дро́бны гандля́р Kléinhändler m -s, -, Krämer m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
бакале́я
(тур. bakalie, ад ар. bak kal = гандляр харчовымі таварамі)
сухія харчовыя тавары (чай, цукар, кофе, мука, крупы, сушаныя фрукты і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
меркантылі́зм
(фр. mercantilisme, ад іт. mercante = гандляр)
1) эканамічная палітыка перыяду ранняга капіталізму (15—18 ст.), якая адлюстроўвала інтарэсы гандлёвага капіталу;
2) перан. схільнасць да нажывы, гандлярства.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
са́льнік, ‑а, м.
1.Спец. Тлушчавая складка брушыны, якая з’яўляецца абаронным органам брушной поласці.
2.Спец. Прыстасаванне для герметызацыі адтулін, праз якія праходзяць рухомыя часткі механізмаў — валы, штокі і пад. На рамонце не хапае волава для сальнікаў.Шынклер.
3.Разм.Гандляр салам. [Шпулькевіч] вярнуўся ў Мінск.., а тады адразу стаў сальнікам. Набыў ён каня .. і ад’язджаў купляць затанна свінні часта вёрст пяцьдзесят і больш ад Мінска.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
slaver
I[ˈslævər]1.
v.
сьліні́ць, сьліня́віць
2.
n.
1) сьлі́на f.
2) сьліня́васьць f.
II[ˈsleɪvər]
n.
1) гандля́р раба́мі
2) карабе́ль з раба́мі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
цяць, тну, тнеш, тне; тнём, тняце; пр. цяў, цяла, ‑ло; заг. тні; зак.каго-што і без дап.
1. Ударыць, даць чым‑н. Каманду пастроілі і загадалі: «Марш!» Калі ж яна не скранулася з месца, былы гандляр яйкамі з бабскім віскам кінуўся на першага ў крайняй двойцы і з маху цяў яму прыкладам у грудзі.Брыль.
2. Балюча ўкусіць. Сабака моцна цяў за нагу. □ Блыха тне чалавека, ды і схаваецца ў кажушнай воўне.Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гайда́р, гайда́й ’паганяты жывёлы’ (палес., Выгонная Л. Ц., вусн. паведамл.), гайда́й, гойда́й ’гандляр коньмі’ (лун., Шатал.). Параўн. Вяр.-Крыв.гайдай у песнях (Дзмітр.). Як відаць з геаграфіі слова, у бел. мове яно вядома толькі на поўдні. Укр.гайда́р(ь), гайдай ’пастух авечак’ (агляд іншых форм гл. у Рудніцкага, 528). Як мяркуе Рудніцкі (там жа), мабыць, ад выклічніка га́йда́ (цюрк.). Гэта этымалогія ёсць ужо ў Цімчанкі. Слоў гайда́р, гайда́й няма, здаецца, у рус. мове (няма ў Даля і ў СРНГ). Можна думаць, што гэтыя словы ўтварыліся ва ўкр. мове (параўн. і ўкр. прозвішча Гайда́й, Гайда́р).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́ндаль (БРС, Касп.), га́ндэль (Нас.). Ст.-бел. (з XVI ст.) гандель (гл. Булыка, Запазыч., 78). Укр.дыял.га́ндель, ге́ндель. Запазычанне з польск.handel ’тс’. Гл. падрабязна Слаўскі, 1, 400. Польск. слова ў XVI ст. было ўзята з ням.Handel ’тс’ (да дзеяслова handeln); Слаўскі, там жа. З ням.handeln ’гандляваць’ запазычана польск.handlować. Адсюль, як лічыць Слаўскі (там жа), узята бел.гандлява́ць (Нас., Шат.), укр.гандлюва́ти, гендлюва́ти (гандлевати было ўжо ў ст.-бел. помніках; гл. Булыка, Запазыч.). Бел.гандля́р (БРС, Шат., Касп.; няма ў Булыкі, Запазыч.), укр.гендля́р (магчыма, як мяркуе Слаўскі, там жа, праз польск. мову: польск.handlarz) таксама ўзяты з ням.Händler (да handeln).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліхвя́р ’кулак’ (Яруш.), ’хто прычыняе людзям няшчасце’ (пух., Жд. 2), ’той, хто бярэ вельмі высокія, недазволеныя законам працэнты за пазычаныя грошы’ (ТСБМ), укр.лихва́р, лихвʼя́р, ст.-рус.лихварь (XVII ст.), польск.lichwiarz, в.-луж.lichwar, чэш.lichvář ’тс’, славац.lichvár ’гандляр скацінай’; серб.-харв.ли̏хвар, славен.lihvár, макед.лихвар, балг.лихва́р. Прасл. форма lixvarь, якая абыходзіць да прасл.lixva ’пазыка грошай пад працэнты’ (Слаўскі, 4, 236). Апошняе — запазычанне з гоц.leiƕva ’пазыка’, leiƕan ’пазычаць’, ст.-в.-ням.lîhan ’тс’ (Бернекер 1, 717; Фасмер, 2, 504–505; Слаўскі, 4, 233–235). Магчыма, аднак, і поўнае запазычанне з герм.*leihwarja‑ ’пазыкадаўца’ (Трубачоў, Эт. сл., 15, 99).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ры́ла, ‑а, н.
1. Выцягнутая пярэдняя частка галавы ў некаторых жывёл; лыч. Носам хмыкнула Хаўроння, Адвярнула рыла, Рада тым, што дзівака Лоўка абхітрыла.Дзеружынскі.
2. Верхняя або пярэдняя выцягнутая частка чаго‑н. З кішэні капота тырчала куртатае рыла бутэлькі.Асіпенка.Юрка пачуў, як зноў яму балюча ткнулі ў плечы рылам аўтамата, што тупым і цяжкім жалезным прутам.Пташнікаў.Кулямётчыкі павярнулі тупое рыла «максіма» на коннікаў.Хомчанка.
3.Груб. Твар чалавека. — У цябе ж не твар, а такое зладзейскае рыла, якога свет не бачыў!Чорны.
•••
Ні вуха ні рылагл. вуха.
Суконнае рыла (уст.) — гандляр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)