рыцы́на, ‑ы, ж.
Алей, які здабываецца з насення клешчавіны (ужываецца як слабіцельнае). І лякарства Як след не было — Толькі рыцына ды кроплі на сон. Броўка.
[З польск. rycyna.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́хкаць, ‑ае; незак.
Брахаць у час пагоні за зайцам (пра сабаку). Яхкаюць злыя сабакі, Енчаць, абнюхаўшы след. Хведаровіч. Такса яхкала недзе зусім блізка. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбрадзі́ць I сов. (обозначить границу на сенокосе) отмежева́ть, проложи́в след
адбрадзі́ць II сов. (о пиве и т.п.) отброди́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пачапа́ць сов.
1. потро́гать;
2. разг. (прикоснувшись, оставить след, слегка повредить) тро́нуть;
мы́шы ~па́лі кні́гу — мы́ши тро́нули кни́гу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́слацца, ‑сцелецца; зак.
Пралегчы па паверхні. Роўны, Шырокі след Выслаўся з хаты ў хлеў. Глебка. // Разаслацца, распаўсюдзіцца. Густы дым ад паравоза.. выслаўся аж пад вагоны. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наткну́цца сов., в разн. знач. наткну́ться; (прийти в соприкосновение, встретиться — ещё) натолкну́ться, набрести́;
н. на цвік — наткну́ться на гвоздь;
н. на плот — наткну́ться (натолкну́ться) на забо́р;
н. на перашко́ду — наткну́ться (натолкну́ться) на препя́тствие;
н. на след — набрести́ на след
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Апіса́ць ’ссячы шкуру пісягамі’ (Жд.). Пэўна, не проста пераноснае ўжыванне дзеяслова, але кантамінацыя з *апісяжыць, *апісажыць < пісяжыць < пісяг/пісаг (Янк. I); пісяг доўгі крывавы след’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кро́пка 1 ’грыбная начынка пірага (Малч.). Гл. крапаць 2 ’начыняць, фаршыраваць’.
Кро́пка 2 ’метка, след, плямка’ (ТСБМ, Нас.). Гл. крапаць 1 і крапіць ’капаць, пырскаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трапа́ ’сцежка’ (Бяльк., Адм.), трапі́на ’тс’ (бярэз., Сл. ПЗБ), тропі́на ’тс’ (Мат. Гом.), тро́па ’сцяжынка’ (ігн., Сл. ПЗБ), трапі́нка ’тс’ (Ян.), тропі́нка ’тс’ (ТС), тропэ́на ’дарога’ (драг., Ск. нар. мовы), тро́пка ’сцяжынка’ (Нас., Байк. і Некр., Сержп. Прымхі, Др.-Падб.). Укр. тропа́, троп, тріп ’след’, ’вузкая горная сцежка’, ’шлях, кірунак’, укр. гуц. трапа́ш ’зімовая дарога, вытаптаная авечкамі’, рус. тропа́ ’сцежка, дарожка’, стараж.-рус. тропа ’шлях, дарога’, польск. trop ’след, каляіна’. Дапускаюць прасл. *tropa, відавочна, звязанае з тра́паць, тро́паць ’стукаць нагамі, тупаць’ (гл.), параўн. роднасныя лат. trapa ’натоўп, куча’, алб. trap ’сцежка’, ст.-грэч. ἀτραπός ’сцяжынка’ (Фасмер, 4, 105; Чарных, 2, 496–497; Брукнер, 577; ЕСУМ, 5, 649). Гл. таксама троп ’дарога, след’, трэп ’дарога, сцежка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
валачы́ся, ‑лакуся, ‑лачэшся, ‑лачэцца; ‑лачомся, ‑лачацеся; пр. валокся, ‑лаклася, ‑лаклося; заг. валачыся; незак.
1. Тое, што і валачыцца (у 1 знач.). // Паволі цягнуцца, сцелючыся над зямлёй. Туман валокся над лагчынамі. Чорны. З захаду валакліся калматыя сіваватыя хмары. Сабаленка.
2. Разм. Ісці з цяжкасцю, вельмі павольна; плесціся. След у след валокся воўк. Лужанін. Недзе ззаду, цяжка дыхаючы, кашляючы, валокся незнаёмец. Лупсякоў. За санкамі валачэцца прывязаная повадам карова. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)