|| наз.узыхо́д, -у, М -дзе, м. (да 1 і 3 знач.) іузыхо́джанне, -я, н. (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вкати́тьсов.
1. укаці́ць; (наверх) ускаці́ць;
2.(въехать) разг. укаці́ць;
3.(об ударе и т. п.) разг. закаці́ць; усы́паць; уляпі́ць;
4.(отметку, выговор) прост. укаці́ць, уляпі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ачэ́піны ’вясельны абрад надзявання чапца на галаву нявесты’ (ваўк., пруж., Федар.), укр.очепини. Запазычана з польск.oczepiny ад o(b)czepić ’надзець чапец’ (у XVII–XX ст., Крупянка, Formacje, 99) з больш ранняга czepić, параўн. чэш.čepiti ’надзяваць чапец нявесце’, якія лічаць вытворнымі ад czepiec, czepek, гл. Брукнер, 74; Слаўскі, 1, 116, аднак наяўнасць бел.ачапіць ’надзець наверх, палажыць’ і словаўтваральнай мадэлі тыпу заручыны (ад заручыць), агледзіны (ад аглядзець), запоіны (ад запіваць) дае падставы дапускаць самастойнае аддзеяслоўнае ўтварэнне, параўн. адназоўнікавую форму ачэпканне ’тс’ (брэсц., Раманюк, «Маладосць», 1975, 3, 158) ад ачэпка ’чапец’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лічкава́ты ’прыгожы’ (браг., Мат. Гом.). Утворана ад дзеяслова ⁺лічкаваць < лі́чка < ліцо, параўн. ст.-бел.личко ’тварык’ (XVI ст.), а таксама личковати ’памячаць, пазначаць украдзенае, апазнаную рэч’ (1541 г.) і рус.кур.личковать ’класці наверх лепшыя ўзоры тавару, вырабаў’, уладз., ніжнегар.ли́чка ’шліфаванне, паліраванне вырабаў’, дан.личко́вка ’бялілы для твару’, кур.личку́н ’багамаз, які малюе толькі твар і рукі’, укр.личкувати ’маскіраваць’, ’выгладжваць паверхню каменя ў млыне’, ’падбіраць рэчы лепшую да лепшай’, личко́ваний ’аздоблены з выгляду’, ’шліфаваны’. Усе да прасл.ličiti ’быць прыметным’, ’фарміраваць, утвараць’ (Слаўскі, 4, 247; Махэк₂, 331, Трубачоў, Эт. сл., 15, 81–82).
1. Пхаючы, падняць наверх. Узапхнуць воз па ўзгорак. Узапхнуць чамадан на верхнюю палку.
2. З цяжкасцю надзець, нацягнуць што‑н. вузкае, цеснае. Ледзь узапхнуў боты на ногі.// Надзець наспех які‑н. абутак. Узапхнуў сандалі і бягом на вуліцу.
3. Узваліць працу на каго‑н. — Ты паслухай, паслухай, што на нас гэты, гэты... узапхнуць хоча! — .. бацька гнеўна павярнуўся ўжо да Улі.Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
áufwärts
adv уго́ру; наве́рх
den Strom ~ fáhren* — плысці́ ўве́рх па рацэ́
~ gehen* — vi (s) паляпша́цца
es geht áufwärts mit ihm — ён папраўлцецца [выздара́ўлівае]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
узвалака́ццанесов., разг.
1. (с трудом всходить наверх) вста́скиваться, вта́скиваться;
2. с трудо́м встава́ть, поднима́ться; см. узвалачы́ся 2;
3.страд. взвола́киваться, вста́скиваться, вта́скиваться; с трудо́м надева́ться; напя́ливаться; см. узвалака́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
oliwa
oliw|a
ж. аліва; аліўкавы алей;
~a zawsze na wierzch wyjdzie — праўда заўсёды наверх выйдзе;
dolać ~y do ognia — падліць алею ў агонь
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
1. Падняць наверх што‑н. цяжкае, грувасткае; усцягнуць. Узвалачы мех на воз. □ Нехта вулей узвалок на верхавіну.Лобан.// Намагаючыся, з цяжкасцю ўзвезці куды‑н. Але вось конь узвалок сані на горку і пайшоў лягчэй, мы нават пачалі адставаць.Дамашэвіч.
2. З цяжкасцю паставіць на ногі. Леапольд Гушка сяк-так узвалок каня на ногі і павёў дадому.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)