Verbum

анлайнавы слоўнік

усё ¹,

гл. увесь.

усё ², прысл.

1. Увесь час, заўсёды, пастаянна. Ён усё ў раз’ездах. Ён усё заняты. Ява ўсё злуецца. □ Іду, іду Па маёвым лесе, І ўсё мне здаецца: Вось-вось распукнецца Сэрца Мільёнамі ландышаў. Кірэенка.

2. Да гэтага часу, яшчэ і цяпер. Ён усё яшчэ вучыцца. □ Андрэя ўсё не было, і маці яшчэ больш занепакоілася аб сыне. Дуброўскі.

3. Толькі, выключна. Усё ты вінаваты. Справа расстроілася, і ўсё з-за вас.

4. У спалучэнні са словамі, якія абазначаюць змену прыметы або нарастанне прыметы. Вецер усё мацнее. Тэмпература паветра, усё павялічваецца. Усё больш і больш змяркалася. □ Сурова слухала бажніца модлы, А шум банкету ліўся ўсё гучней. З. Астапенка.

5. У спалучэнні з вышэйшай ступенню і злучнікам «чым» служыць для ўзмацнення проціпастаўлення. Занятак не вельмі што, але ўсё лепш, чым сядзець склаўшы рукі.

6. Аднак, тым не менш. Як ён ні стараецца, а ўсё не атрымліваецца добра.

•••

Усё ж; і ўсё ж — усё-такі, тым не менш. [Маці:] — Прырасла ты, Наташа, да свайго гэтага агароду моцна, а парваць з ім усё ж давядзецца. Асіпенка. І ўсё ж цуда адбылося. Капсуль разарваўся тады, калі дасталі яго з міны. Гроднеў.

Усё ж такі — тое, што і усё ж. І ўсё ж такі па нечым другім, невядомым і не распазнаным, было відаць, што.. [К. Чорны] слухае. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хрыбе́т, ‑бта, М ‑бце, м.

1. Пазваночнік чалавека, жывёлы або рыбы. Поўсць на высокім хрыбце непрыгожа ўскудлачаная, брудна-бурая, а пад шыяй вісіць клоччам, як бывае вясной, калі звер ліняе. Шамякін. Абодва бакі жэраха пакрыты бліскучай серабрыстабелай луской, якая на самым хрыбце афарбавана ў шэры і нават цёмны колер. Матрунёнак. [Чабаноўскі] абапёрся на яе плячо. Ядзя абхапіла рукой яго спіну, праз тонкі шынель адчувала востры хрыбет. Асіпенка. // перан. Аснова, апора, касцяк. Магутнай партыі падмурак, Яе хрыбет і дыктатура, Яе граніт — рабочы клас. Бялевіч.

2. Разм. Спіна (у чалавека або жывёлы). Пад зялёным хмызам Церлася хрыбтом, Хмыз бязрогім, лысым Кратала ілбом [ласяня]. Калачынскі. [Андрэй:] — А я нагой у хрыбет [вартавога], а рукой на рэгулятар. Лынькоў.

3. перан. Верхні край чаго‑н. (хвалі, страхі і пад.). На страсе, на самым хрыбце, селі два белыя галубкі і сядзяць, нікуды не хочуць ляцець. Пестрак. Вецер грае на прасторы, На хрыбтах імглістых хваль. Бядуля.

4. Рад гор, якія працягнуліся ў адным кірунку; горны ланцуг. Горны хрыбет. □ Раптам шлях засланілі хрыбты Алатау, Ля падножжа — у яблынях Алма-Ата. Панчанка. Унізе зялёная даліна, кветкі, сцюдзёная вада ў шумлівай рачулцы, а ўзнімеш вочы — не верыцца: хоць смаліць сонца, а вунь на хрыбтах снегавыя шапкі. Гроднеў. Над Аюдагам — над Мядзведзь-гарою — Хрыбет увесь імглой завалакло. Караткевіч.

•••

Спінны хрыбет — пазваночнік.

Ламаць хрыбет гл. ламаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

approach

[əˈproʊtʃ]

v.t.

1) падыхо́дзіць, набліжа́цца; пад’яжджа́ць; падступа́ць

Troops approached the town — Во́йскі падступі́лі да го́раду

to approach a problem — падыйсьці́ да пыта́ньня

2) быць падо́бным, быць наблі́жаным да чаго́

The wind is approaching a gale — Ве́цер перахо́дзіць у бу́ру

3) рабі́ць прапано́ву, пачына́ць перамо́вы

to approach someone with a suggestion — зрабі́ць не́каму прапано́ву

v.i.

