злы, злосны, раззлаваны, гнеўны, разгневаны, сярдзіты, люты, разлютаваны, ліхі, азвярэлы, ашалелы, асатанелы; злючы (разм.); воўчы (разм., перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
лі́тасць, ‑і, ж.
Добрыя, велікадушныя адносіны. Давалі людзі ёй дарады, Куды схадзіць, каго спытаць. Хадзіла, мер[а]ла прысады, Каб літасць, праўду напаткаць. Колас. // Жаласць, спагада. Вялікія светлыя вочы [дзяўчыны] глянулі на мяне з мальбой і страхам, нібы прасілі літасці. Ваданосаў. Вядома, праўленне не дасць ніякай літасці гультаям, раскрадальнікам грамадскага дабра. Паслядовіч. // Памілаванне; міласць. [Сцяпан Іванавіч:] — Пападзешся — літасці не чакай, вораг люты і небяспечны. Новікаў.
•••
Без літасці — а) жорстка, строга, сурова; б) неміласэрна, не шкадуючы. Мучыць кашаль, загрызаюць да смерці камары, без літасці пячэ сонца... Васілевіч.
Здацца на літасць каго гл. здацца.
Мець літасць гл. мець.
Не даваць літасці гл. даваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сты́чань ‘сакавік’ (Нас.), ‘студзень’ (Сцяшк.; воран., Шатал.; астрав., вільн., Сл. ПЗБ). З польск. styczeń ‘студзень’, некалі і ‘люты’. Ст.-бел. стычень ‘студзень’ (XVI ст., Ст.-бел. лексікон) з ст.-польск. styczeń (Булыка, Лекс. запазыч., 157). Польскае слова з першаснага *sěčьnь < прасл. *sěča ‘высяканне дрэў’ ад прасл. *sěkti ‘сячы’ з суф. *‑ьnь, якое потым было скантамінавана з *tyka ‘жэрдзь, палка’. Назва першапачаткова абазначала час года, калі сякуць дрэвы, таму што ў гэты час яны маюць вельмі мала соку; гл. Борысь, 585. Параўн. сечань. Народна-этымалагічна ўсведамляецца як вытворнае ад стыка́цца ‘сустракацца’ (гл.), так і ў Насовіча (Нас., 620).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
bissextile
[bɪˈsekstaɪl]
1.
adj.
пераступны́, высако́сны
February is the bissextile month — Лю́ты — пераступны́ ме́сяц
February 29 is a bissextile day — 29 лю́тага — пераступны́ дзень
2.
n.
пераступны́ год, высако́сны год
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
outrageous
[,aʊtˈreɪdʒəs]
adj.
1) жахлі́вы, жу́дасны; бессаро́мны, наха́бны; сканда́льны
outrageous behavior — бессаро́мна наха́бныя паво́дзіны (пры лю́дзях)
outrageous language — жахлі́вая мо́ва
2) абура́льны, кры́ўдны
outrageous injustice — абура́льная несправядлі́васьць
3) нястры́мны; шалёны, зло́сны, лю́ты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
mróz, mrozu
м. мароз;
5 stopni mrozu — 5 градусаў марозу;
bierze mróz — бярэцца (мацнее) мароз;
mróz siarczysty — люты мароз;
biały mróz — шэрань;
Dziadek Mróz — Дзед Мароз
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zúschießen
*
1.
vi (s) (auf A) кі́нуцца (стрымгалоў) (да каго-н.,чаго-н.)
2.
vt дабаўля́ць (грошы); прыбаўля́ць
j-m éinen wütenden Blick ~ — кі́нуць на каго́-н. лю́ты по́зірк
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
бязлітасны, няшчадны, жорсткі, люты, бяздушны, бессардэчны , неміласэрны, няўмольны, бесспагадлівы, бесспагадны, бесчалавечны, нечалавечы, нялюдскі, зверскі; акрутны (абл.); дзікі, варварскі, крывавы (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Ка́ім ’скупы’ (міёр., З нар. сл.), каімка, каіміна ’скупы і люты чалавек’ (міёр., З нар. сл.; Нар. словатв.). На думку Крыўко (З нар. сл.), ад уласнага біблейскага імя Каін. Гэта фармальна пацвярджаецца матэрыяламі слоўніка Насовіча. Рус. каін ’пракляты, які не раскаяўся, акаянны’. Народная этымалогія звязвае з каяцца. Трансфармацыі семантыкі і формы ў слове адбыліся ў выніку кантамінацыі зыходнай лексемы з гукава і сэнсава блізкай. Так, звяртае на сябе ўвагу ўжо разгледжанае намі каём, каёміна (гл.) ’шустры, бойкі’, рус. паўн., усх. окаём ’нягоднік, неслух, ашуканец’, ярасл. окоём ’хлус, нягоднік’, ’скнара, скупы’. Што датычыцца ўжывання ўласнага імя як апелятыва, то гэта з’ява добра вядомая, параўн. для той жа тэрыторыі адам ’скупы’. Апошняя паралель таксама сведчыць у карысць каім < Каін.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fiend
[fi:nd]
n.
1) нячы́сты -ага m., нячы́сьцік -а m.; чорт, чарта́ m., д’ябал -ла m.
2) informal чалаве́к, які́ ўцягну́ўся ў не́шта благо́е
dope fiend — наркама́н або́ нарко́тык -а m., вы́людак -ка m. (лю́ты чалаве́к)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)