апраўда́ць

1. (падсуднага) fréisprechen* аддз vt;

2. (учынак і г. д) réchtfertigen неаддз; entschúldigen vt (прабачыць);

не апраўда́ць чыіх-н надзе́яў j-s Hóffnung enttäuschen;

апраўда́ць чый-н даве́р j-s Vertráuen réchtfertigen;

3. (кампенсаваць, акупіць) réchtfertigen неаддз vt, décken vt;

4. (пасведчыць выдаткі дакументамі) belégen vt, náchweisen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Про́тар 1 ’востры металічны пруток або іголка са зламаным вушкам, швайка’ (ТСБМ, Нас., Шат.; слонім., Арх. Бяльк.), ’кавалак хлеба ці мяса з іголкай у сярэдзіне (даецца сабаку, каб загубіць яго)’ (кір., Нар. сл.), про́тор, про́торг, про́тур ’швайка, іголка са зламаным вушкам; вялікая іголка’ (Шатал., Клім., Сл. Брэс., Выг., ТС, Сл. ПЗБ, Нар. лекс.), про́тыр, про́тырч ’іголка без вушка’ (навагр., Нар. сл.). Укр. про́тір ’іголка без вушка’, про́торг ’тс’. Аддзеяслоўные дэрываты ад праце́рці < прасл. *terti, *toriti (Патабня, РФВ, 3, 180; Праабражэнскі, 2, 136; Фасмер, 3, 384), гл. це́рці, то́рыць, інакш ЕСУМ, 4, 611: звязваецца са ст.-рус. протъргнути ся ’прарвацца, разарвацца’, што ад търгати ’біцца, дрыжаць’, параўн. то́ргацца (гл.). Не выключана, што гэта другаснае збліжэнне.

Про́тар 2 ’страта’ (Нас.), мн. л. про́тары ’выдаткі; расходы (звычайна па судовых справах)’ (ТСБМ, Чач., Нас.). Рус. про́тар, прото́ра, про́торь ’тс’, ст.-рус. проторъ ’расходы; страты’; відаць, сюды ж польск. przetór ’праход, прарыў’. Этымалагічна тое ж, што і про́тар 1 (Фасмер, 3, 384). Спецыяльна аб гэтым слове гл. Варбат, Этимология–1971, 17. Да семантыкі параўн. запрато́рыць ’закінуць, захаваць; згубіць’ (ТСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

object​1 [ˈɒbdʒɪkt] n.

1. прадме́т, аб’е́кт; рэч;

a foreign object fml іншаро́днае це́ла;

an unidentified flying object неапазна́ны лята́льны аб’е́кт, НЛА;

an object of pity/curiosity/desire аб’е́кт спачува́ння/заціка́ўленасці/жада́ння;

an object of ridicule прад ме́т насме́шак; пасме́шышча

2. мэ́та, наме́р;

one’s sole object in life мэ́та ўсяго́ жыцця́ каго́-н.

3. ling. дапаўне́нне

♦

expense/cost is no object кошт/цана́ не ма́е значэ́ння; выда́ткі не ігра́юць ро́лі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

судо́вы юрыд geríchtlich, Geríchts-;

судо́выя выда́ткі Geríchtskosten pl;

судо́вым пара́дкам auf dem Réchtsweg(e), auf geríchtlichem Wége, geríchtlich;

судо́вая медыцы́на Geríchtsmedizin f -;

судо́вы сле́дчы Úntersuchungsrichter m -s, -;

судо́вы выкана́ўца Geríchtsvollzieher m;

судо́вая працэду́ра Geríchtsverfahren n -s, -;

судо́вы разбо́р Geríchtsverhandlung f -, -en;

судо́вае сле́дства Bewéisaufnahme f;

