Талму́д ’звод бытавых, прававых прадпісанняў і правіл у іудзеяў’, ’вялікі рукапіс, кніга’ (ТСБМ), ’свяшчэнная кніга веруючых яўрэяў; цяжкі для разумення тэкст, пісанне’ (Скарбы), тальму́д ’свяшчэнная кніга ў іудзеяў’ (Некр. і Байк.). Ст.-бел. талмутъ, талматъ, талмотъ, толмутъ ’тс’ запазычана ў канцы XV ст. або непасрэдна з ідыш Talmud ’вучэнне; святая кніга ў габрэяў’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), або адтуль жа праз ст.-польск. talmud, talmut ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 175, 184), што да іўр. talmū́dh ’вучэнне’ < lāmádh ’вучыўся’ (ЕСУМ, 5, 509; Голуб-Ліер, 477).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
квіеты́зм, ‑у, м.
1. Містычнае, рэакцыйнае вучэнне, якое прапаведуе пакорлівасць, пасіўна-сузіральныя адносіны да жыцця.
2. Кніжн. Абыякавасць, пасіўныя адносіны да жыцця.
[Ад лац. quietus — спакойны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
этыяло́гія, ‑і, ж.
Спец.
1. Вучэнне аб прычынах і ўмовах узнікнення хвароб.
2. Прычыны, умовы ўзнікнення той ці іншай хваробы. Этыялогія інфекцый.
[Ад грэч. aitía — прычына і lógos — вучэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адвучы́ць, -вучу́, -ву́чыш, -ву́чыць; -ву́чаны; зак.
1. каго (што) ад чаго і з інф. Прымусіць адвыкнуць ад чаго-н.
А. ад курэння.
А. дзіця ад грудзей.
2. каго (што) і без дап. Закончыць вучэнне, перастаць вучыць, навучаць (разм.).
|| незак. адву́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паэ́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.
1. Тэорыя літаратуры, вучэнне аб паэтычнай творчасці.
2. Раздзел тэорыі літаратуры, які вывучае структуру і творчыя прыёмы паэтычных твораў, іх форму і прынцыпы аналізу.
3. Паэтычная манера, уласцівая дадзенаму паэту, напрамку, эпосе.
П.
Янкі Купалы.
П. класіцызму.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
распаўсю́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што.
1. Пашырыць сферу дзеяння на каго-, што-н.
Р. інавацыйны вопыт.
2. Зрабіць што-н. вядомым, даступным многім.
Р. вучэнне.
3. Раздаць, прадаць многім.
Р. латарэйныя білеты.
|| незак. распаўсю́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. распаўсю́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
То́ра 1 ’Пяцікніжжа Маісеева’, ’першая частка Бібліі ў яўрэяў’, ’скрутак з гэтым тэкстам’ (ТСБМ). Параўн. ідыш Tojre ’Пяцікніжжа; рэлігійнае вучэнне, дактрына’, што са ст.-яўр. thōrā́h ’вучэнне, павучанне, закон’ (Міхельсон, Рус. мысль, 670; Голуб-Ліер, 485; ЕСУМ, 5, 602).
То́ра 2 (то́ря) ’мякіна’ (Мат. Маг. 2) — у выніку характэрнага для гаворак усходу Беларусі адсячэння пачатковага а‑ ў лексеме ато́ра ’амеці’ (гл.), аналагічна да ткуль/аткуль, тлымаць/атлымаць ’адламаць’ (Бяльк.) і пад. Параўн. таксама аці́ра, аці́ры ’смецце’ (ЛА, 2) і чэш. otěřiny (sena) ’пацяруха (сена)’; усё да *terti ’церці’ з чаргаваннем галосных.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мюрыды́зм, ‑у, м.
Нацыянальна-вызваленчы рух горцаў Паўночнага Каўказа ў 19 ст., у якім рэлігійнае вучэнне спалучалася з палітычнай барацьбой супраць усіх немусульман.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прафанава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак. і незак., што.
Апошліць (апашляць), па-невуцку сказіць (скажаць) што‑н. агульнапрынятае (ідэю, вучэнне, твор мастацтва і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
леніні́зм, ‑а, м.
Вучэнне У.І. Леніна, якое з’яўляецца далейшым развіццём і канкрэтызацыяй марксізма ва ўмовах імперыялізму і пралетарскіх рэвалюцый; ідэалогія Камуністычнай партыі Савецкага Саюза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)