1) збліжа́цца, надыхо́дзіць

Winter approaches — Надыхо́дзіць зіма́

2) насо́ўвацца

3) падступа́цца

1) надыхо́д -у m., набліжэ́ньне n.

the approach of night — надыхо́д но́чы

2) до́ступ -у да каго́-чаго́, падыхо́д -у m.

The approach to the house was a narrow path — Падыхо́д да ха́ты быў па вузко́й сьце́жцы

3) прыбліжэ́ньне, набліжэ́ньне n.

4) падыхо́д -у, мэ́тад -у m.

•

- approaches

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

shift

[ʃɪft]

v.t.

1) перасо́ўваць (на і́ншае ме́сца); перадава́ць (друго́му); пераклада́ць (у другу́ю руку́); зьмяня́ць

He shifted the heavy bag from one hand to the other — Ён перакла́ў цяжкі́ мех з аднае́ рукі́ ў другу́ю

2) сьпі́хваць (адка́знасьць)

3) замяня́ць (дэкара́цыю на сцэ́не)

4) пазбаўля́цца

5) мяня́ць ху́ткасьць аўтамабі́ля

v.i.

1) зьмяня́цца

The wind has shifted to the southeast — Ве́цер зьмяніўся на паўдзённа-ўсхо́дні

2) махлява́ць, рабі́ць змо́ву

3) спраўля́цца, дава́ць сабе́ ра́ды

1) зьме́на f.

night shift — начна́я зьме́на

2) зрух -у m., перамяшчэ́ньне n.

3) хі́трыка f., вы́крут, спо́саб -у m.

to try every shift — прабава́ць усі́х спо́сабаў

4) Geol. касо́е зрушэ́ньне

•

- make shift

- shift the blame

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

blow

[bloʊ]

1) уда́р -у m.

a blow with a fist (hammer) — уда́р кулако́м (малатко́м).

2) няшча́сьце n., уда́р -у m. (лёсу)

3) рапто́ўны напа́д (на во́рага)

•

- at one blow

- come to blows

- strike a blow for

[bloʊ]

v., blew, blown, blowing; v.i.

1) дзьмуць, дзьму́хаць; ве́яць (пра ве́цер)

2) не́сьціся

Dust blew across the road — Праз даро́гу нёсься пыл

3) граць на духавы́м інструмэнце; сьвіста́ць, гудзе́ць

The whistle blows at noon — Сьвісто́к сьві́шча апаўдні́

4) сапці́, ця́жка ды́хаць

5) informal хвалі́цца, выхваля́цца

6) перагара́ць (пра электры́чны ко́рак, засьцерага́льнік)

v.t.

1) хіста́ць

The wind blew the curtains — Ве́цер хіста́ў фіра́нкі

2) разьдзіма́ць

to blow the fire into flame — разьдьму́ць аго́нь

3) прадзіма́ць

4) выдзіма́ць

to blow glass — выдзіма́ць шкляны́я вы́рабы

5) падрыва́ць

6) пла́віць

7) Sl.

а) раскіда́ць, ма́рна тра́ціць, марнатра́віць (гро́шы)

б) выдава́ць гро́шы на каго́

I’ll blow you to dinner tonight — Я сёньня зафунду́ю табе́ абе́д

8) Sl. парто́ліць; блы́таць

The actress blew her lines — Акто́рка паблы́тала свае́ сло́вы

1) по́дых -у m.; паве́ў -ву m. (ве́тру)

2) дзьму́ханьне n.

3) віху́ра f.

Last night’s big blow did a lot of damage — Учо́рашняя вялі́кая віху́ра нарабі́ла шмат шко́ды

4) хвальба́ f., самахва́льства n.

•

- blow hot and cold

- blow in

- blow off

- blow on

- blow one’s nose

- blow out

- blow over

- blow the whistle

- blow up

- blown with pride

III

[bloʊ]

1) цьвіце́ньне, квітне́ньне n.

2) цьвет -у m.

v.i. blew, blown

распуска́цца, зацьвіта́ць; цьвісьці́, квітне́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

не́сці I несов.

