Спецыяльны стрыжань, прызначаны для чысткі і змазвання канала ствала ручной агнястрэльнай зброі, а таксама — у старажытнай зброі — для забівання з дула зарада ў пісталеты і стрэльбы. Перапынілася шорганне шомпала ў ствале, і за дашчанай перагародкай, чуваць, мякка спыніўся крок цяжкага і злога чалавека.Паўлаў.//звычайнамн. (шо́мпалы, ‑аў). Кара, пакаранне такім стрыжнем. Гітлераўцы прапанавалі.. [Шаройку] стаць старастам. Ён адмовіўся. Яго арыштавалі, усыпалі шомпалаў, тыдні тры пратрымалі ў склепе.Шамякін.— Я загадаю сваім салдатам — і яны ўсыплюць кожнаму, хто не паслухаецца, па дваццаць пяць шомпалаў! — пагражаў палкоўнік.Хадкевіч.
[Ад ням. Stempel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штармавы́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да шторму; які з’яўляецца штормам. Штармавы вецер. □ — Званілі ад аператыўнага. Давалі штармавое папярэджанне, — нясмела зазначыў Цвёрдахвалаў.Алешка.// Такі, які бывае ў час шторму. Штармавое надвор’е. □ Апошнія паўгода ішлі бурна і імкліва. Яны нагадвалі штармавы акіян, які бушаваў вакол.Ракітны.// Які выкарыстоўваецца ў час шторму, служыць для барацьбы са штормам. Туга нацягцутыя штармавыя канаты на прамдэку, на ўнутраных лесвіцах пагойдвалася ў такт шалёнай калыханцы.Лынькоў.// Для якога ўласцівы частыя штормы. Ды не меркнуць паўночныя зоры, Караблі не мяняюць свой шлях, Штармавое Балтыйскае мора, На тваіх багатырскіх грудзях.Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яна́, яе, ёй, яе, ёй (ёю), аб ёй; мн.яны; займ.асаб.3ас.адз.ж.
1. Ужываецца (з мэтай пазбегнуць паўтарэння) замест назоўніка жаночага роду адзіночнага ліку, які абазначае, звычайна ў папярэднім кантэксце, прадмет гаворкі. Партыя намі кіруе, Мы — выхаванцы яе.Куляшоў.//(успалучэннісасловам «сама»). Іменна тая, а не хто іншы; тая самая.
2.толькіР. Ужываецца ў знач. прыналежная займенніка; яе. Як маліны, яе [Бандароўны] губкі, А твар, як лілея; Як дзве зоркі, яе вочы, Гляне — свет яснее.Купала.
3. У спалучэнні з часціцай «вось» набывае ўказальны характар. Вось яна — родная старонка!
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
site
[saɪt]1.
n.
1) ме́сца n., разьмяшчэ́ньне n.
This home has one of the best sites in town — Гэ́ты дом знахо́дзіцца ў адны́м з найле́пшых ме́сцаў го́раду
2) ме́сца, пляц для пабудо́вы
site of an ancient town — гарадзі́шча n
3) Comput. сайт -у m.
2.
v.t.
1) выбіра́ць ме́сца
2) ста́віць, будава́ць, зьмяшча́ць
They sited the new building on a hill — Яны́ паста́вілі но́вую буды́ніну на ўзго́рку
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
hail
I[heɪl]1.
v.t.
1) віта́ць, віта́ць во́клічамі
2) віта́ць, называ́ць, зваць
They hailed him leader — Яны́ віта́лі яго́ як правадыра́
3) акліка́ць
2.
n.
1) во́кліч прывіта́ньня, прывіта́ньне n.
2) во́клік -у m. (на адле́гласьці чу́тнасьці го́ласу)
3.
interj., Poetic
Віта́ньне! Прывіта́ньне!
II[heɪl]1.
n.
град гра́ду m.
2.
v.i.
1) It hails — Ідзе́ град
2) сы́пацца гра́дам
3.
v.t.
сы́паць, закіда́ць (як гра́дам)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
bench
[bentʃ]1.
n.
1) усло́н -а m.; ла́ва; ла́ўка f.
2) варшта́т -у m. (сталяра́)
3) Law ме́сца судзьдзі́; паса́да судзьдзі́
He was appointed to the bench — Яго́ прызна́чылі на паса́ду судзьдзі́
4) су́дзьдзі ў судзе́, трыбуна́л -у, суд -у́m.
5) Sport запасны́я гульцы́ й ла́ўка, на яко́й яны́ сядзя́ць
2.
v.t.
