*Вярэ́цея, усх.-палес. ’нізкае балоцістае, амаль непраходнае месца’, веретье́ ’расчышчаная паляна ў лесе’, цэнтр.-палес. вэрэ́тія ’ўзвышанае сухое месца сярод балота’, зах.-палес. вэрэ́тыя ’невялікі астравок сушы сярод балота’, вэрэ́тыйка ’падмыты край берагу’ (Талстой, Геагр.), беш. верацея ’узгорак сярод балота з асіннікам’ (Касп.), паўн.-рус. вере́те́я, вере́ти́я, вере́тья́ ’сухое месца на балоце, ля рачной абалоны, зарослае лесам, кустамі’; ’паляна ў лесе’; ’стромы бераг’; ’узгорак у лесе’ і інш., разан. веретье ’высокае месца’; ’бальшак’, дан. ’лясная плошча паміж двума азёрамі’, славен. vrétje, rétje ’крыніца’; ’месца, дзе знаходзіцца некалькі крыніц’. Прасл. vertьje ’тое, што заключаецца; хавацца, зачыняцца’ (Голуб-Копечны, 424). Талстой (Геагр., 134) прапануе наступны семантычны пераход: ’крыніца (месца пад зямлёй, дзе «зачынена» вада’; параўн. рус. ключ ’крыніца’)’ → ’нізкае месца на балоце’ → ’высокае, сухое месца сярод балота’. Гл. таксама верацея. Параўн. Фасмер, 1, 297, 299.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́людак, ‑дка, м.
Найгоршы сярод людзей; вырадак. // перан. Вельмі жорсткі чалавек; бандыт, кат. Зграя фашысцкіх вылюдкаў будзе знішчана, змецена з твару зямлі. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́спа, ‑ы, ж.
Невялікі востраў, часцей пясчаны. Пасярод ракі цягнецца прадаўгаватая пясчаная выспа. В. Вольскі. [Бранавіцкі:] — Сярод гэтых лясоў сустракаюцца выспы, абкружаныя балотамі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ледарэ́зны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ледарэза. Ледарэзная частка маставога быка. // Звязаны з ломкай лёду, з пракладваннем шляху сярод ільдоў. Ледарэзны параход.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́чнік, ‑а, м.
Гіст. У старажытнасці — воін, які насіў меч. // Рамеснік, які вырабляў мячы. Сярод рамеснікаў упамінаюцца прафесіі кавалёў, слесараў, гарматнікаў, .. мечнікаў. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазазе́мны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца за межамі зямлі. Само шчасце трэба шукаць не ў нейкіх пазаземных прасторах, а на зямлі, сярод людзей. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бландзі́н, ‑а, м.
Мужчына са светлымі валасамі. Сярод вясковага насельніцтва Рыфскіх гор сустракаецца нямала бландзінаў і шатэнаў з блакітнымі і шэрымі вачыма. В. Вольскі.
[Фр. blondin.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адме́ннасць, ‑і, ж.
Асаблівасць, якой вылучаецца хто‑, што‑н. сярод іншых. // Што‑н. непадобнае да звычайнага, штодзённага. [Даніла] таксама заўважыў адменнасць у бацькавым настроі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аднано́гі, ‑ая, ‑ае.
Які мае толькі адну нагу. Амелька стаяў сярод хаты, абапёршыся на сваю драўляную нагу. Дзеці спалохана глядзелі на аднаногага чалавека. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пілара́мшчык, ‑а, м.
Разм. Той, хто працуе на пілараме. Сярод простых людзей знайшліся і дзесятнікі, і каменшчыкі, столяры і бетоншчыкі, піларамшчыкі і машыністы. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)