1. в разн. знач. нести́; (убытки — ещё) терпе́ть;

н. дзіця́ на рука́х — нести́ ребёнка на рука́х;

н. адка́знасць — нести́ отве́тственность;

н. ва́рту — нести́ карау́л;

н. пакара́нне — нести́ наказа́ние;

н. культу́ру ў ма́сы — нести́ культу́ру в ма́ссы;

н. лухту́ — нести́ вздор;

2. (увлекать за собой) нести́, уноси́ть, мчать;

ве́цер нясе́ пыл — ве́тер несёт пыль;

3. безл. (о холоде, запахе и т.п.) тяну́ть; нести́;

4. разг. держа́ться, держа́ть себя́;

высо́ка сябе́ н. — держа́ться (держа́ть себя́) высокоме́рно;

◊ нясе́ як з бо́чкі — несёт (тя́нет) как из бо́чки;

н. свой крыж — нести́ свой крест;

куды́ но́гі нясу́ць — куда́ но́ги несу́т

не́сці II несов. (класть яйца — о птицах) нести́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

адагна́ць, адганю, адгоніш, адгоніць; зак., каго-што.

1. Сілай або пагрозай прымусіць адысці ад каго‑, чаго‑н., перамясціцца. Адагнаць сабаку. □ Мухі і сляпні Не давалі спакою каню, атакуючы яго з усіх бакоў, і Марцін час ад часу саскокваў з драбінкі, каб адагнаць іх. Мележ. Карніцкаму не спадабалася, як ваююць Барсук і Віхор. Адзін падсцерагаў акупантаў каля сваіх зямлянак і нікуды не вылазіў, другі стараўся, колькі ў яго ставала сілы, адагнаць ворага ад сябе як мага далей. Паслядовіч. // Перамясціць (ветрам, плынню і пад.). Баіцца ён [дзядуля], каб не сплылі [дзеці] на чоўнах тых далёка, — адгоніць вецер караблі ў акіян шырокі. Дубоўка. // перан. Пазбавіцца ад чаго‑н. (ад якіх‑н. думак, пачуццяў, унікнуць якога‑н. фізічнага стану). Каб адагнаць сон, яна [Марылька] устала, прабеглася па беразе, аднак праз нейкі час паўтарылася тое ж самае. Кулакоўскі.

2. Адвесці, загнаць каго‑, што‑н. у якое‑н. месца. [Жылінскі:] — Мяне амаль кожную гадзіну завуць да тэлефона і ўсё пытаюцца, колькі я трактараў адагнаў на станцыю і пагрузіў на платформы. Сіўцоў. // Вярнуць, прымаць, адвесці на ранейшае месца. Адагнаць машыну ў гараж. □ Васіль падвёз Ніну да самага яе двара, потым адагнаў каня на канюшню, распрог і пайшоў дадому. Гаўрылкін.

3. Разм. Аддзяліць, праводзячы баразну, мераючы; адсякаючы, адшчэпліваючы, адбіць. Пойдзем разам з намі сёння, На узгорку, пры, гайку, Пяць гектараў мы адгонім, На цябе і на дачку. Броўка.

4. Спец. Здабыць шляхам перагонкі. Адагнаць шкіпінар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крыло́, ‑а́; мн. кры́лы (з ліч. 2, 3, 4 крылы́), крыл і кры́лаў; н.

1. Орган у птушак, насякомых і некаторых млекакормячых, які служыць для лятання. Нізка над галовамі пралятае варона, ляніва махае крыламі. Асіпенка. А там, дзе буслікі ўздужалі, Іх пачынаюць вабіць далі; Яны пачулі ў сабе сілы, Яны разводзяць ужо крылы, ўгару на локаць падлятаюць, Паветра ловяць, разграбаюць. Колас.

2. Плоская паверхня самалёта, якая падтрымлівае яго ў паветры. [Дождж] барабаніў па фюзеляжы, па крылах самалёта. Шамякін.

3. Лопасць ветранога млына або параходнага вінта. Паўднёвы вецер рухава ганяў крылы ветрака, лапатаў ветразямі. М. Ткачоў.

4. Покрыўка над колам аўтамабіля, веласіпеда і пад. для засцярогі ад пырскаў вады і гразі. Аднастайна парыпвала машына, злёгку засталася па выбоінах, манатонна пастуквалі каменьчыкі па крыле, шархацелі па ім пясчынкі, дарожная жарства. Лынькоў.

5. У невадзе — кожная з дзвюх бакавых частак сеткі, якія знаходзяцца з абодвух бакоў куля.

6. Бакавы корпус або бакавая частка пабудовы. У левым крыле будынка — фінансавы аддзел, бухгалтэрыя. Навуменка.

7. Правая або левая частка строю, баявога парадку войска; фланг. Прыйшлося некалькі разоў кінуцца ў атаку і адбіць пяхоту, якая загінала з правага крыла. Маўр.