1) ста́віць ла́вы
2) вызнача́ць ганаро́вае ме́сца
3) Sport забіра́ць часо́ва гульца́ з гульні́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
БЕЛАРУ́СКІЯ КАТАЛІ́ЦКІЯ МІ́СІІ за мяжой. Створаны пасля 2-й сусв. вайны па ініцыятыве бел. вернікаў з дазволу дзярж. улад тых краін, дзе яны жылі, і Ватыкана. Дзейнічалі ў Германіі (з канца 1940-х да пач. 1950-х г.; кіраўнік айцец Міхась Маскалік), Бельгіі (кіраўнік айцец Францішак Чарняўскі), Францыі (з 1946; кіраўнік айцец Леў Гарошка ў 1947—69, адначасова ў 1960—69 кіраўнік Беларускіх каталіцкіх місій Вялікабрытаніі) і Вялікабрытаніі (з 1947; кіраўнік Ч.Сіповіч да 1960 і ў 1970—81). З 1982 Беларускія каталіцкія місіі Вялікабрытаніі і Францыі ўзначальвае айцец А.Надсон. Для беларусаў-католікаў зах. і ўсх. абрадаў на эміграцыі папа рымскі ўвёў пасаду асобнага Апостальскага візітатара (біскупы Б.Слосканс з 1952, Сіповіч у 1960—81, У.Тарасевіч у 1983—86, архімандрыт Надсон з 1986). З канца 1960-х г. (акрамя 1983—86) рэзідэнцыя Апостальскага візітатара знаходзіцца ў памяшканні Беларускіх каталіцкіх місій ў Лондане. Місія ў Вялікабрытаніі супрацоўнічала з Бел. акадэмічным каталіцкім аб’яднаннем «Рунь» (да 1960-х г.), супрацоўнічае са Згуртаваннем беларусаў у Вялікабрытаніі, Англа-бел.навук.т-вам. На сродкі Ватыкана і ахвяраванні вернікаў у Лондане Беларускімі каталіцкімі місіямі куплены і абсталяваны Дом марыянаў (у гонар св. Дзевы Марыі), пры якім створана царква св. Пятра і Паўла, у 1971 адкрыта бел. бібліятэка імя Ф.Скарыны. Па ініцыятыве Беларускіх каталіцкіх місій ў Лондане дзейнічала бел. школа для хлопчыкаў імя св. Кірылы Тураўскага (1961 — пач. 1970-х г.), у якой выкладалі уніяцкія святары Гарошка, Я.Германовіч, Надсон, Р.Тамушанскі, яны ж удзельнічалі ў выданні бел.рэліг.-грамадскага час. «Божым шляхам». Надсон выдае час. «Весьнік Беларускага каталіцкага душпастырства» (з 1986).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
fort
adv
1) прэч
fort (mit dir)! — прэч!, пайшо́ў прэч!
~ damít! — забярд(це) гэ́та!
2) напе́рад
ich will mit der Sáche nicht ~ — у мяне́ не ру́хаецца [не ла́дзіцца] спра́ва
3) дале́й
nur ímmer ~! — праця́гвайце!, дале́й!
in éinem ~ — бесперапы́нна, без супы́ну
und so ~ і — гэ́так дале́й
4) у адсу́тнасці, далёка
sie sind ~ — яны́ пайшлі́ [пае́халі], іх няма́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
пу́татьнесов.
1.в разн. знач. блы́таць;
пу́тать ни́тки блы́таць ні́ткі;
пу́тать бума́ги на столе́ блы́таць папе́ры на стале́;
я всегда́ их пу́таю — они́ похо́жи друг на дру́га я заўсёды іх блы́таю — яны́ падо́бныя адзі́н да аднаго́;
не пу́тайте, отвеча́йте ясне́е не блы́тайце, адка́звайце ясне́й;
2.(вовлекать) разг. блы́таць; уме́шваць;
не пу́тайте меня́ в э́то де́ло не блы́тайце (не ўме́швайце) мяне́ ў гэ́ту спра́ву;
3.(лошадей) обл. пу́таць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мацярду́шка ’расліна Origanum vulgare L.’ (вільн., гродз., брэсц., маг., Кіс.; Маш.); ’маяран садовы, Majorana hortensis Moench.’ (гродз., маг., Кіс.), ’падбел звычайны, Tussilago farfara L.’ (гродз., Сцяшк.). Назва гэтых раслін перанесена з назвы набору (Thymus serpyllum L.) ⁺мацерына душа (параўн. укр.материнка, материна душка, рус.маткина душа, ст.-польск.macierza duszka, польск.macierduszka, чэш.mateřídouška, ст.-чэш.mateřie dúška, славац.materina dúška, славен.máterna dúšica, серб.-харв.ма́јкина (ма̏терина) ду̀шица, балг.ма̀щер(и)ка — усе яны з’яўляюцца перакладам лац.Matris animula, пададзенага біскупам Ісідорам Севільскім (VI–VII стст.) у кнізе «Origines», які выкарыстаў сюжэт антычнай легенды, у якой расказваецца аб тым, як дзеці-сіроты старанна прыходзілі да матчынай магілы, маці іх стала шкада, і яе душа вярнулася з неба і пасялілася ў дробналістай красцы з прыгожым пахам. Дзеці адразу пазналі душу сваёй маці і назвалі краску мацярдушкай (Махэк₂, 355). Са словазлучэння мацерына душа ў слав. мовах утварыліся намінацыі накшталт бел.мацярынка, мацярыца, польск.macierzanka, чэш.mateřenka і да т. п. (гл. таксама Фасмер, 2, 582; БЕР, 3, 700–701; Махэк, Jména, 202; Урбуціс, Baltistica, 15, 155).