае ўражанне). Называць рэчы сваімі імёнамі (гаварыць прама, не хаваючы ісціны).
|| прым. рэ́чавы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Р. мяшок.
Р. доказ.
Рэчавае права (маёмаснае права валодання рэчамі). Рэчавая хвароба (цяга да набывання рэчаў у 2 знач.; набывальніцтва, рэчавізм).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ускі́нуць
1. werfen* vt, hinábwerfen* vt;
ускі́нуць мяшо́к на пле́чы den Sack auf die Schúltern láden*;
2. (падняць) erhében* vt, schnell heben*;
ускі́нуць галаву́ den Kopf hében*;
ускі́нуць стрэ́льбу das Gewéhr ánlegen [hóchreißen*]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Тру́халь ‘труха, пацяруха’ (дзісн., Бел. дыял. 3). Параўн. рус. бранск. трухали́ ‘скарб, пажыткі, манаткі, мяшок’ (СРНГ). Утвораная з суф. ‑аль “па асацыяцыі з тым, што абазначана ўтваральным словам” (Сцяцко, Афікс, наз., 146), гл. труха́; менш верагодная субстантывацыя прыметніка *truxlъ (гл. трухлы), параўн. харв. чак. trȕxal ‘у стане цяжарнасці’. Адпаведныя рускія назвы, магчыма, варыянтныя да рус. треха́лье, трехо́лье ‘рыззё, лахманы’, гл. трахолле.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэ́чавы
1. вещево́й;
р. мяшо́к — вещево́й мешо́к;
~вае забеспячэ́нне — вещево́е дово́льствие;
2. ве́щный;
~вая мета́фара — лит. ве́щная мета́фора;
3. веще́ственный;
○ р. до́каз — юр. веще́ственное доказа́тельство;
~вае пра́ва — юр. ве́щное пра́во
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
заікну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
1. Гаворачы, раптоўна спыніцца, запнуцца на паўслове. — Але ж мы... — Вера заікнулася, не ведаючы, што сказаць далей. Асіпенка.
2. Зрабіць спробу загаварыць пра што‑н., намякнуць на што‑н. Кухта заікнуўся штосьці сказаць, але Рэйзе асек яго. Мележ. Калі вясной .. [Горбікаў] заікнуўся, што няма чым сеяць агарод, Гаўрыла Галаўнёў даў яму мяшок насеннай бульбы. Дудо.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Sack
m -es, Säcke
1) мяшо́к, мех
◊ mit ~ und Pack — з усі́мі мана́ткамі [тра́нтамі]
j-n im ~ háben — трыма́ць каго́-н. у рука́х
2) разм. таўсту́н
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)