1. Злучыць з чым‑н., дадаць да чаго‑н. Прылучыць да кампаніі. □ [Паніч:] Мне гэту сялібу трэба прылучыць да двара.Купала.// Уключыць у склад чаго‑н. (якога‑н. населенага пункта, дзяржавы). Прылучыць новы раён да горада.
2.дачаго. Пазнаёміць з чым‑н., увесці ў што‑н., далучыць да чаго‑н. Упоцемку, не запальваючы святла, хлопцы спрачаюцца, прыкідваюць, каго са знаёмых людзей можна прылучыць да патайной работы.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.што. Плетучы, далучыць, прымацаваць што‑н. да чаго‑н., уплесці ў што‑н. Прыплесці драціну ў вяроўку.
2.перан.; каго-што. Разм. Ублытаць, умяшаць каго‑н. у што‑н. У справу прыйшлося прыплесці Серафіма Сараўскага.Колас.//Дадаць у гаворцы, расказе што‑н. прыдуманае або лішняе. «Навошта я хлушу? — думаў .. [Валік], седзячы за партай. — Для чаго прыплёў гэтыя вочы?»Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ска́заны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад сказаць.
2.узнач.наз.ска́занае, ‑ага, н. Тое, што вымаўлена кім‑н.; словы, якія сказаў хто‑н. Спахапіўшыся, паспрабавала [Марыя] змякчыць тон, перайначыць сэнс сказанага.Кулакоўскі.Але Валодзя не звярнуў на сказанае ніякай увагі.Даніленка.Тут усё настолькі дакладна і разумна, што дадаць да сказанага.. нічога нельга.«Полымя».
•••
Не ў гнеў (крыўду) хай будзе сказанагл. быць.
Сказана — зроблена — слова не разыходзіцца са справай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дре́гка ’дрогка, труска’ (Бяльк.). Гл. дро́гкі. Лексема з беларускай тэрыторыі з вакалізмам «е» не прыводзіцца наогул у падрабязным этымалагічным слоўніку прасл. мовы (гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 138, дзе пад праформай *drъgъkъjь прыводзіцца толькі бел.дро́гкі і рус.смал.дре́хкий). Але ўсё сведчыць аб тым, што і формы з вакалізмам «о», і формы з вакалізмам «е» канцэнтраваліся фактычна на беларускай этнічнай тэрыторыі, г. зн. што прасл. лексема *drъgъkъjь (можна дадаць і яе варыянт *drьgъkъjь) з’яўляецца праславянскім дыялектызмам бел. мовы, што вельмі важна для гісторыі праславянскіх дыялектаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Калоддзе ’калоды, бярвенне’ (БРС, ТСБМ, Нас., Шат.), калодздзя ’тс’ (Сл. паўн.-зах.), калодзье (ТС). Сюды ж зафіксаванае Насовічам колодзико ’невялікія абрубкі дрэва’ і, магчыма, наступная лексема ў Радчанкі, 240: «Тольки буду по снитку ходить, По снитку, по лебеду, По колодью, по выколодью». Слаўскі (2, 259) звяртае ўвагу на магчымасць рэканструкцыі праслав.koldbje на базе польск.kłodzie, чэш.мар.kládi, укр.колоддя, бел. фіксацыі (у Насовіча), славен.kládje. Да гэтых прыкладаў неабходна дадаць і рус.смал., арханг., анеж. і інш. колодье (ёсць і форма колодьё) ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыпра́віць ’пакласці прыправу; дадаць што-небудзь; прыладзіць, прымацаваць’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр.), ’прыгатаваць’ (шальч., Сл. ПЗБ), прыпра́ўка ’прыробка; прыладжванне, прымацоўванне’ (ТСБМ, Байк. і Некр.), ст.-бел.прыправити ’падрыхтаваць, зрабіць’. Рус.приправля́ть, припра́вить ’дадаваць (у ежу)’; ’выконваць разнастайныя работы па гаспадарцы’; ’майстраваць, прыладжваць’, укр.припра́вити ’прымацаваць, прыладзіць’; ’прыправіць’, польск.przyprawić ’прыладзіць, прымацаваць; прыправіць ежу’, чэш.připraviti ’падрыхтаваць; уладкаваць’, славац.pripraviť ’тс’, серб.-харв.припра́вити, славен.pripraviti ’тс’, балг.припра́вям ’дадаваць (у ежу)’. Прыставачны дэрыват ад *praviti, гл. пра́віць1, г. зн. ’падрыхтоўваць як належыць’. Усходнеславянскія і польскія значэнні агульнаславянскага дзеяслова семантычна проціпастаўлены паўднёваславянскім і славацкаму.
1. Пакласці на што‑н., наблізіць да сутыкнення з чым‑н. Маці прыклала да галавы дзеду намочаную халодную хустачку, і дзед паспакайнеў, пачаў дыхаць раўней.Хомчанка.[Майбарада] непрыкметна прыклаў палец да вуснаў, што значыла маўчы і згаджайся.Шамякін.Шашура прыклаў вуха да рэйкі — ці не ідзе поезд.Мележ.// Паклаўшы што‑н. зверху, прыціснуць. Прыкласці сыр каменем.//чым. Пакрыць, абкласці чым‑н. з мэтай лячэння. Прыклала да раны бабуля Гаючыя лекі з травы.Смагаровіч.
2.Дадаць, далучыць да чаго‑н. Прыкласці да заявы даведку з месца жыхарства. Прыкласці да дакументаў фотакартку. □ Запоўніць лепш анкету, Прыкласці біяграфію, Чым скласці кнігу гэту.Вітка.//Разм. Прыдумаць, дадаць ад сябе (пры пераказе чаго‑н.).
3. Накіраваць дзеянне чаго‑н. на што‑н., выкарыстаць з якой‑н. мэтай. Прыкласці ўсе намаганні. Прыкласці веды. □ — Старанна нам не пазычаць, абы знайшлося, дзе яго прыкласці, — адказаў Даніла.Пальчэўскі.Сходы на фронце заўсёды выклікалі ў Язэпа прыліў сіл, энергіі і празрыстую яснасць, як і куды прыкласці гэтую сілу.Асіпенка.
•••
Прыкласці рукідакаго-чаго — тое, што і прылажыць рукі дакаго-чаго (гл. прылажыць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)