Вярну́ць ’аддаць узятае або атрымаць згубленае’; ’прымусіць або папрасіць вярнуцца назад’; ’заняцца пакінутай справай’ (БРС, Яруш.); ’звярнуць з дарогі’ (КТС, Гарэц., Бяльк., Касп.); ’нахіліць, хіліць’; ’ісці (аб дыме з коміна)’; ’капаць зямлю’ (БРС); ’нагаворваць’ (БРС, Шат.); ’згарнуць кудзелю да прадзіва’ (Жд., 1). Укр. вернути ’атрымаць назад’; ’абярнуць адзін раз’; ’паварочваць’; ’схіляць да чаго-небудзь’; ’вяртаць’, рус. верну́ть: арханг. ’прыводзіць у абарачэнне’, йонаўск. ’схіляць да чаго-небудзь’; ’вяртаць назад’, каш. vernǫc, славен. vŕniti ’вяртаць, вярнуць’, серб.-харв. вр́нути ’вярнуць’; ’звярнуць, павярнуць, збочыць’, макед. врне ’вярнуць’, балг. върна ’вярнуць’; ’аддаць назад’; ’прымусіць вярнуцца’. Прасл. vьrnǫti < vьrtnǫti (Шанскі, 1, В, 61).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́пхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Штурхаючы, прымусіць выйсці. Міхал ужо не памятае, калі ён выпхаў з кватэры Хвядоса Бычка. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассмакта́ць, ‑смакчу, ‑смокчаш, ‑смокча; зак., што.
Разм.
1. Прымусіць знікнуць, разысціся (пра пухліну, кровазліццё і пад.).
2. Смокчучы, размякчыць, растварыць. Рассмактаць цукерку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упалі́ць, упалю, упаліш, упаліць; зак., што.
Прымусіць гарэць, загарэцца. Ледзь упаліў сырыя дровы.
•••
Упаліць штуку — тое, што і адпаліць штуку (гл. адпаліць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыва́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак.
1. каго (што). Імітуючы голас або прыцягваючы ўвагу якой-н. прынадай, паклікаць, прымусіць наблізіцца.
П. глушца.
П. ваўка.
2. каго-што. Прымусіць звярнуць увагу на што-н. або прыйсці куды-н.
Святло ў акне прывабіла нас.
Пах смажанага прывабіў мяне на кухню.
3. каго (што). Выклікаць да сябе сімпатыю, прыхільнасць, станоўчыя адносіны.
П. сваёй знешнасцю.
4. перан., каго (што). Стаць для каго-н. заманлівым, прыемным.
Яго прывабіла добрая пасада.
|| незак. прыва́бліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыва́бліванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сагна́ць, зганю́, зго́ніш, зго́ніць; сагна́ў, -на́ла; згані; сагна́ны; зак.
1. каго (што). Гонячы, прымусіць пайсці, пабегчы, паляцець адкуль-н.
С. з месца.
2. каго-што. Прымусіць сабрацца ў адно месца.
С. цялят на ферму.
3. што. Растапіць (снег).
Сонца сагнала снег з пагоркаў.
4. што. Пазбавіцца ад чаго-н.; знішчыць.
С. вагу.
◊
Сагнаць ахвоту (разм.) — задаволіць жаданне, нацешыцца чым-н.
Сагнаць злосць на кім (разм.) — даць выхад сваёй зласлівасці, дрэннаму настрою.
|| незак. зганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. згон, -у, м. і зго́нка, -і, ДМ -нцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зблі́зіць, зблі́жу, зблі́зіш, зблі́зіць; зблі́жаны; зак.
1. каго-што. Наблізіць аднаго да другога.
З. канцы дроту.
2. каго (што). Прымусіць уступіць у блізкія, сяброўскія адносіны.
Агульныя інтарэсы іх зблізілі.
|| незак. збліжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. збліжэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аняме́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак., каго-што.
Зрабіць падобным на немцаў па мове, звычаях, прымусіць засвоіць культуру немцаў.
|| незак. аняме́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. аняме́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; незак. аняме́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. аняме́чанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Прызы́рыць ’прыпячы’ (ТС). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад зафіксаванага там жа зыр ’гарачыня, спёка, жар’ (гл.). Верагодна, сюды ж трэба аднесці прызы́рыць ’прымусіць; прыструніць’ (Шат., Хрэст. дыял., ТС) з далейшым развіццём семантыкі ’пячы’ → ’біць’. Гл. таксама Антропаў, Супр. чыт. III, 14.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́мусіць, ‑мушу, ‑мусіш, ‑мусіць; зак., каго і з інф.
Прымусіць зрабіць, выканаць што‑н. [Гарасім:] — Цара вымусілі адрачыся ад прастола рабочыя і салдаты. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)