Стужа́ць 1 ‘зрабіцца цвёрдым, тугім’ (ТС, Сцяцко Сл., Скарбы), сту́гнуты ‘зацвердзяваць, чарсцвець’ (Вярэн.), стужі́ты ‘трошкі зацвярдзець, падшэрхнуць’ (Сл. Брэс.). Да тугі (гл.).
Стужа́ць 2 ‘турбаваць частымі напамінкамі або просьбамі’ (Нас.), ст.-бел. стужати ‘прыгнятаць, уціскаць’ (Альтбаўэр). Параўн. укр. стужа́ти ‘турбаваць, мучыць’. Да туга (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вучы́ць несов.
1. учи́ть; обуча́ть;
в. заме́жнай мо́ве — учи́ть (обуча́ть) иностра́нному языку́;
2. (усваивать) учи́ть;
в. уро́к — учи́ть уро́к;
3. (читать наставления) поуча́ть;
◊ го́ра му́чыць ды жыць ву́чыць — посл. го́ре му́чит да жить у́чит
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
сады́зм
(фр. sadisme, ад D. de Sade = прозвішча французскага пісьменніка)
1) палавая ненармальнасць, якая праяўляецца ў жаданні мучыць асобу другога полу, каб задаволіць сваё палавое пачуццё;
2) перан. ненармальная схільнасць да жорсткасці, катаванняў, задавальненне ад чужых пакут.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
гнету́щий
1. прич. які́ (што) ду́шыць, які́ (што) ці́сне, які́ (што) гняце́, які́ (што) му́чыць; які́ (што) прыгнята́е; см. гнести́;
2. прил. ця́жкі; (мрачный) пану́ры.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
torture
[ˈtɔrtʃər]
1.
n.
1) катава́ньне n.
2) му́ка, паку́та f.
2.
v.t.
1) му́чыць, катава́ць
2) Figur. кале́чыць
He tortured the language — Ён кале́чыў мо́ву
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пе́кліцца ’мітусіцца’ (смарг., Сл. ПЗБ), ’мучыцца’ (Сцяшк. Сл.), пе́кліць ’мучыць, здзеквацца’ (Сцяшк. Сл.). Да пе́кла (гл.), параўн. аналагічныя ўтварэнні: польск. pieklić się ’рабіць пекла, злавацца, рабіць скандал’, чэш. peklit se ’пакутаваць, мучыцца; злавацца, крыўдзіцца’, славен. peklẹ́ti, peklíti, peklenẹ́ti ’клапаціцца, трывожыцца; засмучаць’, peklim se ’шалею, напаўняюся лютасцю’, серб.-харв. па̀клити ’намазваць смалою’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Calamitate doctus sum
Навучаны горам.
Научен горем.
бел. Бяда хоць мучыць, ды жыць вучыць. Калі нацерпішся гора ‒ даведаешся, як жыць.
рус. Беда не страшит, а путь кажет. Беда вымучит, беда и научит.
фр. Être payé pour le savoir (Платить за собственный опыт).
англ. All wisdom you fain you will pay for in gain (За приобретаемую мудрость приходится дорого платить).
нем. Unglück zehrt, Unglück lehrt (Горе подтачивает, горе учит).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
plágen
vt
1.
му́чыць, тамі́ць; назаля́ць
(каму-н.)
◊ den plagt der Téufel — разм. яго́ нячы́сты спакусі́ў [падбі́ў, падаткну́ў]
2.
(sich) му́чыцца, тамі́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
прасле́даваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак., каго-што.
1. Гнацца за кім‑, чым‑н., стараючыся дагнаць, захапіць, знішчыць. Праследаваць звера. Праследаваць ворага. □ Фашысты больш не праследавалі .. [партызан], самі баяліся засады. Новікаў.
2. перан. Не пакідаць у спакоі, даймаць, мучыць. Здагадкі, адна страшнейшая за другую, неадчэпна праследавалі .. [Аніссю]. Лынькоў.
3. Учыняць ганенні каму‑н., прыгнятаць. Вядома, што царызм праследаваў усякія праяўленні нацыянальных асаблівасцей беларусаў. Лушчыцкі.
4. Спец. Аддаваць пад суд. Праследаваць у судовым парадку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
справа́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.
Разм. Імкнучыся пазбавіцца ад каго‑н., адправіць куды‑н., выправадзіць. Каб не мучыць доўга брата ў кутку пад палацямі, Параска стараецца хутчэй справадзіць сябровак з хаты або сама бяжыць з імі на двор. Якімовіч. // Збыць што‑н.; пазбавіцца ад чаго‑н. І вось, зашыўшыся на печы, Ён [Алесь] разважае недарэчы: Як тут зрабіць і што парадзіць? Куды б «закон» яму справадзіць? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)