шы́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.

Інструмент для праколвання адтулін у выглядзе завостранага стрыжня з дзяржаннем.

Ш. ў мяшку не схаваеш (прыказка).

|| памянш. шы́льца, -а, мн. -ы, -аў, н. (разм.).

|| прым. шы́льны, -ая, -ае (спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

то́рба, -ы, мн. -ы, торб і -аў, ж.

Невялікі мяшок звычайна з даматканай тканіны.

Напужаў мех, дык і т. страшна (прыказка).

|| памянш. то́рбачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. то́рбачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

во́ін, ‑а, м.

Ваеннаслужачы; салдат, баец. Савецкі воін. Воіны Савецкай Арміі. // Змагар, барацьбіт, ваяка. Адзін у полі не воін. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адгадзі́ць, ‑гаджу, ‑годзіш, ‑годзіць; зак.

Разм. Робячы што‑н. добрае, аддзякаваць за паслугу. І сабака за дабро ўмее адгадзіць. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзе́яць, дзею, дзееш, дзее; незак., што.

Уст. Рабіць, чыніць што‑н. каму‑н. Хто сам мадзее, людзям ліха дзее. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

налга́цца, ‑лгуся, ‑лжэшся, ‑лжэцца; ‑лжомся, ‑лжацеся, ‑лгуцца; зак.

Разм. Многа палгаць. У голад людзі намруцца, а ў вайну налгуцца. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узі́мку, прысл.

Разм. Зімой. Улетку гасцінец заносіла пяском, узімку — снегам. Васілёнак. Што ўлетку ножкаю коп, тое ўзімку ручкаю хоп. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бяда́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. бе́ды і (з ліч. 2, 3, 4) бяды́, бед, ж.

1. Няшчасце, гора.

Дапамагчы ў бядзе.

Беды цярпець — каменнае сэрца мець (прыказка). Б. па бядзе як па нітачцы ідзе (прыказка).

2. Нястача, галеча.

У хаце — б.

3. у знач. вык. Дрэнна; непрыемна.

Б. мне з ім.

◊

Бяда вялікая (разм.) — не мае значэння, няважна.

Бядой латаны (разм.) — вельмі бедны.

Далей ад бяды (разм.) — пра нежаданне ўвязвацца ў непрыемную гісторыю.

Такой бяды; толькі (той) бяды (разм.) — не мае значэння.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жані́ць, жаню́, жэ́ніш, жэ́ніць; жані́; незак., каго, з кім і без дап.

Шлюбам злучаць у пару для сямейнага жыцця (пра мужчыну).

Ж. сына.

Без мяне мяне жанілі (прыказка).

|| зак. ажані́ць, ажаню́, ажэ́ніш, ажэ́ніць (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жо́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Замужняя жанчына ў адносінах да свайго мужа.

У добрага мужыка — добрая ж. (прыказка).

|| ласк. жо́начка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. жо́нчын, -а, -ы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)