neutral [ˈnju:trəl] adj.
1. нейтра́льны; бесстаро́нні;
a neutral country нейтра́льная краі́на;
neutral waters нейтра́льныя во́ды;
a neutral opinion непрадузя́ты по́гляд;
be/remain neutral захо́ўваць нейтралітэ́т
2. нейтра́льны, безува́жны, безудзе́льны (пра голас, позірк, адносіны)
3. нейтра́льны, няя́ркі, спако́йны (звыч. пра колер)
♦
meet on neutral ground/territory сустрака́цца на нейтра́льнай паласе́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ба́цькаўшчына
1. Месца, сядзіба, вуліца, нас. п., краіна, дзе нарадзіўся чалавек (Нясв., Слаўг.).
2. Бацькавы ўладанні, месца, дзе бацька жыў, працаваў; бацькава спадчына (Грыг. 1850, Нясв., Слаўг.). Тое ж ба́шчына, ба́цыачына (Грыг. 1850), ба́цьківі́на́, ба́цькаві́на (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
по́ўнач 1, ‑ы, ж.
1. Адзін з чатырох напрамкаў свету, супрацьлеглы поўдню. Я паспрабаваў абмацваць дрэвы ў надзеі на тое, што па імху на ствалах вызначу поўдзень і поўнач. Анісаў. Увесь май з поўначы налятаў калючы вецер, сек буйным дажджом адубелую за зіму зямлю. Асіпенка. На поўначы святлела паласа суцэльнай зары. Брыль. // Мясцовасць, частка краіны, мацерыка, размешчаная ў гэтым напрамку. Поўнач СССР.
2. Мясцовасць, краіна з халодным кліматам. // (з вялікай літары). Палярная зона зямнога шара; Арктыка.
по́ўнач 2, ‑ы, ж.
Сярэдзіна ночы, 12 гадзін ночы. Было за поўнач, калі скончыўся сход. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радзі́ма, ‑ы, ж.
1. Краіна, якая гістарычна належыць пэўнаму народу і якую гэты народ насяляе; бацькаўшчына. Маладыя калгаснікі пайшлі ў Чырвоную Армію са зброяй у руках абараняць сваю радзіму. Колас. Паўстала радзіма, замок Няволі зламала навек, Надзела з пралесак вянок І слёзы сагнала з павек. Купала. // Месца нараджэння каго‑н. Пра славу я тваю дачуўся, Радзіма, Случчына мая! Астрэйка. Калі Альшэўскі збіраецца на радзіму, да маці, яго заўсёды ахоплівае асаблівы настрой. Навуменка.
2. Месца ўзнікнення, паходжання чаго‑н. — Сея — мясцовая назва сіга, — растлумачыў інжынер. — Радзіма гэтай рыбы — Чудское возера. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
преде́л м.
1. (граница) мяжа́, -жы́ ж.; грані́ца, -цы ж.; (рубеж) рубе́ж, -бяжа́ м.;
преде́лы колеба́ния температу́ры ме́жы хіста́ння тэмперату́ры;
преде́л упру́гости, высоты́, нагру́зки мяжа́ пру́гкасці, вышыні́, нагру́зкі;
преде́л про́чности техн. мяжа́ трыва́ласці;
преде́л челове́ческой жи́зни мяжа́ (рубе́ж) чалаве́чага жыцця́;
перейти́ преде́лы перен. перайсці́ ме́жы;
в преде́лах го́да у ме́жах го́да;
2. (конец) перен. кане́ц, род. канца́ м.;
ну́жно поста́вить преде́л разла́ду трэ́ба пакла́сці кане́ц разла́ду;
3. (край, страна) поэт., уст. край, род. кра́ю м.; краі́на, -ны ж.;
родно́й преде́л ро́дная краі́на (ро́дны край);
4. мат. грані́ца, -цы ж.;
тео́рия преде́лов тэо́рыя грані́ц;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
цуд м, цу́да н разм
1. Wúnder n -s, -;
краі́на цу́даў Wúnderland n -(e)s, -länder;
зрабі́ць цу́д ein Wúnder vollbríngen*;
2. (што-н нечаканае, захапляльнае) Wúnder n -s, -; Wúnderding n -(e)s, -e, Wúnderwerk n -(e)s, -e, Wúndertat f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
манда́т м
1. Mandát n -(e)s, -e, Vóllmacht f -, -en;
дэпута́цкі манда́т Ábgeordnetenmandat n;
2. гіст:
краі́на, яка́я ма́е манда́т (на кіраванне якой-н тэрыторыяй) Mandatárstaat m -(e)s, -en;
атрыма́ць манда́т на кірава́нне чым-н das Mandát über etw. (A) bekómmen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
старана́, -ы́, мн. сто́раны і (з ліч. 2, 3, 4) стараны́, старо́н, ж.
1. Напрамак, а таксама месца ў якім-н. напрамку ад каго-, чаго-н.; бок.
Хмара паднялася са стараны лесу.
У старане ад дарогі.
2. Мясцовасць, краіна; бок.
З роднай стараны.
Нясоладка жыць на чужой старане.
3. У матэматыцы: прамая лінія, якая абмяжоўвае геаметрычную фігуру.
С. прамавугольніка.
4. у знач. прысл. старано́й (-о́ю). У абход, ідучы на пэўнай адлегласці ад чаго-н.
Аб’ехаць вёску стараной.
◊
Мая (твая, яго і пад.) справа старана (разм.) — мяне (цябе і пад.) менш за ўсё датычыцца.
На старане (разм.) — не дома, на чужым месцы (жыць, працаваць і пад.).
У старане —
1) на некаторай адлегласці, воддаль;
2) асобна, не разам.
|| памянш. старо́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бок
1. Бераг ракі, возера, дарогі (Горкі Маг. губ. Н. Дзятлавічы Гом. пав. Радч., стар. X, Нясв., Слаўг.).
2. Старана, край, вобласць, мясцовасць, краіна (Жытк., Нясв., Слаўг.).
3. Схіл гары; частка, старана лесу, поля, якая бліжэй знаходзіцца да краю (БРС).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ба́цькаўшчына, ‑ы, ж.
1. Для кожнага чалавека краіна, дзе ён нарадзіўся, грамадзянінам якой ён з’яўляецца. Працоўныя справы і духоўныя імкненні беларуса — родныя ўсім народам сацыялістычнай бацькаўшчыны. Лужанін. Паволі разыходзіліся салдаты, поўныя дум пра лёс сваёй бацькаўшчыны, сем’яў, пра сваё асабістае жыццё. Гурскі.
2. Родны куток, месца, дзе нарадзіўся і вырас хто‑н. — Якая прыгожая Асінаўка! — заўважыла Маша. — Бацькаўшчына твая, а ты не хацеў сюды ехаць. Гроднеў. // Месца, дзе што‑н. значнае адбылося, дало чаму‑н. важнаму пачатак. Савецкі Саюз — бацькаўшчына сацыялістычнай рэвалюцыі.
3. Набытак бацькі, спадчынная маёмасць. [Пракоп сыну:] — Растрасе бацькаўшчыну. Хутка [прагуляе], што нажыў бацька за свой век. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)