Ко́бза3 ’музычны інструмент’ (ТСБМ, Нас.). Укр.кобза, польск.kobza з украінскай мовы. Запазычанне з цюркскіх моў. Параўн. тур.kopuz ’аднаструнная гітара’ (ЕСУМ, 2, 476).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіры́чка ‘нейкая птушка’ (хойн., Мат. Гом.). Няясна; магчыма, з сі́рын ‘невялікая птушка сямейства соў’ (ТСБМ), якую Ластоўскі тлумачыць словам пуга́ч і атаясамлівае з рус.си́рин ‘баечная птушка з жаночай галавой і грудзямі’ (Ласт.), што да лац.Sīrēn(a) ад грэч.Σειρήν ‘міфічная істота, сірэна’ без пэўнай этымалогіі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трыто́н ‘хвастатае земнаводнае, падобнае на яшчарку, Friturus L.’ (ТСБМ; маг., ЛА, 1), трыто́н, тріто́н ‘тс’ (віц., Грач.). Паходзіць ад грэч.Τρῖτων ‘міфічная марская істота’, назва распаўсюдзілася праз заходнееўрапейскія мовы (франц.triton), запазычана з рус.трито́н ‘род земнаводных’ (ЕСУМ, 5, 641; Фасмер, 4, 103; Арол, 4, 104).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Tier
n -es, -e жывёла, жывёліна, скаці́на, звер
ein ármes ~ — разм. бе́дная істо́та, бе́дны
das árme ~ háben — ≅ падда́цца меланхо́ліі
gróßes ~ — разм. ва́жная пту́шка [персо́на]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
creature[ˈkri:tʃə]n.
1. стварэ́нне, жыва́я істо́та; чалаве́к;
a lovely creature чаро́ўнае стварэ́нне (звыч. пра жанчыну);
a poor creature бе́днае/няшча́снае стварэ́нне
2. крэату́ра;
creature comforts зямны́я дабро́ты/выго́ды
♦
a/the creature of smb./smb.’s creaturefml (чый-н.) ста́ўленік
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
пачва́раж
1.міфал, тсперан (страшнаяістота) Úntier n -s, -e; Úngeheuer n -s, -;
2. (надтанепрыгожычалавек) hässlicher Ménsch, Schéusal n -(e)s, -e, Míssgeburt f -, -en, Míssgestalt f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
бай1, бая, м.
У дарэвалюцыйны час у Сярэдняй Азіі — буйны землеўладальнік; багач. Ён [Джамбул] калісьці дзяўчыну-красуню кахаў, Тлусты бай яго ластаўку сілай забраў.Панчанка.
бай2, бая, м.
Разм.
1. Міфічная істота дзіцячага фальклору, якая расказвае байкі, казкі. Бег бай па сцяне ў чырвоным жупане.З нар.
2. Гаварун, пустамеля.
3. Пагалоска, паданне. Ходзіць вецер долам Лёгкаю паходкай І вядзе свой бай.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плане́та, ‑ы, ДМ ‑неце, ж.
1. Нябеснае цела, якое верціцца вакол Сонца і свеціцца адбітым сонечным святлом. Людзі шушукаліся, глядзелі на машыніста з такой зацікаўленасцю, нібы ён сапраўды істота іншай планеты.Бядуля.//Кніжн. Зямля, зямны шар. І «Аўрора», агнём скалонуўшы планету, аддавала салют маладосці сусвету.А. Вольскі.
2.перан.Разм.уст. Тое, што і планіда (у 1 знач.). [Сцяпан:] — Можа, у мяне планета такая.Асіпенка.
[Лац. planeta.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вампі́р ’крывасмок, міфалагічная істота’ (КТС). Ва ўсходнеславянскія мовы слова трапіла з французскай або нямецкай. Франц.vampire і ням.Vampir узыходзяць да слав. кораня *ǫpirь; параўн. рус.упырь, польск.upiór ’тс’ (Фасмер, 1, 127; Шанскі, 1, В, 16; БЕР, 1, 117; Рудніцкі, 1, 306; Скок, 3, 564; Брукнер, 594; Махэк₂, 669).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АСО́БІНА,
індывід, найменшая непадзельная адзінка біял. віду, якая знаходзіцца пад уздзеяннем фактараў эвалюцыі. Паняцце «асобіны » дастасуецца толькі да вышэйшых арганізмаў; для каланіяльных, сімбіятычных і арганізмаў з вегетат. размнажэннем яно ўмоўнае. У панміктычных відаў (якія свабодна скрыжоўваюцца) кожная асобіна — унікальная істота з уласнай генетычнай структурай, элементарная адзінка існавання ў біяцэнозе. У агамных відаў (з бясполым размнажэннем) кожная асобіна — самавытворная адзінка. У генет. сэнсе асобіна — часовы (ад нараджэння да смерці) носьбіт толькі часцінкі агульнага генафонду папуляцыі (віду), аднак яна актыўна ўдзельнічае ў эвалюцыйным працэсе.