Вісокі ’высокі’ (Шат., Касп., Бяльк., Нас.; пухав., З нар. сл.), рус. паўдн. високий ’тс’. Да высокі (гл.). Змена галоснага ‑ы‑ ў ‑і‑ абумоўлена не рэфлексацыяй прасл. ‑y‑ < *ū (яку паўночнаўкраінскіх гаворках (Дзендзялеўскі, Конспект, 32)), а ўплывам лексемы віс (вісець і да т. п.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
катастро́фа, ‑ы, ж.
Раптоўнае вялікае бедства, падзея з трагічнымі вынікамі. Аўтамабільная катастрофа. Авіяцыйная катастрофа. □ — І вось тады, калі на моры здарылася з намі катастрофа, — працягваў Федзя, — мне было сорамна і крыўдна, да жудасці не хацелася гінуць такой бязглуздай, нікчэмнай смерцю. Каваль. // Значная змена, якая цягне за сабой рэзкі пералом у грамадскім або асабістым жыцці. Нацыянальная катастрофа. Сямейная катастрофа.
[Ад грэч. katastrophē — паварот; знішчэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аўтаметамарфі́зм
(ад аўта- + метамарфізм)
змена магматычнай горнай пароды пад уплывам рэчываў, якія выдзяляюцца ў час яе ахаладжэння.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
баратро́пнасць
(ад бара- + гр. trope = змена)
стан атмасферы, пры якім яе шчыльнасць вызначаецца толькі ціскам (параўн. баракліннасць).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эрупты́ўны
(лац. eruptus)
вывержаны, вулканічнага паходжання;
э-ыя зоркі — пераменныя зоркі, змена бляску якіх носіць характар успышак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Áblösung
f -, -en
1) аддзяле́нне, адсло́йванне; адвя́званне
2) пла́та, вы́куп
3) зме́на (варты і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
switch-over [ˈswɪtʃəʊvə] n.
1. рэ́зкая зме́на пазі́цыі, по́гляду і да т.п.
2. перахо́д (на іншую працу);
He made a switch-over to teaching in his mid-career. У сярэдзіне кар’еры ён перайшоў на выкладчыцкую працу.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Буйстра́ ’быстрыня; месца хуткага цячэння ў рацэ’ (Яшкін). Бясспрэчна, з *быстра́. Параўн. рус. дыял. (калуж.) быстра́ ’сярэдзіна цячэння ракі’. У бел. слове фанетычная дыялектная змена (ы > у пасля губных) і, мабыць, уплыў слова буй‑ны. Параўн. яшчэ быйстра́ ’паласа хуткага цячэння ў рацэ’ (Яшкін).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераломіца ’няшчасце (у праклёнах)’ (пух., Сл. ПЗБ), перало́ма ’пустата’, на першым гумне салома, на другім — пералома (гом., Мат. Гом.), ’гвалтоўная перамена парадкаў’ (тамсама), ст.-рус. переломъ ’назвы розных хваравітых станаў (XVI ст.). Да пера- і ламаць (гл.), параўн. перало́ма ’рэзкая змена, пералом’ (Юрч. СНЛ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Працэ́с ’паслядоўная змена з’яў, ход развіцця’, ’актыўнае развіццё хваробы’ (ТСБМ). З рус. проце́сс ’тс’, якое праз ням. Prozess з лац. prōcēssus ’рух наперад’ (аб рус. слове гл. Фасмер, 3, 386). Ст.-бел. процесъ, процессъ ’працэс, учынак’ праз польск. proces < лац. prōcēssus (Булыка, Запазыч., 269).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)