адзе́жа, -ы, ж.
Тое, што і адзенне (у 1 знач.; разм.).
Набыць зімовую адзежу.
|| памянш. адзе́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
Каб не ежка ды не адзежка, была б грошай дзежка (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прычэ́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.
1. гл. прычапіць.
2. перан. Зачэпка, прычына (разм.).
Знайсці прычэпку зайсці да яго.
3. перан. Тое, што і прыдзірка (разм.).
І за шчэпку знойдзеш прычэпку (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
то́рба, -ы, мн. -ы, торб і -аў, ж.
Невялікі мяшок звычайна з даматканай тканіны.
Напужаў мех, дык і т. страшна (прыказка).
|| памянш. то́рбачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. то́рбачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шы́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.
Інструмент для праколвання адтулін у выглядзе завостранага стрыжня з дзяржаннем.
Ш. ў мяшку не схаваеш (прыказка).
|| памянш. шы́льца, -а, мн. -ы, -аў, н. (разм.).
|| прым. шы́льны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
налга́цца, ‑лгуся, ‑лжэшся, ‑лжэцца; ‑лжомся, ‑лжацеся, ‑лгуцца; зак.
Разм. Многа палгаць. У голад людзі намруцца, а ў вайну налгуцца. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе́яць, дзею, дзееш, дзее; незак., што.
Уст. Рабіць, чыніць што‑н. каму‑н. Хто сам мадзее, людзям ліха дзее. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адгадзі́ць, ‑гаджу, ‑годзіш, ‑годзіць; зак.
Разм. Робячы што‑н. добрае, аддзякаваць за паслугу. І сабака за дабро ўмее адгадзіць. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́ін, ‑а, м.
Ваеннаслужачы; салдат, баец. Савецкі воін. Воіны Савецкай Арміі. // Змагар, барацьбіт, ваяка. Адзін у полі не воін. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узі́мку, прысл.
Разм. Зімой. Улетку гасцінец заносіла пяском, узімку — снегам. Васілёнак. Што ўлетку ножкаю коп, тое ўзімку ручкаю хоп. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бяда́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. бе́ды і (з ліч. 2, 3, 4) бяды́, бед, ж.
1. Няшчасце, гора.
Дапамагчы ў бядзе.
Беды цярпець — каменнае сэрца мець (прыказка). Б. па бядзе як па нітачцы ідзе (прыказка).
2. Нястача, галеча.
У хаце — б.
3. у знач. вык. Дрэнна; непрыемна.
Б. мне з ім.
◊
Бяда вялікая (разм.) — не мае значэння, няважна.
Бядой латаны (разм.) — вельмі бедны.
Далей ад бяды (разм.) — пра нежаданне ўвязвацца ў непрыемную гісторыю.
Такой бяды; толькі (той) бяды (разм.) — не мае значэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)