налга́цца, ‑лгуся, ‑лжэшся, ‑лжэцца; ‑лжомся, ‑лжацеся, ‑лгуцца; зак.

Разм. Многа палгаць. У голад людзі намруцца, а ў вайну налгуцца. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узі́мку, прысл.

Разм. Зімой. Улетку гасцінец заносіла пяском, узімку — снегам. Васілёнак. Што ўлетку ножкаю коп, тое ўзімку ручкаю хоп. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бяда́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. бе́ды і (з ліч. 2, 3, 4) бяды́, бед, ж.

1. Няшчасце, гора.

Дапамагчы ў бядзе.

Беды цярпець — каменнае сэрца мець (прыказка). Б. па бядзе як па нітачцы ідзе (прыказка).

2. Нястача, галеча.

У хаце — б.

3. у знач. вык. Дрэнна; непрыемна.

Б. мне з ім.

◊

Бяда вялікая (разм.) — не мае значэння, няважна.

Бядой латаны (разм.) — вельмі бедны.

Далей ад бяды (разм.) — пра нежаданне ўвязвацца ў непрыемную гісторыю.

Такой бяды; толькі (той) бяды (разм.) — не мае значэння.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

жані́ць, жаню́, жэ́ніш, жэ́ніць; жані́; незак., каго, з кім і без дап.

Шлюбам злучаць у пару для сямейнага жыцця (пра мужчыну).

Ж. сына.

Без мяне мяне жанілі (прыказка).

|| зак. ажані́ць, ажаню́, ажэ́ніш, ажэ́ніць (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

жо́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Замужняя жанчына ў адносінах да свайго мужа.

У добрага мужыка — добрая ж. (прыказка).

|| ласк. жо́начка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. жо́нчын, -а, -ы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ара́ць, ару, арэш, арэ; аром, араце; незак. што і без дап.

Апрацоўваць зямлю плугам. Араць на зіму. □ Хто тры разы арэ, той тры снапы бярэ. Прыказка. Каб свінні рогі, арала б дарогі. Прыказка. Як ні ары, абы чорным дагары. Прымаўка. Ой, пайду я лугам, лугам, Дзе мой мілы арэ плугам. З нар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпаро́ць, ‑пару, ‑пораш, ‑пора; зак., што.

Разрэзаўшы, разарваўшы ніткі па шве, аддзяліць прышытае. Адпароць каўнер. □ Жонка — не рукаў, не адпораш. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кіў, ківа, м.

Разм. Тое, што і ківок. Ківалі галавы.. [Юзік] згадзіўся з Юркевічам. Мурашка. Не паслухае ківа, дык паслухае кія. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лаці́нскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да Старажытнага Рыма, да рымлян. Лацінская мова. Лацінская прыказка.

2. Уст. Каталіцкі. Лацінская царква.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

недагавары́ць, ‑гавару, ‑гаворыш, ‑гаворыць; зак., што і чаго.

Выказаць не ўсё; скрыць, утаіць свае думкі, намеры. Лепш недагаварыць, чым перагаварыць. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)