kopać

I незак.

удараць; штурхаць;

kopać piłkę — а) біць па мячы; б)разм. гуляць у футбол

II незак.

капаць; рыць;

kopać sobie grób — капаць сабе яму; на сябе нож вастрыць; пятлю шукаць;

kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada прык. хто яму капае, той сам туды трапляе

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

síckern

vi (h, s) сачы́цца, прасо́чвацца; ка́паць

ein trübes Licht síckerte sich durch das Fénster — у акно́ прабіва́лася цьмя́нае святло́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

trench

[trentʃ]

1.

n.

1) ако́п -у m., траншэ́я f.

2) глыбо́кая разо́ра, роў -ву m., кана́ва f.

2.

v.t.

1) ако́пвацца, умацо́ўваць ако́памі

2) капа́ць равы́

•

- trench upon

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

◎ Ко́пішча 1 ’каменная гара ў выглядзе велізарнага кургана’ (Шпіл.). Да капец (гл.).

◎ Ко́пішча 2 ’яўрэйскія могілкі’ (Нас., Яшк.). Гл. капаць.

◎ Ко́пішча 3 ’месца, дзе ў XVI ст. сяляне вялі следства і рабілі суд, на які збіраліся баяры і шляхта з розных аколіц на мілю ў акружнасці’ (Яшк.). Гл. копішна©.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

го́йсаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае і гайса́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Хутка і мітусліва рухацца, перамяшчацца ў розных напрамках. Ашалелы ад страху статак гайсаў па лужку. «Работніца і сялянка». Дзятва гойсала, кугікала і круцілася ля вогнішча. Каваль. // Раз’язджаць, бегаць у пошуках каго‑, чаго‑н. Гендарсан гайсаў на сваёй кабыле па вёсках, шукаў работніц капаць бульбу. Чарнышэвіч. // Хадзіць, бегаць дзе папала без пэўнай мэты. Ты ж тут не гойсай па вуліцы, а вучыся добра.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кап ​1, выкл.

Ужываецца для перадачы гуку, які ўтвараецца ад удару каплі вады, вадкасці аб якую‑н. паверхню. Кап... кап... кап... Капяжу застылыя гукі У марознай аціхнуць цішы. Сіпакоў. // у знач. вык. Ужываецца ў значэнні дзеяслова ка́паць. А дожджык кап ды лап... Яму нічога, Што ўжо размокла, хлюпае дарога. Лось.

кап ​2, ‑у, м.

Наплыў, нараст на ствале дрэва, які ўтвараецца ў выніку мясцовага разрастання тканкі і скарыстоўваецца на дробныя такарныя і сталярныя вырабы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

kapać

kap|ać

незак.

1. капаць; крапаць;

~ie z kranu woda — з крана капае вада;

~ie — капае дождж; імжыць;

2. разм. перан. цадзіць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Nil juvat amisso claudere septa grege

Не дапаможа агароджа, калі прапаў статак.

Не поможет ограда, если пропало стадо.

бел. Пасля сваркі кулакамі не машуць. Позна калодзезь капаць, як хата гарыць.

рус. После драки кулаками не машут. Поздно щуке на сковороде вспоминать о воде.

фр. Fermer l’écurie quand les chevaux sont partis (Закрывать конюшню, когда лошади ушли).

англ. It is too late to lock the stable door when the horse has been stolen (Поздно запирать конюшню, когда коня украли).

нем. Begangene Tat leidet keinen Rat (Совершённое дело не терпит совета).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Раскабы́рдзіць ’увесці ў злосць’ (Юрч.), сюды ж раскабырдзіцца, раскабырджаны. Параўн. скапу́рыцца, скапы́рдзіцца ’памерці’ (Сцяшк. Сл.), рус. дыял. закопу́рдиться ’тс’, якія Гарачава звязвае з рус. копурять ’капаць, калупаць’, серб. і харв. kopòrati, kopirati, kopàrati ’рухацца, капашыцца, калупацца, рыцца’ < прасл. *kop‑ з r‑пашырэннем (Гарачава, Этимология–1985, 63), пры гэтым, аднак, застаюцца семантычныя цяжкасці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лажбі́на ’паніжанае месца’ (Інстр. 1), ’нізіна’ (Яўс.), рус. ложбина ’неглыбокі роў, упадзіна’. Бел.-рус. рэгіянальнае ўтварэнне ад лог (гл.) і суф. -ба (< ‑ьba) з пазнейшым наслаеннем ‑ін‑а. Сюды ж лажбінны ’нізінны’ (Яўс.). У іншых славян без ‑б‑, напр., чэш. ložina ’тс’, славен. ložína ’поле на стромай гары, якое нельга араць, а толькі капаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)