абслу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Вызначыць на слых стан унутраных органаў. Абслухаць хворага. □ Трэба ўсіх хворых уважна прыняць, Што папрыходзілі з розных бакоў, Добра абслухаць І кожнаму даць Ці мазі, Ці кропель, Ці парашкоў. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падлічы́ць, ‑лічу, ‑лічыш, ‑лічыць; зак.
Палічыўшы, вызначыць суму, колькасць каго‑, чаго‑н.; падвесці вынікі. Сільчанка ўстаў з-за стала, каб падлічыць узнятыя рукі. Мележ. Стоячы каля хаты, Канстанцін Міхайлавіч падлічыў, колькі год пасаджаным яго рукамі дрэвам. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
upatrzyć
зак.
1. нагледзець;
upatrzyć sobie — нагледзець для сябе;
2. вызначыць; угледзець
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вы́слухаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Уважліва паслухаць, успрыняць сказанае. Выслухаць скаргу. Выслухаць параду. □ Спаважна выслухала настаўніца шчырыя словы. Мурашка.
2. Слухаючы, вызначыць стан некаторых унутраных органаў. Выслухаць работу сэрца. □ Урач выслухаў хворую і нахмурыўся. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ва́ртасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Каштоўнасць, цана грашовага знака.
Аблігацыя вартасцю ў дзесяць рублёў.
2. Кошт чаго-н. у грашовых адзінках.
Вызначыць в. рэчы.
3. Колькасць грамадска неабходнай працы, затрачанай на вытворчасць тавару і ўвасобленай у гэтым тавары (спец.).
Прыбавачная в.
Спажывецкая в.
Менавая в.
Закон вартасці.
|| прым. ва́ртасны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).
Вартасныя паказчыкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пры́ма ’падмурак; першае звяно зруба’ (Сл. рэг. лекс.). Семантыка, безумоўна, звязана з запазычаннямі, якія працягваюць лац. ж. р. prīma ’першая’, але шляхі пранікнення слова ў гаворку вызначыць цяжка. Параўн. зафіксаванае ў тым жа рэгіёне прымапрэ́ля ’першае красавіка’ (шчуч., Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апанятава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
У прысутнасці панятых вызначыць памеры і ступень якой‑н. шкоды, скласці акт. [Ляснік Якаў:] — Гэтакую сасонку зваліць. Каб заўтра квіток купіў у канторы, а то прыйду апанятую! Лобан. — Апанятаваць тое ворыва трэба, — прапанаваў Якім. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нівелі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., каго-што.
1. Спец. Вызначыць (вызначаць) вышыню пунктаў зямной паверхні над узроўнем мора або адносна якой‑н. пэўнай вышыні. Нівеліраваць мясцовасць.
2. перан. Знішчыць (знішчаць), згладзіць (згладжваць) розніцу паміж кім‑, чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валюме́тр
(ад лац. volumen = аб’ём + -метр)
прыбор для вызначэння аб’ёму матэрыялу (напр. ваты), калі нельга вызначыць яго апусканнем гэтага матэрыялу ў ваду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
zakwalifikować
зак. кваліфікаваць; вызначыць кваліфікацыю;
zakwalifikować do drużyny olimpijskiej — залічыць ў алімпійскую каманду
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)