вы́значыць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. вы́значу вы́значым
2-я ас. вы́значыш вы́значыце
3-я ас. вы́значыць вы́значаць
Прошлы час
м. вы́значыў вы́значылі
ж. вы́значыла
н. вы́значыла
Дзеепрыслоўе
прош. час вы́значыўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вы́значыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.

1. што і з дадан. Распазнаць, высветліць, разабрацца ў чым-н., дакладна ўстанавіць.

В. прычыну.

В. адлегласць.

В. вугал (вылічыць).

2. што. Выявіць сутнасць, раскрыць змест чаго-н.

В. творчы метад пісьменніка.

В. новае навуковае паняцце.

3. каго-што. Загадзя прызначыць або намеціць наперад.

В. дзяжурных.

В. далейшыя планы.

4. што. Устанавіць, назначыць.

В. сродкі на будаўніцтва.

В. меру пакарання.

5. што. Абумовіць сабой, з’явіцца прычынай чаго-н.

Добрая падрыхтоўка вызначыла поспех.

6. што. Абазначыць якім-н. чынам.

В. мяжу тычкамі.

|| незак. вызнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вызначэ́нне, -я, н. (да 1—4 і 6 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́значыць сов.

1. (выяснить, установить) определи́ть;

в. адле́гласць — определи́ть расстоя́ние;

в. абавя́зкі — определи́ть обя́занности;

2. (раскрыть содержание чего-л.) определи́ть;

в. прадме́т палітэкано́міі — определи́ть предме́т политэконо́мии;

3. (обусловить, предопределить) определи́ть;

4. обозна́чить;

в. мяжу́ ты́чкамі — обозна́чить межу́ ве́хами;

5. вы́делить;

в. сро́дкі на будаўні́цтва — вы́делить сре́дства на строи́тельство;

6. (меру наказания) определи́ть;

7. (указать направление, путь) наме́тить; предопредели́ть, предначерта́ть, предвосхити́ть, предреши́ть;

в. шлях дале́йшага развіцця́ — наме́тить путь дальне́йшего разви́тия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́значыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.

1. і з дадан. сказам. Распазнаць, высветліць што‑н. невядомае, няяснае. Вызначыць прычыну. □ Вартавы драмаў, утуліўшы галаву ў калені, і вызначыць, хто ён — немец ці наш, было цяжка. Лупсякоў. // Разабрацца ў чым‑н., усвядоміць сабе. Вызначыць сваё становішча. // Дакладна ўстанавіць што‑н. Вызначыць цэны. Вызначыць адлегласць. □ [Ганна Аляксандраўна:] — Пакуль доктар не вызначыць хваробы, ён не пачынае лячыць. Ваданосаў. Маракі казалі, што па тым, як сядзяць чайкі, можна вызначыць напрамак ветру з дакладнасцю да градуса. М. Стральцоў.

2. Выявіць сутнасць, раскрыць змест чаго‑н.; ахарактарызаваць. Вызначыць творчы метад пісьменніка. Вызначыць прадмет палітэканоміі.

3. Загадзя прызначыць, назначыць. Штаб атрада не вызначыў ..[Міколу] на гэту аперацыю — у групу падбіраліся перш за ўсё тыя партызаны, якія добра ведалі мясцовасць. Якімовіч. // Намеціць наперад кірункі, шляхі развіцця. Любіў Міхаіл Іванавіч Брагінец у выхадны дзень прайсціся ў поле ці лес, пабыць адзін на адзін са сваімі думкамі і парамі, падагуліць зробленае, вызначыць далейшыя планы. Гурскі.

4. З’явіцца прычынай чаго‑н., абумовіць сабою што‑н. У гэты перыяд адбылася падзея, якая вызначыла мой далейшы жыццёвы шлях. Крапіва.

5. Абазначыць якім‑н. чынам. Вызначыць мяжу слупкамі. □ Доўга яны [жанчыны] вазіліся ля сукенкі, прымаючы ўсе магчымыя захады, каб як мага яскравей вызначыць талію. Корбан.

6. Выдзеліць, прызначыць што‑н. для каго‑, чаго‑н. Вызначыць сродкі на будаўніцтва. □ Крушынскі вызначыў для каваля кавалак зямлі. Бядуля.

7. Вынесці рашэнне, пастанову. Вызначыць меру пакарання.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вызнача́ць, вы́значыць

1. (высветліць невядомае) ergründen vt, klárstellen аддз. vt, (áuf)klären vt, ins Réine bríngen*;

2. (устанавіць) bestímmen vt, féststellen аддз. vt;

вы́значыць тэ́рмін die Frist bestímmen;

вы́значыць узро́ст das Álter (áb)schätzen;

3. (абумовіць) bedíngen vt, hervórrufen* vt;

вы́значаны bedíngt (чым-н. durch A);

вы́значаны ча́сам zéitbedingt;

4. (абазначыць) markíeren vt, kénntlich máchen (чым-н. durch A);

5. (вынесці рашэнне, пастанову) beschlíeßen* vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вызначыць, акрэсліць

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

шука́емы, -ая, -ае.

У матэматыцы: які неабходна вызначыць, устанавіць.

Шукаемая велічыня.

Знайсці шукаемае (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лацы́раваць

‘вызначыць (вызначаць) месцазнаходжанне чаго-небудзь з дапамогай спецыяльных прылад’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. лацы́рую лацы́руем
2-я ас. лацы́руеш лацы́руеце
3-я ас. лацы́руе лацы́руюць
Прошлы час
м. лацы́раваў лацы́равалі
ж. лацы́равала
н. лацы́равала
Загадны лад
2-я ас. лацы́руй лацы́руйце
Дзеепрыслоўе
цяп. час лацы́руючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

лацы́раваць

‘вызначыць (вызначаць) месцазнаходжанне чаго-небудзь з дапамогай спецыяльных прылад’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. лацы́рую лацы́руем
2-я ас. лацы́руеш лацы́руеце
3-я ас. лацы́руе лацы́руюць
Прошлы час
м. лацы́раваў лацы́равалі
ж. лацы́равала
н. лацы́равала
Загадны лад
2-я ас. лацы́руй лацы́руйце
Дзеепрыслоўе
прош. час лацы́раваўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

часто́тнасць, -і, ж. (спец.).

Паказчык частаты (у 2 знач.) чаго-н.

Вызначыць ч. ужывання асобных слоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)