судо́вая памы́лка Justízirrtum m -s, -tümer

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Тра́ціць ‘расходаваць (грошы, сродкі)’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Ласт., Бяльк.), ‘пазбаўляцца, страчваць, губляць (у тым ліку час)’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп.; паст., Сл. ПЗБ, Байк. і Некр.), тра́тіті ‘тс’ (Вруб.), тра́ціць ‘пазбаўляць жыцця’ (Нас., Сержп. Прымхі), тра́ціці (tracici) ‘тс’ (Федар. 2), ст.-бел. тратити, тратить ‘расходаваць грошы, сродкі; транжырыць, губляць, страчваць; губіць, пазбаўляць жыцця; марнаваць час’ (ГСБМ), трациц ‘тс’ (Кітаб Луцкевіча). Укр. тра́тити ‘рабіць выдаткі’, ‘губляць, знікаць’, ‘пазбаўляць жыцця’, рус. тра́тить ‘расходаваць’, ‘спажываць’, польск. tracić ‘пазбаўляцца’, ‘несці матэрыяльныя страты’, ‘марнаваць’, ‘пазбаўляць жыцця’, каш. tracëc ‘тс’, чэш. tratiti ‘губляць’, ‘цярпець шкоду, страту’, славац. tratiť ‘тс’, славен. trátiti ‘траціць, марнатравіць’, ‘губляць час’, харв. trȁtiti, серб. тра̏тити, тра̏ћити ‘траціць грошы, час’, макед. траце ‘губляць’: си траче времто. Прасл. *tratiti ‘выкарыстоўваць, расходаваць, нішчыць, марнаваць’, ‘драбіць, церці, праціраць’, ‘вастрыць’ роднаснае літ. trúotas ‘брус, асялок, тачыла’, лат. truõts ‘тс’, гоцк. þrōþjan ‘практыкаваць, рабіць практыкаванні, развучваць’ < і.-е. *trōt‑/*trēt‑ < *ter‑ ‘церці’ (Фасмер, 4, 94–95; Чарных, 2, 258–259; Скок, 3, 493; Голуб-Копечны, 388; Брукнер, 575; Борысь, 639; Сной₃, 800; ЕСУМ, 5, 623). Махэк₂ (649) паходжанне лексемы тлумачыць кантамінацыяй слоў traviti ‘праводзіць час’ і ratiti ‘знішчыць, згубіць, пазбавіцца’, што малаверагодна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

strata

strat|a

ж.

1. страта; згуба;

~a czasu — страта часу;

2. страта; урон; шкода; выдатак;

ponieść ~ę — панесці страты;

zyski i ~y — прыбыткі і страты (выдаткі);

~y w ludziach — чалавечыя страты; страты ў жывой сіле

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

даро́жны Réise-; Weg(e)-; Stráßen-;

даро́жны касцю́м Réiseanzug m -(e)s, -züge;

даро́жнае будаўні́цтва Stráßenbau m -s;

даро́жная су́мка Réisetasche f -, -n;

даро́жныя выда́ткі Réisekosten pl, Réisespesen pl;

даро́жная машы́на Stráßenbaumaschine f -, -n;

даро́жнае пакрыццё Stráßendecke f -, -n;

даро́жны знак Verkéhrszeichen n -s, -;

даро́жны паказа́льнік Wégweiser m -s, -;

даро́жныя выпрабава́нні аўта Stráßenversuch m -s, -e; Fáhrerprobung f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ryczałt, ~u

м.

1 агульная сума, прызначаная на нейкія акрэсленыя выдаткі;

~em — агулам, цалкам, оптам;

opłacić ~em — аплаціць цалкам, оптам;

ryczałt na koszty zagraniczne — агульная сума замежных расходаў;

ryczałt podatkowy — агульная сума падатковых плацяжоў;

2. дагаворная стаўка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

übersteigen

I übersteigen

vi (s)

1) перала́зіць, пераса́джваць

2) выступа́ць з бераго́ў (пра раку)

II überstéigen

* vt

1) перахо́дзіць (чераз што-н.)

2) пераадо́льваць

3) перавыша́ць (выдаткі, чаканні)

das überstéigt séine Kräfte — гэ́та звыш яго́ сіл

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

зве́сці, звяду́, звядзе́ш, звядзе́; звядзём, зведзяце́, звяду́ць; звёў, звяла́, -ло́; звядзі́; зве́дзены; зак.

1. каго (што). Ведучы, спусціць зверху ўніз.

З. дзіця з лесвіцы.

2. каго-што. Перавесці, адвесці на другое месца, убок.

З. карову з дарогі.

З. сур’ёзную размову на жарт (перан.).

3. што. Знішчыць, перавесці; зрасходаваць (звычайна без карысці).

З. тараканаў.

З. многа лесу (высечы).

4. што. Наблізіць адно да другога, ссунуць, злучыць.

З. бровы.

5. каго (што). Сабраць у адно месца, дапамагчы або прымусіць сустрэцца ці сысціся з кім-н.

З. дзяцей у зал. З. знаёмых.

6. каго-што ў што. Злучыць у якое-н. новае цэлае.

З. даныя ў табліцу.

7. каго (што). Нацкаваўшы аднаго на другога, прымусіць пабіцца, пакусацца.

З. сабак.

З. спрачальнікаў (перан.).

8. што да чаго або на што. Давесці да чаго-н. нязначнага, малога, нескладанага.

З. выдаткі да мінімуму.

9. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Сагнуць, сцягнуць, скурчыць.

Сутарга звяла нагу.

◊

Звесці са свету — загубіць, знішчыць.

Звесці ў рожкі (разм.) — пасварыць каго-н. з кім-н.; стукнуць ілбамі.

|| незак. зво́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. звядзе́нне, -я, н. (да 1, 2, 4—9 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)