Ветрабой (паэт.) ’сухое галлё, ламачча, збітае з дрэў ветрам’; ’вецер, які збівае галлё з дрэў’ (КТС). Укр.вітробі́й, рус.ветробо́й ’буралом (дрэвы); апады (плады)’, паўн.-рус. ’палеглая ад ветру збажына’, амур. ’месца, на якім адміраюць цеплалюбівыя расліны пад уплывам моцных, халодных паўночна-заходніх вятроў’. Да ве́цер і бой (гл.) < біць ’праяўляцца з вялізнай сілай, бушаваць, лютаваць (пра вецер, мароз)’; параўн. рус.бить ’тс’, укр.бити ’веяць, несці (аб ветры, мяцеліцы’, бел.драг.побэ́тэ (пра мароз) ’абмарозіць расліны, квітнеючы сад такім чынам, што лісце, кветкі і плады ападаюць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцю́жа ’моцны холад, мароз’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт., Касп., Гарэц.), сту́жа ’тс’ (ТС, Бяльк.), сцю́жа, сці́жа ’тс’ (паст., Сл. ПЗБ). Укр.сту́жа, рус.сту́жа ’тс’. Прасл.*studja да *studъ, гл. студзіць, сцюдзёны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шы́ба, ‑ы, ж.
Кавалак шкла, устаўлены ў аконную раму. Мароз яшчэ не паспеў замураваць шыбы акон.Сачанка.Хаты — трывалыя, з тоўстых бярвенняў, але чамусьці з маленькімі, у чатыры шыбы, вокнамі.Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ДЗІ́ВА,
рака ва Ушацкім р-не Віцебскай вобл. (бас.Зах. Дзвіны). Даўж. 29 км. Пл. вадазбору 631 км2. Выцякае з воз. Урада, цячэ ў межах Ушацка-Лепельскага ўзв., працякае цераз азёры Атолава, Турасы, Бярозаўскае і Павульскае, упадае ў воз. Янова. Каля 12% вадазбору Дз. прыпадае на 130 азёр Ушацкай групы. Пры выхадзе з кожнага возера на некаторай адлегласці рака не замярзае ў самы моцны мароз, а над вадой стаіць пара.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
grímmig
a
1) лю́ты, зло́сны
2) перан. страшэ́нны, дзі́кі
éine ~e Kälte — лю́ты маро́з
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
касцяне́ць, ‑ее; незак.
Ператварацца ў косць, станавіцца косцю. Рогі касцянеюць. Храсткі касцянеюць.//перан. Крэпнуць, дзеравянець ад холаду. Нібы ў клешчы, браў мароз у свае абдымкі .. [Надзіна] худзенькае цела. Ногі ўжо пачыналі касцянець.Бураўкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самакрыты́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які крытычна ставіцца да сябе, да сваёй дзейнасці, учынкаў. Як ніколі, Мароз на гэты раз быў самакрытычны.Лобан.
2. Які заключае ў сабе самакрытыку, прасякнуты самакрытыкай. Самакрытычны даклад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сне́жаньскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да снежня. Снежаньскі мароз. □ Кароценькі снежаньскі дзень неяк згас неўпрыкмет, і я вяртаўся назад ужо ў сінія прыцемкі.Ракітны.// Які адбываўся, праходзіў у снежні. Снежаньскі пленум.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сібе́рны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Крайне суровы; бязлітасны, жорсткі. Сіберны чалавек. Сіберны характар. □ Бялявыя вусы з рыжым адлівам былі заядла падкручаны. Ён сіберным вокам ласкавага бацькі акідаў адданы пад яго апеку і ахову горад: ці няма дзе чаго крамольнага або проста непатрэбнага.Караткевіч.
2. Вельмі моцны, рэзкі, люты (пра вецер, мароз і пад.). Сіберны мароз. □ Быў сіберны холад, і людзі часта прыбягалі пагрэцца ў кацельную.Лынькоў.Не магу я, кволая дзяўчына, Сцюжай гэтакай ісці палямі Над сібернымі вятрамі.Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
румя́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; незак.
1.каго-што. Фарбаваць румянамі.
Р. сабе твар.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрываць румянцам.
Мароз румяніць шчокі.
Зара румяніць неба.
|| зак.нарумя́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 знач.) ізарумя́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 2 знач.).