◎ Нямту́р ’нямы чалавек’ (Нас.), ’нямы, маўклівы’ (Касп., жлоб., Нар. словатв.), ’глуханямы або глухі чалавек’ (Юрч. НВС). Згодна з Карскім (2–3, 31), утворана суфіксам ‑тур ад нямы (гл.), параўн. аналагічнае ўкр.німтур, балг.дыял.нёмтур ’маўклівы’. Пад уплывам зыходнага слова са значэннем ’нямы чалавек’, экспрэсіўнае немтури ’немцы’ (ТС), сінанімічнае немцури ’тс’ (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зверына́, ‑ы ізвяры́на, ‑ы, ж.
1.зб. Звяры. Лес быў вялікі і глухі, зверыны рознай ды птаства многа вадзілася.Чарнышэвіч.Рынулася наўцёкі звярына. Беглі, як ашалелыя, мядзведзі, ваўкі, дзікія козы, лісіцы.Пальчэўскі.
2.Разм. Вялікі звер. Арлоўскі ўстрапянуўся. Буйная звярына сама ішла на яго...Паслядовіч.
3. Тое, што і звер (у 2 знач.). Зверына, а не чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заку́так, -тка м.
1.у́гол; закоу́лок;
сядзе́ць у ~тку — сиде́ть в углу́;
агле́дзець усе́ ~ткі — осмотре́ть все углы́ (закоу́лки);
2.перен., разг. дыра́ж., захолу́стье ср.;
◊ глухі з. — медве́жий у́гол
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
слюдзяны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да слюды, змяшчае ў сабе слюду. // Зроблены з слюды. Слюдзяны ізалятар. Слюдзяная пракладка. □ Слюдзяная покрыўка адбівала святло і перашкаджала бачыць карту.Самуйлёнак.// Звязаны са здабычай і апрацоўкай слюды. Слюдзяныя распрацоўкі.
2. Які нагадвае слюду, падобны на слюду (бляскам, колерам і пад.). Слюдзяныя вочы шчупака. □ За цёмнымі шыбамі, зацягнутымі слюдзянымі наплывамі лёду, глухі шоргат і шапаценне.Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
an out-of-the-way cottage — ха́тка ў далёкай глушы́
2) нязвы́клы, незвыча́йны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
buzz1[bʌz]n.
1. гудзе́нне; глухі́ гул (натоўпу)
2.infml мо́цнае задавальне́нне;
Flying gives me a real buzz. Лятаць – для мяне сапраўдны кайф.
3. the buzzinfml плёткі, чу́ткі
♦ give smb. a buzzinfml патэлефанава́ць каму́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ашалапу́цець ’страціць (на некаторы час) здольнасць рэагаваць у выніку моцнай стомленасці або ў сувязі з нечаканым здарэннем’ (Янк. I), ашылапець ’аслупянець, скамянець’ (Бяльк.). Да шолап выкл. ’шась!’, параўн. шало́паць ’разумець, разбірацца’, першаснае ’корпацца, шастаць’, шалапут ’разгублены, узрушаны, няўважлівы чалавек’, параўн. драг.ошолоп ’асталоп, дурань’ (Клім.), укр.шолопати шастаць, корпацца’ (Карпат, диал. оном., 474), шалопокіти ’выдаваць глухі гук, шастаць’. Гл. ашалапуціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лягджа́й, ляґджа́й, ляжджа́й, лежджай ’від асакі, Carex L.’ (свісл., маст., КЭС; Сл. ПЗБ), ляжа́й ’тс’ (асіп., рагач., бярэз., Сл. ПЗБ); ’рагоз, Typha L.’ (Сл. ПЗБ). Балтызм, параўн. літ.lagėsčiai, lagesčiai, legė̃stas ’дзядоўнік, бадзяк, Cirsium oleraceum Scop.’ Для гэтай назвы ў бел. гаворках існуе і глухі варыянт, характэрны для балтызмаў: ляшч ’тс’ (там жа), плюшчэй ’тс’ (Кіс.), падпраўлены народнай этымалогіяй ад плюшч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закаву́лак Невялікі глухі куток, рукаў; вузкая невялікая вуліца з выйсцем у адзін канец (БРС). Тое ж закаву́ліна, заканаву́ліна (Слаўг.), заканаву́лак (Нясв., Слаўг.), закаба́ек (Сен.Касп., Слаўг.), закаба́лак, заканаба́ліна, за́каба́лі́на́ (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
бясе́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Збор гасцей з пачастункам. Ды краска бяседа не ўзорамі, А ласкавымі прыгаворамі; Не ядвабнымі абрусамі, А ласкавымі прымусамі.Багдановіч.Сталы на бяседы ў Сцешыцах людзі заўсёды пазычалі адзін у аднаго.Пташнікаў.//зб. Удзельнікі пачастунку. Спявала ўжо ўся бяседа. Нават я, хоць мне, як той казаў, яшчэ ў дзяцінстве вол наступіў на вуха, і я быў глухі да мелодый.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)