8. Крайняя (левая або правая) групоўка якой‑н. палітычнай арганізацыі, буржуазнай партыі. Левае крыло англійскай лейбарысцкай партыі.

•••

Апусціць крылы гл. апусціць.

Пад крылом у каго — пад чыёй‑н. апекай (жыць, знаходзіцца і пад.).

Падрэзаць крылы гл. падрэзаць.

Схаваць пад крыло гл. схаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

парва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., што.

1. Моцна нацягнуўшы або рыўком раздзяліць на часткі, разарваць. Парваць вяроўку. □ Весялей трэба йграць, хоць бы й струны парваць, Хоць і сам мо вяселлю не рад. Чарот.

2. Разарваць на часткі, падраць. З дна куфра [Назарыха] дастала старыя льняныя абрусы і парвала на пялёнкі. Б. Стральцоў. Ліст сябра.. [Смачны] парваў і кінуў кавалачкі ў пячурку. Галавач. / Пра хмары. І раптам той жа вецер, які ўчора наганяў на людзей нуду, за ноч парваў на дробныя кавалачкі хмары, загнаў іх некуды за небасхіл і сам там жа знік. Сергіевіч.

3. Падраць, нарабіць дзірак. Плішчылася .. [Марылька], плішчылася праз гушчэчу, усё адзенне на сабе парвала. Якімовіч.

4. Пашкодзіць; падарваць. [Міхал:] Наладую падводы толам, парву немцу жалезку ад Віцебска аж да самай Оршы... Кучар.

5. перан.; і з кім-чым. Спыніць, кончыць (сувязі, адносіны і пад.). Парваць знаёмства. Парваць з кампаніяй. □ Адзінокі, бо парваў усе адносіны з сям’ёй, разлучаны з блізкімі, .. [Давід] не сумаваў, не тужыў, як іншыя. Машара.

6. каго. Пакусаць (пра сабаку, ваўка і пад.). [Сцёпа] добра ведаў, што Рыгорка і кроку не зробіць. Інакш Палкан парве яго. Курто.

7. Сарваць усё, многае. [Лукаш:] — Каб не я, то ўвесь ваш боб парвалі б, далібог праўда. Лобан.

8. і без дап. Рваць некаторы час.

•••

Жылы парваць — надарвацца ад цяжкай працы.

Нервы парваць — папсаваць нервы моцным напружаннем.

Парваць жывот (жывата) — тое, што і надарваць жывот (жываты) (гл. надарваць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

со́нца, ‑а, н.

1. Цэнтральнае нябеснае цела Сонечнай сістэмы, якое з’яўляецца гіганцкім вогненным шарам, што вылучае святло і цяпло. Вярчэнне Зямлі вакол Сонца. □ Сонца падымалася неяк марудна, раса ападала паволі. Колас. Вызначаючы кароткі начны шлях.. летняга сонца, на поўначы святлела паласа .. зары. Брыль. Стала душна, як толькі ўзышло сонца. Самуйлёнак.

2. Святло, цяпло, якое вылучаецца гэтым свяцілам. Загараць на сонцы. Сушыць на сонцы. □ Уся вуліца была заліта першым сонцам. Чорны. Маёр.. з асалодай падстаўляе сонцу мускулістыя рукі і грудзі. Брыль. Прыжмурыўшыся ад яркага паўдзённага сонца, Васіль зірнуў на неба. Якімовіч. // Пра сонечнае надвор’е. Заўтра будзе сонца і вецер. Бядуля.

3. перан. Пра што‑н., што з’яўляецца крыніцай жыцця, шчасця каго‑, чаго‑н. Сонца свабоды заззяла Краю лясоў і балот. А. Александровіч. Украіна і Беларусь, як і ўсе рэспублікі Савецкага Саюза, расквітнелі пад сонцам новага жыцця, народжанага рэвалюцыяй. Бярозкін. // Пра таго, хто з’яўляецца прадметам пакланення, захаплення. І ўжо з Сімбірска крочыў чалавек Насустрач сонцу, каб ярчэй заззяла. І сам ён сонцам стаў для нас навек, Нам імя Ленін Самым родным стала. Прыходзька.

4. Цэнтральная планета іншых планетных сістэм.

5. Пэўны пакрой спадніцы.

6. Гімнастычнае практыкаванне на турніку.

•••

Да сонца, з сонцам (устаць, падняцца і пад.) — да ўсходу сонца, да святла; вельмі рана.

Месца пад сонцам гл. месца.

Па сонцы — арыентуючыся на сонца, вызначаючы шлях па месцазнаходжанню сонца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)